Eski Mısır Dönemine Ait Bazı İcatlar
Mısırlıların tarihte o kadar çok icadı var ki hepsini buraya sığdırmak mümkün değil. O yüzden bunlardan birkaçını sizler için listeledik.
Mısırlıların tarihte o kadar çok icadı var ki hepsini buraya sığdırmak mümkün değil. O yüzden bunlardan birkaçını sizler için listeledik.
Çoğu bilim insanı, önce Mezopotamya’da Dicle ve Fırat nehirleri çevresinde ve daha sonra Mısır ve Doğu Akdeniz’de olmak üzere izole uygarlıkların ilk olarak birkaç yerde bağımsız olarak ortaya çıktığına inanıyor. Asya’da, bugünkü Hindistan’da bulunan İndus Nehri ve şu Çin’deki Sarı Nehir boyunca tarihte farklı farklı uygarlıklar ortaya çıktı.
Bütün bu uygarlıklar her şeyi kendileri icat etmek ya da keşfetmek zorundaydılar çünkü daha sonra ortaya çıkacak olan Yunanlılar veya Çinlilerin aksine böyle şeyleri öğrenecek kimseleri yoktu. Bu nedenle, matematik, geometri, ölçüm, metalurji, astronomi, muhasebe, yazı, kâğıt, tıp, rampa, kaldıraç, saban, tahıl öğütme değirmenleri ve büyük toplumlarla birlikte gelen tüm gereçleri icat etmek Mısırlılara kalmıştı.
Peki bugün Mısır icatlarını nasıl tanımlıyoruz? Neleri keşfettiklerini tespit etmek çok zor çünkü keşiflerin yapılması, kaybedilmesi veya başkaları tarafından sahiplenilmesi için 3000 yıl oldukça uzun bir zaman. Örneğin, Yunanlılar matematiği icat ettiklerini iddia ederler ancak aslında matematiği Mısırlılardan öğrendiler, onlar sadece öğrendikleri şeyi geliştirdiler.
MÖ 3000, teknolojinin, özellikle metal yapımının gelişimi için kritik bir zaman sayılabilir. Mısırlılar ve Mezopotamyalılar, az miktarda kalay cevherini bakır cevherleriyle karıştırarak daha sert ve dayanıklı bronz yapabileceklerini kendi kendilerine keşfettiler. Bu keşiften yola çıkarak da sonrasında birçok geliştirme/yenilikler yapıldı.
Piramitler
En eski piramit, MÖ 2667-2648 yılları arasında Kral Zoser için yapıldı. Aslında bu piramit, tarihte bilinen tasarlanmış ve inşa edilmiş ilk anıtsal taş yapıdır.
Yazıtlar
Mezopotamyalılarla birlikte Mısırlılar, dillerini kodlanmış bir yazı biçimine dönüştüren ilk insanlardı. Tüm erken yazı biçimleri resimlerden oluşur, yani tüm yazı sistemleri bu şekilde gelişmiştir, ancak resimler soyut formlara dönüştürüldüğünde orijinal formları kaybolur. Fakat Mısırlılar yazıları hiyeratik yazı biçimine dönüşmesine rağmen hiyeroglif resimleri bilinçli olarak orijinal biçimlerinde korumayı başardılar.
Papirüs Yaprakları
Papirüs yaprakları en eski kâğıt benzeri malzemedir. Diğer tüm uygarlıklar yazı yüzeyi olarak taş, kil tabletler, hayvan postu, ahşap malzemeler veya balmumu kullanmıştır. Papirüs, 3000 yılı aşkın bir süredir antik dünyanın en önemli yazı malzemesi olarak sayılır. Keşfinden sonra Akdeniz’in her yerine ihraç edildi ve Roma İmparatorluğu’nda olduğu kadar Bizans İmparatorluğu’nda da yaygın olarak kullanıldı. Avrupa’da kullanımı ise ihraç ambargosunun Avrupalıları parşömen kullanmaya zorladığı MS 7. yüzyıla kadar devam etti.
Siyah Mürekkep
Mısırlılar, siyah mürekkep yapmak için bitkisel sakız, kurum ve balmumu karıştırmışlardı. Çeşitli renkler elde etmek için kurum yerine aşı boyası gibi diğer malzemelerle kullandılar.
Öküz ile Saban Sürmek
Saban sürmek için öküz gücünü kullanmak, tarımda devrim yarattı ve bu Mısır icadının değiştirilmiş versiyonları, dünya çapında gelişmekte olan ülkelerdeki çiftçiler tarafından hala kullanılmaktadır.
Orak
Orak, Mısırlıların icat ettiği, buğday ve arpa gibi tahılları kesmek ve hasat etmek için kullanılan ettiği kavisli bir bıçaktır.
Sulama
Mısırlılar, Nil nehrinin yıllık taşkınlarından faydalanmak ve uzak tarlalara su götürmek için kanallar ve sulama hendekleri inşa ettiler.
İlgili Yazılar
Shadoof (Sulama cihazı)
Shadoof, bir ucunda ağırlık, diğer ucunda kova bulunan uzun bir dengeleme direğidir. Kova suyla doldurulur ve kolayca kaldırılır ve daha sonra daha yüksek bir zemine boşaltılır.
