Sobek- Antik Mısır’ın Gizemli Timsah Tanrısı
Sobek, Orta Krallık'ta krallığın büyük bir tanrısı ve hamisi olmaya başlamadan önce eski bir bereket tanrısı mıydı, yoksa ölümle ve gömülmeyle mi ilişkiliydi ?
Yunanca’da Suchos ve Sebek olarak da adlandırılan Sobek eski Mısır dininde yer alıyordu ve timsahların içinde barındırdığı vahşi gücün tanrısıydı. Faiyum’da bulunan ana tapınağında Petsuchos adında gerçek bir timsah vardı. Petsuchos Yunanca’da “Suchos’a ait olan” anlamına geliyordu. Tanrı’nın bu timsahta vücut bulduğuna inanılıyordu.
Timsah başlı fakat insan vücuduna sahip bir tanrıdan daha büyük ne olabilirdi? Bu ibadet, Faiyum’un efendisi olarak tanındığı Faiyum’da mı başladı?
Sobek, Orta Krallık’ta krallığın büyük bir tanrısı ve hamisi olmaya başlamadan önce eski bir bereket tanrısı mıydı, yoksa ölümle ve gömülmeyle mi ilişkiliydi (M.Ö1938 – 1630 )?
Timsah başlı bir adam ya da tam bir timsah olarak tasvir edilen Sobek, boynuzlu bir güneş diski ya da atef tacı olan kuş tüylü bir başlık takıyordu. Elinde bir kral asası ve hayatı belirtisi olan ankh- yaşam çarmıhı taşıyordu. Kutsal hayvanı olan timsaha, Mısır halkı tarafından hem saygı duyuluyor hem de onurlandırılıyordu. Bir yerlerde, sürüngenler öldürülürken, bazı yerlerde tanrı timsahına, tanrı Sobek’in kendisi gibi ibadet ediliyordu.
Fotoğraf : Brooklyn Müzesi
Birçok antik mezarda tanrıyı temsil eden mumyalanmış timsahlar bulunmuştur. Mısırlılar hem bebek hem de olgun timsahları mumyaladılar ve hatta ahirette Sobek’in korumasına layık olabilmek için timsah yumurta ve fetüslerini ölü timsahlar ile gömüyorlardı.
Mısırlılar hem timsahların gücüne hem saygı duyuyor, hem de onlardan korkuyor gibiydiler ve timsahlar her zaman merhametli sayılmıyorlardı ve bazen yıkım tanrısı Set’in mesajcısı oldukları düşünülüyordu.
Karmaşık doğası gereği, Sobek birçok tanrı ile ilişkilidir. Horus ile ilişkilendirildi çünkü Horus, Nil’de kaybedilen Osiris’in bedeninin parçalarını almak için bir timsah biçimini aldı. Ancak Sobek’in, Horus’u doğurduğu sırada Isis’e yardım ettiği düşünülüyordu.
Amun’un ya da Ra’nın güneş diskinin takılı olduğu sıklıkla tasvir edilen Sobek, Amun-Re’nin tezahürü olarak ibadet edildi. Bununla birlikte, Osiris’in düşmanı Set ile de ilişkiliydi.
İlgili Yazılar
Efsaneye göre, Mısır’ın ilk krallarından biri olan Aha, Faiyum’da Sobek’e bir tapınak inşa etti. Sobek ayrıca “Bakhu’nun Lordu”, ufuktaki mitolojik dağın olduğu söylenir ve bu epitet sıklıkla onunla ilişkilendirilir.
Sobek ibadeti Ptolemaik ve Roma dönemlerinde de devam etti. Faiyum ve Kawm’de mumyalanmış timsah mezarlıkları bulunmuştur. Greko-Roma döneminde bile, Sobek onurlandırıldı.
Strabo “Geography” adlı eserinde, Faiyum’u, Arsinoe kenti olan Crocodopolis (Timsah Şehri) şehri olarak ele alır ve Nome’daki insanların timsaha oldukça saygı duyduklarını ve rahipler tarafından evcilleştirildiğini belirtir.
Çeviri: Belgin Avşar
Kaynak
Ancientpages