Eski Mısır Piramitleri Hakkında 10 İlginç Bilgi
Her ne kadar piramitler 'Çin' ve 'Mezoamerika' da dâhil olmak üzere dünyanın pek çok bölgesinde inşa edilmiş olsalar da en ünlü olanları Mısır piramitleridir. İşte sizlere eski Mısır piramitleri hakkında 10 ilginç bilgi.
Her ne kadar piramitler ‘Çin’ ve ‘Mezoamerika‘ da dâhil olmak üzere dünyanın pek çok bölgesinde inşa edilmiş olsalar da en ünlü olanları Mısır piramitleridir. İlk Mısır piramidi M.Ö. 27. yüzyılın ortalarında hüküm süren üçüncü hanedanlığın firavunu Djoser‘in gömülmesi için tasarlanın Djoser Piramidi idi. Mısırlılar ilk olarak basamaklı piramitleri inşa ettiler. ”Gerçek” veya düz yüzeyli piramitler için yaptıkları ilk başarılı girişim Dahshur’daki Kızıl Piramit ile gerçekleşti. Mısır piramitlerinin inşası Khufu döneminde M.Ö. 2560 civarında, Büyük Gize Piramidi ile doruk noktasına ulaştı. Bilinen en son Mısır piramidi ise M.Ö. 16. yüzyılın ilk yarısında inşa edilen Ahmose Piramidi idi. Gize’deki üç ana piramit başta olmak üzere, Mısır piramitlerinin kusursuzluğu ve ihtişamından ötürü amaçları ve inşa yöntemleri ile alakalı pek çok teori bulunsa da bu teorilerin hiçbiri kesin bir temele dayanmıyor. İşte sizlere eski Mısır piramitleri hakkında 10 ilginç bilgi.
#1 Mısır Piramitleri Firavunların Kraliyet Mezarları Olarak İnşa Edildi
Piramitlerin kraliyet mezarı olduklarını söyleyen yaygın görüşe rağmen, bugüne kadar bir piramitte firavun mumyasına rastlanılmadı. Bunun üzerine bazı kişiler piramitlerin yapılış amaçlarını sorgulamaya başladı. Yine de lahitler veya taş tabutlar, firavunun öldükten sonra nasıl canlanacağı ve cennete yükseleceğini anlatan fazla sayıdaki piramit metinleri ve mumya parçaları ve ölü kalıntıları gibi, piramitlerin ölüm sebebiyle inşa edildiğini gösteren yeterli ve önemli kanıtlar bulunuyor. Mücevher gibi değerli eserler mumya ile birlikte gömüldüklerinden, tam bir mumya bulunmayışının nedeni genellikle mezar hırsızlığına yoruluyor. Piramitlerin mezar oldukları su götürmez bir gerçek olarak kabul edilse de önemli bir Mısırbilimci olan Miroslav Verner‘in de arasında bulunduğu bir grup, piramitlerin tek işlevinin kraliyet mezarı olduğunu varsaymanın aşırı basite kaçmak olacağını savunuyor.
#2 Piramitlerin Şekli Büyük Olasılıkla Benben Taşından Esinlenildi
Eski Mısır’ın yaratılış mitine göre Benben adı verilen bir tepe suların içinden yükselmiş ve ilk tanrı Atum öksürüp hava tanrısı Shu ve nem tanrıçası Tefnut‘u tükürmüştür. Böylece dünyanın yaratılışı başlamıştır. Konik şekilli Benben Taşı’na Piramitler Çağı boyunca Eski Mısır’ın büyük bir dini merkezi olan Heliopolis şehrindeki tapınakta tapılıyordu. ”Pyramidon” bir Mısır piramidinin en üst parçasına veya kapak taşına denir. Piramit şekilli Benben Taşı pyramidia(birden falzla pyramidon) ve muhtemelen anıtsal Mısır piramitlerinin tasarımlarının temellerini oluşturmuştur. Pek çok Mısırbilimci Atum’un sonraki dönemlerde güneş tanrısı Ra ile ilişkilendirildiği için Benben Taşı’nın güneşin simgesi olduğunu iddia ederken diğerleri ise bu durumun ölüm tanrısı Osiris’in ‘’yıldız ruhunun’’ sembolü olduğunu düşünüyorlar.
#3 Mısırdaki İlk Piramit Djoser Piramit’iydi
Önceleri Eski Mısırlılar ölülerini, diğer hayatta onların işlerine yarayacaklarını düşündükleri eşyalar ile birlikte ”çukur mezarlara” gömüyorlardı. İnşa ettikleri ilk mezar yapısı mastaba idi. İlk olarak Erken Hanedanlık Dönemi’nde (M.Ö. c. 3150 – M.Ö. c. 2686) kullanılan mastabalar düz çatılı, içe eğimi olan üçgen yapılı, kerpiç veya taştan yapılan yapılardı. Mısırlı mimar ”İmhotep” genellikle, mastabaları üst üste koyarak yapılan ve daha sonrasında da basamaklı piramitleri oluşturan yapıyı tasarlayan ilk kişi olarak anılmaktadır. İlk Mısır piramidi, M.Ö. 27. yüzyılda, Sakkara‘da inşa edilen ‘Djoser Piramidi’idi. Üçüncü Hanedanlık’ın (M.Ö. c. 2686- M.Ö. c.2613) kralı Firavun Djoser’in naaşı için İmhotep tarafından tasarlanan bu piramit birbiri üzerine inşa edilmiş altı adet mastabadan oluşuyordu.
