Thoth: Antik Mısır’ın Bilgelik, Kutsal Kitapların Koruyucusu ve Yazı Tanrısı
İnsan sanatının tüm eserleriyle farklı bilimler, matematik, astronomi, tıp ve müziği konu olan tüm Mısır edebiyatı kendisine atfedilen Thoth, aynı zamanda insan zekâsının da tanrısıdır.
Mısır’ın en gizemli ve en ilginç tanrılarından biri olan Thoth, Mısırlılar tarafından Djehuty olarak adlandırılmıştır. Mısır tanrıları arasında oldukça saygı gören bu tanrının pek çok ismi ve unvanı vardı.
Kendisine atıfta bulunan pek çok kaynak arasında, geç dönem (MÖ 700-323) yazıtlarında ve “Palermo Taşı” ve “Mezar Yazıtları” gibi Antik Mısırlıların ilk eserlerinde Thoth, Ra’nın kalbini ve dilini tutan bir tanrı olarak tanımlanır. Tanrıdan çok insan bir hükümdar ve insanların kutsal öğretmeni olduğu düşünülen bu tanrı, insanlara en önemli mirası olan muazzam bilgi ve bilim kütüphanesini bırakmıştır.
Thoth- Mısır Mitolojisinde Bilim, Edebiyat ve Yazı Tanrısı, Kutsal Kitapların Koruyucusu
Plato ve “Ölüler Kitabı” nın çevirisine (Budge, E. A. Wallis, 1960) göre, Thoth, Mısırlıları astronomi, sayma, geometri ve yazıyla tanıştırmıştır. Kayıp kıta Atlantis’ten geldiğini savunan kaynaklar da vardır.
“Americana: Evensel Referans Kütüphanesi” 1908 basımında şöyle yazar: Thoth “… zamanın ve dönemlerinin tanrısıdır, o, ölçendir ve ölçülerin tanrısıdır.
Ölülerin önderidir.
İnsan sanatının tüm eserleriyle farklı bilimler, matematik, astronomi, tıp ve müziği konu olan tüm Mısır edebiyatı kendisine atfedilen Thoth, aynı zamanda insan zekâsının da tanrısıdır.
Thoth’un aynı zamanda simya ve büyüyü de bulduğu düşünülmektedir…”
Antik Mısır‘daki kâtipler, Thoth’u rol model olarak görmüşlerdir.
Kendilerini “Thoth’un müritleri” olarak tanımlamışlardır ve hatta bir ilahide, Thoth’un yeryüzündeki simgesi olan babunun, çalışma saatleri içerisinde etkin çalıştıklarından emin olmak için her zaman kâtiplerin işlerinden gözünü ayırmadığına dair bir uyarıdan bahsedilir.
Bütün bilimsel ve edebî başarıları denetleyen tanrı olarak Thoth, ‘Per-ankh’ olarak adlandırılan “Yaşam Evi” ndeki kutsal kitaplardan sorumluydu, antik Mısır’daki bu ‘evler’, rahipler tarafından yönetilen bilgi merkezleriydi ve çoğunun Abidos, Memfis, Edfu, Koptos, Ahmim, Esna ve Akhetaten’de yer aldığı bilinmektedir.
İlgili Yazılar
“Yaşam Evi” nde bulunan bu kutsal kitaplar, Mısır’ın bilgeliğiyle ilgili toplanan tüm bilimsel eserleri içeriyordu. Bunların arasında yer alan “Thoth Kitabı”, çoğu büyük ihtimalle Thoth’un kendisi tarafından yazdırılmış pek çok konuyu içeren 42 sayfalık bir papirüs tomarıydı.
“Thoth Kitabı” nın dört papirüsü astroloji ve astronomiye ayrılmıştı. Kitabın geri kalanında yüce tanrı Thoth’a söylenen ilahilerle birlikte dini ve törensel geleneklerle iç içe geçmiş tıp ve felsefe üzerine tezler bulunuyordu. Bu olağanüstü kitabın bir kopyasının bulunamaması hâlen gizemini korusa da “Thoth Kitabı” nın pek çok bölümünden diğer birçok papirüste bahsedilmiştir. Teoriye göre, bu kitabın bir kopyası Büyük İskendiriye Kütüphanesi’nde bulunuyordu ancak MS 4. yüzyıldaki yangın sırasında kayboldu.
Tanrı Thoth’un Yazdığı Gizemli Kitap
“Antik Mısır” adlı kitabında, George Rawlinson, tamamı kutsal bilgi ve bilimle dolu olan, havadaki kuşlardan tutun da denizdeki balıklara ve yeryüzündeki dört ayaklı yaratıklara kadar her şeyi içeren gizemli bir kitap yazan Tanrı Thoth’la ilgili güzel, antik bir efsaneden bahseder. Ancak, bu kitaba ulaşılması hiç de kolay olmadı.
“… Kitabın tek bir sayfasının, cenneti, yeryüzünü, büyük boşluğu, dağları ve denizleri büyüleyebileceğini biliyordu. Bu işi üstlenen Thoth, kitabı altın bir kutunun içerisine, altın kutuyu, gümüş bir kutuya, gümüş kutuyu da ilk olarak fildişi ve abanozdan bir kutuya ve bunu da daha sonra bronz bir kutuya yerleştirdi. Sonrasında bu bronz kutuyu da pirinç bir kutuya, pirinç kutuyu demir bir kutuya yerleştirere daha sonrasında bu kutuyu Koptos’a Nil Nehri’ne bıraktı. Ancak, kitabın nerede olduğunu öğrenen bir rahip bu bilgiyi 100 gümüş karşılığında genç bir soyluya sattı ve bu soylu da büyük zorluklarla kitabı nehirden çıkardı.
Ancak, kitabın varlığa kendisine iyiliğin aksine kötülükten başka bir şey getirmedi. Eşini ve çocuklarını kaybetti, kendisini bir anda utanç verici bir entrikanın içerisinde buldu. Kitabı bıraktığına sevinmişti. Ancak kitabın sonraki sahibi de onun kadar talihsizdi, kitap ona da şans getirmedi. Haksız bilgi arayışında kitabı ele geçirenlerin sonu felaket oldu…”
Çeviri: Yiğit Abbas Yılmaz
Kaynak
Ancientpages