Son Mısır Firavunu Kleopatra
Bazı tarihçiler onu Nil’in bilge ve yetenekli hükümdarı olarak görse de bazıları onu ahlaksız ve yönetimi tek başına ele geçirmek için kendi kardeşlerini öldürten baştan çıkarıcı bir güç aşığı olarak görürler.
Antik Çağda yaşamış kadınların neredeyse hiçbiri Mısır firavunu ya da başka deyişle Ptolemaios Krallığı kraliçesi Kleopatra kadar etkileyici olmamıştır. (Krallık, Büyük İskender’in ölümünden sonra kurulmuştur.) Hakkında hala pek çok efsane bulunur. Bazı tarihçiler onu Nil’in bilge ve yetenekli hükümdarı olarak görse de bazıları onu ahlaksız ve yönetimi tek başına ele geçirmek için kendi kardeşlerini öldürten baştan çıkarıcı bir güç aşığı olarak görürler.
MÖ 52 yılında Kleopatra, babası XII. Ptolemaios tarafından eş-kral ilan edildi. Sonrasında Kleopatra kendisine Philopator (babasına düşkün) unvanını verdi. XII. Ptolemaios öldükten sonraki yılda Kleopatra, kardeşi ve aynı zamanda kocası olan XIII. Ptolemaios ile birlikte hükümdarlık yaptı. Bu süreç içerisinde muhtemel ki hükümdarlığı tek başına elinde tutmaya da çalıştı ancak kardeşi onu MÖ 49 yılında İskenderiye’ den Suriye’ye kaçmaya zorladı.
Suriye’de Mısır’daki gücünü geri kazanmak için Arap ve Suriyeli paralı askerlerden bir orduyu kısa sürede toplamayı başardı ancak ciddi bir başarı elde edemedi. Bu esnada Roma’da Julius Sezar ve Pompey arasındaki çatışma 6 Haziran’da Pharsalus Muharebesi ile son safhasına ulaşmıştı. Pompey önce Midilli’ye sonra da XIII. Ptolemaios ’un desteğiyle Mısır’a geldi.
Kleopatra ve Sezar’ın İlişkisi
Pompey, doğum gününde küçük bir kutlama için Ptolemaios tarafından özel olarak küçük bir kutlamaya davet edildi. Ptelemaios ise Sezar’ı etkilemek için Pompey ’in ölüm emrini verdi. Bu olaydan üç gün sonra Sezar, Mısır’a geldiğinde Ptolemaios ‘un Sezar’ı kendi tarafına çekme çabaları Kleopatra’nın Sezar’ı etkilemesi üzerine suya düşer. Bu esnada İskenderiye’de çıkan isyan Sezar’ın hayatını bile yeterli ordusu olmadığı için tehlikeye atmıştı.
Sezar ve Kleopatra birbirine âşık oldular ve M.Ö. 47 Ocak ayına kadar kışı beraber kuşatma altında geçirdiler. Baharda Roma kuvvetleri Sezar’ı yenilgiden kurtarmak için tam zamanında geldi. M.Ö. 47 Şubat’ında Nil Savaşı ile Mısır ordusu yenilince Kleopatra ve erkek kardeşi (ki yeni eşidir) eş hükümdar olarak Sezar tarafından ilan edildiler.
Sezar, Nisan ayına kadar Kleopatra ile vakit geçirdikten sonra Mısır’dan ayrıldı. Haziran’ın yirmi üçünde Caesarion adını verdiği bir oğlu oldu. Sezar resmi olarak kabul etmese de Kleopatra, oğlunun Sezar’dan olduğu konusunda hayli ısrarcıydı. Sezar rakiplerini mağlup ettiğinde Kleopatra eşi/kardeşini ve oğlunu yanına alarak Roma’ya geldi.
İlgili Yazılar
Tekrar bir araya gelen iki aşık Sezar’ın Tiber Nehri ötesindeki villasında zaman geçirdiler. Sezar senatörler tarafından M.Ö. 44 yılında mart ayının on beşinde öldürüldüğünde Kleopatra da Roma’daydı. Kısa süre sonra Kleopatra ailesiyle birlikte İskenderiye’ye döndüğünde eşi aniden hayatını kaybetti. Muhtemelen Kleopatra eşini Sezar’ın ölümü sonrasında Roma’ya ek olarak Mısır’daki güçlerini de kaybetmemek için zehirledi. Böylece Kleopatra oğlu ile Mısır’ın hâkimi oldu.