#4 İlk ”Gerçek” Piramitlerin İnşasındaki Büyük Evrim Sneferu Döneminde Gerçekleşti
Dördüncü Saltanat’ın ilk firavunu Sneferu’nun döneminde piramitlerin tasarımı ve inşasında köklü yenilikler yapıldı. En az üç piramit inşa edildi. Bunlardan ilki olan Meidum (Maydum) Piramidi basamak kenarlıdan düz kenarlı piramitler arasındaki bir geçiş örneği oluşturur. İlk başlarda yedi basamaklı bir yapı olarak tasarlanan Meidum Piramidi’ne başka bir kat çıkmak için düzenlemeler yapıldı. Piramidin ikinci eklemesi basamakların arasının kireç taşı ile kaplanmasıyla gerçekleşti ve orijinal basamaklı tasarımı düz piramide dönüştürdü. Sneferu’nun ikinci piramidi olan Bent Piramidi (Eğik Piramit) daha büyük bir mimari yenilik örneği teşkil eder ve düz yüzeyli piramitlere daha benzer. Aynı zamanda piramit yerden 54 derecelik bir eğimle yükselir fakat üst kısmı 43 derecelik daha kapalı bir açı ile yapılmıştır. Bu da piramide bükülmüş görünümünü verir. Sneferu’nun üç piramidinden sonuncusu ve en büyük olanı Kızıl Piramit 43 derecelik sabit bir açı ile inşa edilmiştir ve Mısır’ın ”gerçek” düz yüzeyli piramit inşasındaki ilk başarılı girişim olmuştur.
#5 Mısırdaki Piramit İnşası Büyük Gize Piramidi ile Zirveye Ulaştı
Sneferu’nun ardından gelen kral ise pek çok Mısırbilimci tarafından oğlu olarak kabul edilen Khufu oldu. Mısırdaki piramit inşası Khufu, Khufu’nun oğlu Kefre ve torunu Mikerinos dönemlerinde en yüksek noktasına ulaştı. Dördüncü Hanedanlık’ın bu üç firavunu Kahire’nin eteklerindeki Gize Platosu’na üç ünlü piramit inşa etti. Khufu Piramidi veya bir diğer deyişle Büyük Gize Piramidi hem en büyük Mısır piramidi hem de Antik Dünya’nın Yedi Harikasının içinden günümüze kadar gelen tek ve en eski olan harikadır. Kefren Piramidi ise Büyük Piramit’ten daha küçük olmasına rağmen daha yüksek inşa edilmiş ve Büyük Gize Sfenksi’nin de içinde bulunduğu daha ayrıntılı işlenmiş bir alan ile çevrilmiştir. Kefren Piramit’inin yaklaşık onda biri büyüklüğünde olan Mikerinos Piramidi ise bu üç piramitten en küçük olanıdır.
İlgili Yazılar
#6 Büyük Piramit 3800 Yıldan Fazla Dünyanın En Uzun Yapısıydı
M.S. 1300 yılları civarında 160 metre uzunluğundaki Lincoln Katedrali’nin inşasının tamamlanmasına kadar, Büyük Gize Piramidi 3,800 yıldan fazladır dünyanın insan eliyle yapılan en yüksek yapısıydı. Büyük Piramit ilk başta 146.5 metre yüksekliğindeydi fakat erozyon ve kapak taşının olmamasından ötürü günümüzdeki yüksekliği 138.8 metreye düştü. Kütlesinin 5.9 milyon ton, hacminin ise aşağı yukarı 2.500,000 metreküp olduğu tahmin ediliyor. 20 yıllık inşaat süresine dayanılarak, yaklaşık 2.3 milyon blokun, her gün gece gündüz demeden her saat başı ortalama 12 adetinden daha fazlasının alana taşındığı düşünülüyor. Piramitteki işçiliğin ölçüleri o denli doğru ki tabanın dört tarafındaki ortalama hata oranı yalnızca 58 milimetredir. Mısırbilimciler arasında oldukça tartışma yaratan bir diğer konu ise, piramidin çevresinin yüksekliğine oranının %0.05’ten daha iyi bir doğru ölçüye yani 2π ‘ye eşit olmasıdır. Robert Bauval ve Graham Hancock‘un da aralarında bulunduğu bir grup Mısırbilimci, Gize’nin üç piramidini inşa eden Mısırlıların Orion takımyıldızındaki üç yıldızın göreceli konumlarının göz önünde bulundurduklarına inanıyorlar. Fakat ana akım Mısırbilimciler bu teoriyi reddediyor.
