Madagaskardaki Veba Salgını ve Ölüyle Dans Etme Ritüeli

Madagaskar’ın Malagazi halkı, ölünün etrafında bir yaşam tarzı inşa etmişlerdir. Kurak kış aylarında, ‘’kemiklerin döndürülmesi’’ ve ‘’ölüyle dans’’ olarak da bilinen famadihana törenleri, merhum kişiyi anmak için çeşitli kasaba ve köylerde yer almıştır. Ancak, bu eski gelenek şimdi ise vatandaşlarını tehlikeye atıyor olabilir; çünkü ölümcül salgın olan veba, ülke geneline yayılıyor ve çoktan 124 kişinin ölümüne sebep olmuş, 1200’den fazla şüpheli durumdan sorumlu tutulmaktadır.

Newsweek haber dergisine göre, Madagaskar’daki yetkililer, yüzlerce yıllık cenaze geleneği olan ölü bedenlerin mezarlarından çıkarılıp törenlere dahil edilmesinin, vebanın yayılmasını arttıracağını belirtmişlerdir.

Madagaskar sağlık bakanlığı genel başkanı Willy Randriamarotia, AFP’ye:

‘’Bir kişi pnömonik veba salgınından ölürse ve daha sonra da famadihana için mezarı açılırsa, bakteriler vücuda el değen kimselere hala bulaşabilir ve kirletebilir, ‘’

açıklamasında bulundu.

Vimeo’da, EdOu’nun hazırladığı Ölüyle Dans videosu

Viking Ev Yakma Ritüeli Ve Mezar Evleri Yazımızı Mutlaka Okumalısınız

Madagaskar’ın eski geleneği olan ölüyle dans etmek

Her iki ila yedi yılda bir, her aile, ölünün kalıntılarının çıkarıldığı, ölüye ince ipeğin sarıldığı ve üzerine şarabın veya parfümün serpildiği yer olan atalar kriptünde kutlamaya yapıyor ve toplum şenlikleri için ölülerini çıkarıyorlar. Malagazi kültüründe, kemiklerin döndürülmesi, hâlâ günlük yaşamda çok önemli bir rol oynayan saygıdeğer atalar ile bağlantıların sürdürülmesi için hayati bir parçadır.

Madagaskardaki ritüeli araştıran Antropolog Profesör Maurice Bloch, törenin, ailevi birleşim için bir şans, tekrar bir araya gelmenin bir uyarlaması, bir dönüşüm olduğunu; böylece ölü kişinin yaşam sevincini bir kez daha tadabildiğini söylüyor. Ancak en önemli olanın, Bloch, famadihanın bir sevgi eylemi olduğunu belirtiyor.

Törene tanık olan bir yabancı olarak: ‘’Törenlerin en ürkütücü taraflarını beklerken hayata ve ölüme olan bakış açımı sonsuza kadar değiştirecek olan sevdikleri için aşırı hayranlık duyan bir yapı ile karşılaştım.’’

Gelenek, ölülerin ruhlarının, vücutları tamamen çürüyene kadar ataların üstün dünyasına katılmadığı inancı üzerine kuruludur; ve o zamana kadar da, ölünün ruhunun yaşadığına ve yaşayanlarla iletişim kurabildiğine inanılır. Onlar sonsuza dek kaybolup gidene kadar, famadihana şenlikleri, ölülerine sevgi ve şefkat yağdırmanın bir yoludur.

Madagaskar’da yaşayan birçok Malagazi için ölüm üzücü bir olay değil, tam aksine kutlama yapmak için uygun bir zaman. Ataların, herkes gibi, özellikle onurlarına düzenlenen bir partiye minnet duyduklarına inanılmaktadır.

Famadihana Ritüelleri

Uzaktan gelen ve famadihanaya katılmak için geniş aile üyeleri, bazen iki gün süren şenlikler için bütün günü ayakta yürüyerek geçiriyorlar. Herkes toplandığında ise, cesetler mezarlarından çıkarılır ve saman döşeme hasırlara sarılır. İnsan grupları, cesetleri yan-yana temiz ve giydirilmiş şekilde yere koymadan önce, başlarının üzerinde taşırlar. Onların kurumuş mezar giysileri titizlikle ölülerin bedenlerinden çıkarılır ve bedenlere yeni ipek giysiler giydirilir. Çocuk sahibi olma konusunda sorun yaşayan kadınlar, bir atanın eski örtüsünün parçalarını alır (hatta yer), hamileliğe teşvik için, onları yatakları altına yerleştirirdi.

Ölen kişinin giydirilmesinin ardından parti, müzikle, dansla renklendirilir ve köylüler arasında büyük bir ziyafet düzenlenir. Bir grup, canlı müzik yaparken aile üyeleri ölü bedenlerle dans eder. Bazıları için aile haberlerinin merhum kişiye iletilmesi ve kutsamalarını istemek için bu şenlik bir fırsattır; diğerleri içinse, merhumu hatırlamak ve hikayelerini anlatmak için uygun bir zamandır.

Şenlik sona erdiğinde, güneş ufuktan yavaşça çekildiğinde, bedenler mezara geri bırakılmalıdır. Para ve alkol hediyeleri ile birlikte yeniden gömülür, yaşam ve ölüm döngüsünü kapatmak için baş aşağı yerleştirilirler. Yapılan sonuncu temizlikten sonra,  bir önceki günün kutlamaların tüm manevi zenginliklerini barından güçlü ve duygusal bir an olan, mezar hemen kapatılır.

Famadihana Geleneği Nüfusu Veba ile Tehdit Ediyor

‘’Newsweek,‘’ Famadihana yoluyla hastalığın yayılma olasılığını kısıtlamak için, Madagaskardaki kurallar, veba kurbanlarının yeniden açılabilen mezar odaları yerine anonim mozolelerine gömülmesini şart koşmakta olduğunu, fakat çoğu kişinin ataları onurlandıran ve bunu uygulayan kişilere iyi şans getiren kutsal ritüel olarak kabul edilen şeylerden vazgeçmek konusunda isteksiz olduğunu,’’ bildiriyor.

Veba, Yersiniapestis bakterisinin neden olduğu, son derece bulaşıcı ve Madagaskar’da sık görülen bir hastalıktır. Vakalar, genellikle, Eylül ve Nisan ayları arasındaki yağışlı aylar sırasında, mevsimsel olarak her yıl artış gösterir. En son ki salgın, Ağustos 2017’de, başkent Antananarivo’ya doğru giden kalabalık bir minibüs içerisinde olan 31 yaşındaki bir adamın pnömonik veba nedeniyle ölmesi ile başlamıştı. Salgın hızla genişlemiş ve sağlık görevlileri yayılmasını durdurmak için uğraşmaktadırlar.

Hükümetin hangi önlemleri alacağı ve Famadihana geleneğinin, salgın kontrol altına alınıncaya kadar bekletilip bekletilmeyeceği ise belli değil.

Çeviri: Gülnihal Kafadar

-İlginizi Çekecek Diğer Yazılarımız-

Genetik Araştırmalar Madagaskar’da Yaşayan İnsanların Kökenini Saptıyor

Eski Hint Okyanusu Ticaret Yolları Doğu Afrika’ya Tavuk Ve Keme Taşıdı