Markus Antonius ve Kleopatra’nın İlişkisi
Sezar’ın ölümünden sonra çıkan iç savaştan sonra Roma’daki meclis tarafından da onaylanan İkinci Triumvirate denen güçlü bir ittifak kuruldu. Bu ittifakta Marcus Antonius, Marcus Aemilius Lepidus ve Gaius Octavius bulunuyordu. Meclis bu üçlüye Roma’daki iç savaşı bitirmeleri amacıyla beş yıllık süreyle yetki verdi. Sonrasında Marcus Antonius ve Octavius doğu vilayetlerine giderek Brütüs ve Cassius’u (Sezar’ın katilleri) mağlup ettiler. Zafer kazandıktan sonra Marcus Antonius, Sezar’ın katilleri Brütüs ve Cassıus’u destekleyen şehirleri yüksek vergilerle cezalandırırken direnenleri de ödüllendirdi. M.Ö. 41 yılında Marcus ’un askerlerini konuşlandırdığı Tarsus’a geldi.
Kleopatra, Cassius’u desteklediği söylentilerini yalanlamak için doğrudan Marcus Antonius’a geldi. Tarihi kaynaklar Antonius’un Kleopatra’nın güzelliğinden ve zekasından görür görmez etkilendiğini kısa zamanda içinde onun aşığı olduğunu ve güç kazanma yolunda yardımcısı olduğunu söyler. Antonius‘un emriyle Kleopatra’nın kız kardeşi Arsione’nin de aralarında bulunduğu Kleopatra düşmanları Efes’te öldürülürler. Senatonun kararıyla Marcus Antonius ve Octavius’un kız kardeşi Octavia M.Ö. 40 yılında evlendiler.
Fakat Marcus Antonius bütün kışı İskenderiye’de Kleopatra ile birlikte geçirdi. M.Ö. 49 yılında Marcus tekrar Roma’ya geldi ve sonrasında da Kleopatra’yı dört yıl boyunca görmedi. Bu esnada Kleopatra’nın 39 ve 36 yıllarında iki kızı oldu. 32 yılında Marcus Antonius ise Octavia’dan ayrıldı. Antonius ve Octavia’nın arası Antonius, Sezar’ın ardından taht varisi olarak Kleopatra’nın oğlu Cleopatra’yı seçmesiyle daha da kötüleşti. Gaius Octavius‘un Mısır’ı işgalinin sebebi de Antonius ve Kleopatra’yı bunun için cezalandırmaktı. MÖ 31 yılında İyonya Denizi’ndeki Actium deniz muharebesinde Marcus Vipsanius Agrippa komutasındaki Roma Donanması, Kleopatra ve Antonius’u yenilgiye uğrattı. Alanı ilk terk eden gemiler Kleopatra kontrolündeki gemilerdi. Marcus Antonius daha küçük bir gemiye geçerek yanına aldığı birkaç eşlikçi gemi ile oradan kaçmayı başardı. Bunun ardından ikisi de Mısır’a kaçtı.
Antonius‘un filosunun geri kalanı o kadar şanslı değildi ve Octavius kuvvetleri tarafından yakalanıp öldürüldüler. Antonius ‘un ordusundan geriye kalanlar da onu terk ettiler ve kısa süre sonra da Antonius utançtan kaçmak için intihar etti. Bazı kaynaklar Kleopatra’nın öldürüldüğü haberini aldığı için intihar ettiğini söyler. Antonius’u ölümünden sonra Kleopatra anlaşmaya varmak istese de bu sefer cazibesi ondan intikam almayı bekleyen Octavius ’da işe yaramaz. Bunun ardından Kleopatra da intihar eder. Kleopatra ve Antonius beraber İskenderiye yakınlarında gömülü olsalar da mezarın yeri hala tam olarak bilinememektedir. Kleopatra ve Antonius‘un çocukları bağışlanıp Roma’ya götürülseler de Kleopatra’nın oğlu Ceasarion, Octavius’dan gelen emirle öldürülür. Kleopatra ve onun varisi Ceasarion’un ölümüyle Mısır 30 yılında Roma’nın bir vilayeti haline gelir.
Çeviri: İrem Oltan