Beş İyi İmparator: Nihai Çöküş Öncesi Güç ve Refah

Beş İyi İmparator, MS 1. ve 2. yüzyılları arasında hüküm sürmüş bir grup Roma imparatorunu ifade eden bir tabirdir. Bu dönem genellikle Roma İmparatorluğu’nun en dikkat çeken kısmı olarak kabul edilmektedir zira imparatorluğun güç ve refahı 80 yılı aşkın süre boyunca kesintisiz olarak devam etmiştir. Gelgelelim, daha sonraları Roma İmparatorluğu’nun gerilemesine ve nihai çöküşünde payı olacak olan imparatorluk içerisindeki ilk çatırdamalar da yine bu süre zarfında baş göstermeye başlamıştır.

• Roma İmparatorluğu’nun Başına Bela Olmuş 10 Düşmanı

Beş İyi İmparator Kimlerdi?

Beş İyi İmparator Nerva, Trajan, Hadrianus, Antoninus Pius ve Marcus Aurelius idi. Buna alternatif olarak, Beş İyi İmparator Nervan-Antoninler Hanedanı olarak da bilinmektedirler. Nerva Domitianus’un suikastçıları tarafından imparator yapılırken, İyi İmparatorların geri kalanı, gerçek bir kan bağının aksine, babaları tarafından evlat edinmeleri sonucu yönetime gelmişlerdir. Antonin ‘Hanedanı’ Antoninus Pius ve Marcus Aurelius’tan oluşurken, Nerva ‘Hanedanı’ Nerva, Trajan ve Hadrianus’tan oluşmakta idi. Zaman zaman ikinci tarafta, Lucius Verus, Marcus’un üvey kardeşi ve Marcus’un öz oğlu Commodus da yer alırdı.

Beş İyi İmparatorun ilki, M.S. 96 yılında Domitianus suikastının ardından imparator olan Nerva idi. Yükselişte olduğu sıralar, Nerva artık 66 yaşındaydı ve tahtta uzun süre kalması beklenmiyordu. 15 ay süren saltanatı, Nerva’nın, imparatorluğa diğer İyi İmparatorların yaptığı gibi katkı sağlayacak kadar zamanının olmadığı anlamına geliyordu. Yine de Domitian suikastının ardından tahta gelmeyi kabul ederek, Nerva, imparatorluğun Neron’un ölümünden sonra MS 69’da da olduğu gibi iç savaşa saplanmasının önüne geçmeyi başarmıştır. Trajan’ı evlat edinip varisi olarak tayin ederek tekrardan imparatorluğun istikrarını sağlamıştır.

• Moğol İmparatorluğu’nun Kurucusu Cengiz Han: Biyografi Ve Gerçekler

Genişleme ve Bütünleşme

Beş İyi İmparator dönemi Roma İmparatorluğu’nun en büyük toprak genişletme başarısına tanıklık etmiştir. Trajan’ın MS 98’den MS 117 yılına kadar olan 19 yıllık saltanatı da Doğu’da gerçekleştirilen bir takım askeri harekata şahit olmuştur. Trajan, ardından MS 105’te ikinci bir seferin takip ettiği ilk askeri harekâtını MS 101 senesinde Daçyalılara (Romanya Bölgesi) karşı başlatmıştı. Romalılar galip gelmişti ve imparatorun Daçyalılara karşı kazandığı zafer Trajan Sütunu olarak bilinen bir zafer sütununda abideleştirilmişti. Daha sonra imparator, Partlar’a (İran Bölgesi) karşı savaşmış, Part başkenti Tizpon’u yağmalamayı başarmıştır. Dahası, Trajan’ın mücadelesi Nebati Krallığı, Ermenistan ve Mezopotamya’nın, topraklarına katılışına şahit olmuştur.

• Roma İmparatorluğu’nda Farklı Amaçlar İçin Kullanılan Kılıçlar

Ne var ki, imparatorluğu bütünleştirme görevi MS 117 yılından MS 138 yılına kadar 21 sene tahtta kalmış Trajan’ın vasisi Hadrianus’a teslim edilmişti. Ataları tarafından kazanılan topraklara tutunmanın imkânsız olduğunu fark etmesiyle Hadrianus, Ermenistan ve Mezopotamya’yı bırakmaya karar vermişti. Roma’nın itibarının askeri fetihlere dayalı olduğuna inanan Trajan’ın aksine Hadrianus, halihazırda Roma’nın kontrolü altında olan bölgeleri kalkındırmanın daha mühim olduğu kanısında idi. Hadrianus’un eyaletler için olan endişesi, hükümdarlığı sırasında imparatorluğun hemen hemen her eyaleti ziyaret etmesinden anlaşılabilmektedir. Gelgelelim, Hadrianus Senato tarafından çok da sevilmezdi ki ölümünün ardından tanrılaştırılması reddedilmişti. Buna rağmen vasisi Antoninus Pius, üvey babasına geleneksel ilahi itibarı bahşetmesi için Senato’yu ikna etmiş, böylece “Pius” unvanını kazanmıştır. Antoninus Pius’un MS 138 yılından MS 161 yılına kadar süren 23 senelik saltanatı, hiçbir büyük savaş veya ayaklanmanın olmadığı bir barış dönemi olmuştur.

• Roma İmparatoru Sanatçı Nero

Beş İyi İmparator Devri Sona Geliyor

Antoninus Pius’un yerine yardımcı imparator olarak hüküm sürmüş üvey oğulları Marcus Aurelius ve Lucius Verus geçmişti. Lucius Verus MS 169 yılında yaşamını yitirince, Roma İmparatorluğu’nun yegâne hükümdarı Marcus olmuştur. Vefatının ardından yüzyıllar boyunca, Marcus büyük itibar sahibiydi ve genellikle örnek bir imparator olarak görülürdü. Aslına bakılırsa, Marcus yetenekli bir yönetici olup felsefi görüşleri ile tanınırdı. Ne var ki babasının aksine, Marcus’un MS 161 senesinden MS 180’e kadar süren 19 yıllık saltanatı çok daha az huzur doluydu. Örneğin, yükselişinin aynı senesinde Partlar Suriye’yi işgal etmişti. Savaş Romalılar tarafından kazanılmış olmasına rağmen, dönen birlikler vebayı da beraberinde getirmişlerdi. Antonin Vebası olarak bilinen salgın MS 165’ten MS 180 senesine kadar imparatorluğu kırıp geçirmişti. Buna ek olarak, imparator, Roma’nın Tuna hududuna hücum eden Cermen kabileleri ile baş etmek zorunda kalmıştı.

Marcus’un imparator olarak en büyük başarısızlığı ise öz oğlu Commodus’un kendinden sonra tahta gelmesidir. Babasının ve diğer İyi İmparatorların aksine Commodus tarih nezdinde zalim bir hükümdar olarak anılmaktadır. Daha da kötüsü, MS 192 yılındaki suikastının ardından iç savaş yeniden patlak vermiş ve ertesi yıl, beş imparatorun peşpeşe Roma tahtına oturduğu Beş İmparator Yılı olarak bilinmeye başlanmıştır.

Çeviri: Murat Demir

• Roma İmparatoru Caligula’nın Çılgınlıkları

• Büyük Konstantin: İlk Hristiyan Roma İmparatoru, Kendi Amaçları İçin Dini Mi Kullandı?