#7 Antik Mısırdaki Eski Krallık Dönemi, Piramitler Çağı Olarak Bilinir
Piramitler Beşinci (M.Ö. 2494 – 2345) ve Altıncı (M.Ö. 2345 – 2181) Hanedanlıklar döneminde de inşa edilmeye devam etti. Fakat inşanın kalitesi ve büyüklüğü azaldı. Piramitler daha küçük, daha dayanıksız ve özensiz yapılmıştı. Bunun sebebi ise yeteneğin ve çok büyük projelerin inşası için kaynakları kullanmaya olan isteğin azalmasıydı. Son büyük piramit mimari ise altıncı hanedanlığın son büyük firavunu olan II. Pepi Neferkare (M.Ö. 2284- M.Ö. c. 2247) idi. II. Pepi’nin ölümünden birkaç on yıl sonra Mısır, piramitlerin nadiren inşa edildiği Birinci Ara Dönem olarak bilinen çalkantılı bir döneme girdi. III., IV., V. ve VI. Hanedanlıkların hepsi Eski Krallık olarak bilinir ve genellikle bu dönem Piramitler Çağı olarak anılır.
#8 Bilinen En Yeni Mısır Piramidi Ahmose Piramididir
On ikinci Hanedanlığın (M.Ö. c.2050 – M.Ö.1800) kralları yeniden piramit inşa etmeye başladılar fakat bu piramitler hiç bir zaman aynı büyüklükte olmadı. Daha ucuz inşa yöntemleri kullanıldı ve piramitlerin çoğu taş bloklar yerine kerpiçten yapıldı. Bu sebeple daha sonra inşa edilen bu piramitler zamana karşı koyamadı ve günümüzde her ne kadar iç yapısı genellikle sağlam kalsa da dış kısmı topak halini aldı. On İkinci Hanedanlıktan sonra piramitler nadiren inşa edildi. Firavunlar ise son çareyi Krallar Vadisi gibi yerlerdeki gizli yeraltı mezarlarında buldular. Bilinen en son Mısır piramidi ise Ahmose Piramididir. Piramit, On Altıncı Hanedanlığın kurucusu olan ve yaklaşık olarak M.Ö. 1549 yılından M.Ö. 1524 yılına kadar hüküm süren I. Ahmose tarafından inşa edildi. Bu güne kadar Mısır’da bilinen 138 piramit varken daha fazlası da keşfedilmeyi bekliyor.
#9 Piramitte Çalışan İşçilere İyi Bakılıyor ve Vergi İndirimleri Sağlanıyordu
Mısırlı firavunlar piramitlerinin inşalarına genellikle tahta geçer geçmez başlarlar ve inşaatı denetleyecek üst düzey bir memur atarlardı. Kölelerin rızaları dışında piramitleri inşa etmeye zorlandıkları düşüncesi yanlıştır. Piramitlerde çalışan köylülere vergi indirimleri uygulanıyor ve inşaat alanında barınma, yiyecek ve giyecek ihtiyaçları karşılanıyordu. Büyük Gize Piramidi işçilerine ortalama olarak 1900 kilo et verildiği tahmin ediliyor. Taşları hareket ettirmek için Mısırlılar bir grup işçi tarafından itilen veya çekilen büyük kızaklı arabalar kullanıyorlardı. Büyük olasılıkla, kızaklı arabanın önündeki kumlar ise sürtünmeyi azaltmak amacıyla su ile ıslatılıyordu. Bu işlem blokları taşımak için gereken iş gücünü yarı yarıya indiriyordu. Taşlar piramitlerin olduğu alana gelince ise taşları kaldırmak için muhtemelen bir rampa sistemi kullanılıyordu. Ne var ki bu rampalardan geriye çok az kanıt kalmıştır ve nasıl tasarlandıkları da hala bilinmemektedir. Mısırlıların etkileyici piramitlerini yapmak için kullandıkları inşa teknikleri üzerine yapılan çalışmalar hala devam etmektedir.
#10 Mısır Piramitleri Gerçek Kuzeye Kusursuz Olarak Hizalandı
Mısır piramitleri Nil Nehri’nin batı kıyısına inşa edilmiştir. Güneş bu taraftan battığından bu bölge mitolojilerinde ölüler alemi ile ilişkilendirilmişti. Piramitlerin çekirdekleri genellikle yerel kireç taşından yapılıyordu. Dış katman ise uzaktan bakıldığında parlak bir görüntü vermesi için cilalanmış ve ışığı yüksek ölçüde yansıtan beyaz kireç taşından yapılmıştı. Piramitlerin kapak taşı çoğunlukla granit veya bazalttan yapılıyor ve genellikle altın, gümüş ve elektron (altın ve gümüş alaşımı) ile kaplanıyordu. Bu da kapak taşının parlayan güneşte, ışığı oldukça yansıtmasını sağlıyordu. Mısırlılar yapılarını doğru kuzeye kusursuz şekilde hizalayabilmişlerdi ve belki bu da piramitlerin planlamasında onlara yardımcı oldu. Büyük Piramit doğru kuzeye bir derecenin onda biri ölçeğinde hizalıdır. Mısırlıların böylesi bir doğruluğa nasıl ulaştıkları ise hala gizemini korumaktadır.
Çeviri: Buse Kamer Öztürk
Kaynak
Learnodo Newtonic