Osiris, eski Mısır dönemi kralı olabilir. Zaferleri mitlere ve efsanelere ilham verdi. En sonunda onu ölüme meydan okuyan ve sonsuz yaşamı temsil eden bir tanrı olarak sundu. Antik Mısırlılar için Osiris’in hikayesi trajedi ve umuttur; sonsuz hayat vaadinden başka bir şey değildir. Osiris, ölüm tanrısı, “muzaffer” ve “sonsuzluğun efendisi”dir. Cambridge Üniversitesinde Mısıroloji okutmanı olan John Ray, Osiris’in “mükemmel veya eksiksiz bir varlık” anlamına gelen “Onnofri” olduğunu belirtiyor. Plutark’ın M.S. yaklaşık 120’de yazdığına göre ise Osiris sonunda Mısır’ı yönetmek için tekrar yükselecek. Osiris efsanesi, antik dünyanın belki de en eski diriliş hikayesidir.
Osiris’in Doğumu ve Ölümü
Antik Mısır din alimlerine göre Osiris, Nil deltası üzerinde küçük bir devletin erken kralı olabilirdi. O Mısırlıları ilk dönemlerinde tahıl, buğday ve arpa yetiştiriciliği ile tanıştırdı ve Mısır’daki yamyamlık uygulamalarına son vermesiyle saygı gördü. Osiris kanun yapıcıydı ve Mısırlılara tanrılara nasıl tapılması gerektiğini öğretti. Ayrıca şarap üretimiyle sonuçlanan üzüm yetiştiriciliğini de başlattı.
Eski Mısır tanrıları hakkındaki dini metinler ve mitlerde Osiris; dört kardeşle dünyaya gelen, tanrı Geb’in ve tanrıça Nut’un oğluydu: Horus, Seth, Nephthys ve İsis. İsis aynı zamanda onun eşi olmuştur. Kardeşi Seth ise ondan nefret ediyordu ve Mısır’a döndüğünde kendisini öldürmeye çalıştı. Mısırlılara öğrettiklerinden sonra Osiris, bilgisini diğer topluluklara aktarmak için batı Asya’ya gitti.
Diğer 72 suikastçıyla birlikte Seth, Osiris’i partiye davet etti bu sırada kardeşini özel yapım bir tabutun içine tırmanması için kandırdı. İçeri girdiğinde kapak tabutun üzerine fırlatıldı ve mühürlendi, Osiris’i boğdu. Tabut daha sonra Nil’den aşağıya doğru süzüldü.
İsis, oğlu genç Horus’u kobra tanrıçasının koruması altına bırakarak kocasının cesedini aradı. Tabutun kesilmiş olduğunu ve kralın sarayını inşa etmek için kullanılan muazzam bir ağacın parçası haline geldiği Biblos’da buldu. Tabutu korumaya alarak, İsis Mısır’a döndü.
Osiris’in Dirilişi
İlgili Yazılar
İsis oğlunu geri alırken, Seth tabutu buldu ve Osiris’in cesedini parçalara ayırdı. Bazı bilim insanları 14 parça olduğunu öne sürerken bazıları ise 16 parçadan bahsediyor. İsis yine Mısır topraklarını dolaşarak parçalarını topladı ve düşmanlarını şaşırtmak için her bir bölümün kopyalarını farklı şehirlere gömdü. Bununla birlikte, geleneksel olarak Osiris’in mezarı ölümüne Osiris olmak isteyen Mısırlılar tarafından toplu hac yeri olan Abidos’ta kabul edilmiştir.
Büyülü yetenekleri ve Thoth’un yardımıyla İsis, Osiris’i yeniden canlandırdı. Ancak Hakikat Salonunda ölüleri yönettiği ve yargıladığı yeraltı dünyasının kralı olarak. Her ne kadar Osiris’in hikayesi Eski Krallığın tarihini öne alsa da John Ray en eski parçalanmış belgelerin beşinci ve altıncı hanedanların Piramit Metinleri’nden çıktığını belirtiyor. Ancak Birinci Orta Dönem’de tüm Mısırlılar, kendilerini tanrı ile özdeşleştirdikleri için cenaze uygulamalarını Osiris gibi sürdürmeye devam ettiler.
Sosyal antropolog Sir James Frazer’a göre, “Osiris’in dirilişinde Mısırlılar, mezarın ötesinde kendileri için sonsuz bir yaşamın vaadini gördüler.” (246) Osiris çok uzun boylu buğdayların Mısırlıları gölgede bırakacağı pozitif bir öbür dünya fikrini sundu. Mısır’da onun kutsal kalıntılarını içeren tapınaklar gelişti. Hem Memfis hem de Abidos onun kutsal kalıntıları içinden başını istedi.
Buna tanrının İsis’in ölümüne karşı olan feryatlarının yanı sıra yıllık kutlama ziyafeti de dahildir. Bir bakıma Dionysos ile ilişkilendirilen benzer ayinlere kıyasla onun ölümü ve yeniden vücut bulması da canlandırılır. Osiris’in hikayesi kesinlikle çok daha karmaşık, bu genel bakışla okuyucuların kaynaklara başvurmaları teşvik edilmelidir.
Çeviri: Büşra Şenel
Başarılı. Emeğinize sağlık.
Teşekkür ederim, keyifli okumalar…