Takvim
Mısırlılar, Sirius’un (Akyıldız) gökyüzünde her yıl ortaya çıkış zamanlarına bakarak güneş takvimini tasarladılar. Bu, Nil’in yıllık taşkınlarına denk gelen sabit bir noktaydı. Takvimleri 365 gün ve 12 aydan oluşuyordu ve her ayda 30 gün ve yıl sonunda ek beş bayram günü vardı. Ancak, 1 gündeki ek kısımları hesaba katmadılar ve takvimleri yavaş yavaş doğruluğunu kaybetti. Bunun sonucunda, Ptolemy III Euergetes her dört yılda bir 365 güne 1 gün eklemeye karar verdi.
Saatler
Mısırlılar zamanı belirlemek için iki tür saat icat ettiler.
Dikilitaşlar, gölgesinin gün boyunca yüzeyinde nasıl hareket ettiğine dikkat edilerek güneş saati olarak kullanıldı. Bu sayede yılın en uzun ve en kısa günlerini belirlediler.
Antik Mısır’ın onikinci hanedan mensubu ilk hükümdarı olan I. Amenemhet’in MÖ 16. yüzyıla ait mezarında bulunan bir yazıtta, suyun sabit bir hızla damlamasını sağlayan, dibinde küçük bir delik bulunan taş bir kaptan yapılmış bir su saati görülmektedir. Saatlerin geçişi, farklı seviyelerde aralıklı işaretlerden ölçülebilir. Karnak tapınağındaki bir rahip de geceleri dini ayinleri için doğru saati belirlemek amacıyla benzer bir alet kullanırdı.
Polis Güçleri
Eski ve Orta Krallıklar sırasında düzen, yerel yetkililer ve onların kendi özel polis güçleri tarafından sağlanırdı. Yeni Krallık sırasında, esas olarak Mısır’ın Nubian müttefiklerinden oluşan daha merkezi bir polis gücü gelişti. Bu polisler asalarla silahlandırıldılar ve asayişte köpekler kullanıldı. Ne zengin ne de fakir vatandaşlar yasalara bağlı değildi ve cezalar mülke el konulması, dayak cezası ve sakat bırakılma (kulakların ve burunların kesilmesi dahil) öldükleri takdirde cenaze töreni düzenlememesi gibi şeyler içeriyordu. Mısırlılar, ölümden sonraki hayat için iyi bir cenaze töreninin yapılması gerektiğini inanıyorlardı, bu nedenle bu son ceza gerçekten caydırıcıydı ve çoğu suç önemsiz nitelikteydi.
Cerrahi Aletler
Edwin Smith Papirüsü, Mısırlıların tıbbi cerrahiyi icat ettiğini bize kanıtlıyor. Bu kâğıtta, baş, boyun, omuz, meme ve göğüste meydana gelen 48 cerrahi yaralanma vakasını tanımlanıyor. Ayrıca, bir iğne ve iplikle yaraların dikilmesi konusundaki talimatlarla birlikte ameliyatlar sırasında kullanılan aletlerin bir listesini içerir. Listede, tiftik, swablar (sürüntü), bandaj, yapışkan sıva, cerrahi dikişler ve koterizasyon (yara yakma) bulunuyor. Aynı zamanda bu papirüs beyinle ilgili bir çalışma yapan en eski belgedir. Kahire Müzesi, neşter, makas, bakır iğneler, forseps, kaşık, lanset, kanca, sonda ve kerpeten içeren cerrahi aletler koleksiyonuna sahiptir.
Peruk
Antik Mısır’da insanlar sıcak yazlar sırasında başlarını temiz tutmak ve bit gibi zararlılardan önlemek için saçlarını tıraş ederdi. Rahipler arınma ritüellerinin bir parçası olarak kel kalsalar da isteyenler ve gücü yetenler, çeşitli tarzlarda yapılmış ve parfümlü balmumu ile süslenmiş peruklar alırdı.
Kozmetik Makyaj
Mısırlılar göz makyajını MÖ 4000 yılında icat etti. Siyah bir merhem oluşturmak için galen adında bir kurşun minerali ile kurumu birleştirdiler. Ayrıca, merhemi renklendirmek için malakiti galen ile birleştirerek yeşil göz kalemi yaptılar.
Hem erkekler hem de kadınlar göz makyajı yapardı. Çünkü makyajın, göz hastalıklarını iyileştirebileceğine ve onları nazardan koruyacağına inanırlardı.
Diş Macunu
2003 yılında Viyana’da düzenlenen bir konferansta diş hekimleri, eski Mısır diş macununun bir kopyasının örneğini sundular. İçeriğinde öküz toynakları, kül, yanmış yumurta kabukları ve pomza tozu vardı. MS dördüncü yüzyıldan kalma bir papirüs üzerine yazılmış başka bir diş macunu tarifi ve diş fırçalama kılavuzunda, kaya tuzu, nane, kurutulmuş süsen çiçeği ve biber tanelerinin hassas miktarlarda karıştırılarak “dişler için beyaz ve mükemmel bir toz” oluşturulmasını anlatılıyor.
Mumyalama
Mısırlılar ölülerin cesetlerini korumada o kadar ustalaşmışlardı ki binlerce yıl sonra artrit (eklemlerde oluşan bir iltihap), kemik tüberkülozu, gut, diş çürümesi, mesane taşları ve safra taşları gibi hastalıklar geçirdiklerini biliyoruz. Bunun yanı sıra küçük, parazitik yassı kurtların neden olduğu ve bugün Mısır’da hala mevcut olan şistozomiyaz (salyangoz humması) hastalığına dair kanıtlar da bulunuyor.
Çeviri: Özge Sertbaş