Nereye Dergisi
Arkeoloji, Tarih, Gezi, Seyahat ve Yaşam Kültürü Dergisi

Roma Cumhuriyeti, Gerçekten Bir Cumhuriyet Miydi?

Efsaneye göre Roma şehri MÖ 753 yılında Romulus tarafından kuruldu ve MÖ 509 senesine kadar şehre krallar hükmetti. Son kral Lucius Tarquinius Superbus zalim bir kral olarak bilinirdi.

0 8.327

Roma Cumhuriyeti antik Roma tarihinde Roma Krallığı’ndan sonra Roma İmparatorluğu’ndan önce gelen dönemdir. Roma Cumhuriyeti’nin kuruluşu çoğunlukla son Roma kralının yani Gururlu Tarquin olarak da bilinen Lucius Tarquinius Superbus’ün tahttan indirilmesine yani MÖ 509 yılına dayandırılır. Cumhuriyetin yıkılmasının da Octavian, Caesar’ın evlatlık oğlu ve varisine Augustus ve Princeps ünvanları verilmesine yani MÖ 27 yılında olduğu kabul edilir.


Roma senatosunun bir oturumunun temsili

Bir Krallığın Efsanevi Çöküşü

Efsaneye göre Roma şehri MÖ 753 yılında Romulus tarafından kuruldu ve MÖ 509 senesine kadar şehre krallar hükmetti. Son kral Lucius Tarquinius Superbus zalim bir kral olarak bilinirdi. Halkın krala olan nefreti devamlı artsa da tahttan indirilmesinin asıl sebebi “Lucretia’nın Tecavüzü” olarak bilinen olaydı. Kralın oğlu, Sextus Tarquinius, kuzeni, Lucius Tarquinius Collatinus’un karısı Lucretia’yı uzun zamandır arzuluyordu; Lucretia Sextus ile birlikte olmayı reddetmiş de olsa, prens, Lucretia’yı ve onun namını tehdit ederek ona prensle birlikte olmaktan başka bir çare bırakmadı. Lucretia olanları kocasına ve babasına anlatır ve utancından intihar eder. Lucretia’nın ölümünden sonra Collatinus, kayınpederi Spurius Lucretius Tricipitinus, Lucius Junius Brutus ve Publius Valerius Publicola, monarşiyi devirerek Lucretia’nın intikamını almaya yemin etti. Senatonun ve ordunun yardımıyla kraldan kurtulup onu Etrürya’ya sürgün ettiler.

Lucretia’ya Tecavüz

Başka Bir Bakış Açısı

Roma Cumhuriyeti’nin kuruluşuna dair bu hikâye antik Roma tarihçileri tarafından yazılmış da olsa (olayları cumhuriyetin kuruluşundan asırlarca sonra yazıyorlardı), modern tarihçiler farklı bir fikre sahip. Modern hikâye, Gururlu Tarquin’in Collatinus ve ortakları tarafından değil de Etrüsklü Clusium kralı Porsenna tarafından devrildiğini söylüyor; fakat Porsenna Roma’da hükmünü ilan edemeden ordusuyla şehrin dışına çekilmek zorunda kalmış ve böylece Roma’yı lidersiz bırakmış. Romalılar şehirlerinin yönetimi için bir kral getirmektense yıllık olarak seçilecek iki konsüle güvenmeyi tercih etmişler.

İlk uygulandıktan sonra Oniki Tabloyu inceleyen Romalı siviller.

Adil Bir Cumhuriyet Miydi?

Roma Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında konsüller dışında başka siyasi bürolar ve kurumlar da kuruldu, monarşi döneminden kalanlar ise günün şartlarına uyacak şekilde evrildi. Mesela krallık dönemi senato kralın danışmanlığını yaparken, cumhuriyet döneminde bu hepsi patricilerden (asilzadelerden) oluşan kurum, teoride, adliyelere ve Roma halkına danışmanlık eder; fakat, pratikte, senatörlerin toplam prestiji senatoya aşırı bir politik güç sağlamıştır. Hükümetin üçüncü kolu ise hem plebler(halk) hem de patricilerden oluşan meclisti. Her ne kadar bu grup hükümet görevlilerini ve konsülleri seçebilse de son karar senatoya aitti.

İlgili Yazılar

Nitekim, Roma Cumhuriyeti monarşinin aşırılıklarına karşı bir reaksiyon olsa da aslında bir kötünün hükmünü başka bir kötünün hükmüyle değiştirmişti, bu seferki senatoydu. MÖ 5’inci yüzyılın başlarına kadar cumhuriyetin içindeki politik güç patricilerin elinde toplanmıştı. MÖ 494 yılında pleblere, bürolara kendi görevlilerini seçme hakkı verildi bu görevlilere Pleb Tribünleri deniyordu.

MÖ 451-450 yıllarında plebler yasal adetlerin “Oniki Levha Kanunları” olarak yazılmasını sağladı. Bu levhalar yasal kararların bir grup patricinin aklıyla alması ayrıcalığındansa daha resmi yasal bir mevzuatla alınmasını sağladı, ilk yazılı Roma mevzuatı. Plebler zamanla daha çok güç kazandı ve MÖ 3’üncü yüzyılda politik eşitliğe ulaştılar.


İtalya’daki Roma genişlemesini gösteren harita

Roma Cumhuriyeti’nin Genişlemesi

Pleblerin güç kazanması cumhuriyet için bu sınıfa daha çok toprak devredilmesi gerektiği anlamına geliyordu, bu durum Roma’nın genişlemeci dış politikasında büyük bir etkendi. Romalılara yenik düşen ilk şehir Roma şehrinin birkaç kilometre kuzeyinde ve Tiber Nehri’nin öteki tarafındaki Veii şehriydi. Veii’nin MÖ 396’da düşmesinden sonra Roma Cumhuriyeti genişlemesini Latium Bölgesi’nin kalanına ve orta İtalya’ya ilerletti daha sonra da kuzey ve güney için sefere çıktı. MÖ 272 yılında güneydeki bir Yunan kalesi olan Taranto’nun fethi Roma’nın İtalya seferinin sonunu işaret etti.

İtalya anakarasının tek hükümdarı olmak Roma Cumhuriyeti’ni Kartaca ile bir çatışmaya sürükledi, Pön Savaşları olarak bilinen bu sürtüşmeden Romalılar galip geldi. Hem diplomasi hem zor kullanan Roma batıda hem doğuda genişledi. MÖ 44 yılında Jül Sezar’ın ölümüne kadar Roma Cumhuriyeti’nin kontrol ettiği bölgeler İtalya, Sicilya, Kuzey Afrika, İberya Yarımadası, Galya, Yunanistan, Anadolu’nun belli kısımları ve Levant’a kadar genişlemişti.

Senatörler, Carl Theodor von Piloty tarafından olayın 19. yüzyıl yorumu olan Caesar’ı çevreliyor.

Roma Cumhuriyeti çok geniş alanları fethetmeyi başarabilmiş olsa da onları yönetmeye hazır değildi. Bunun sonucu olarak hem içeride hem dışarda birçok sorun vuku buldu. Bu sorunlarla başa çıkmak adına Gaius Marius, Cornelius Sulla, Gnaeus Pompeius ve Jül Sezar gibi güçlü, doğuştan liderler geri döndü. Fakat tabii ki bu güçlü liderler cumhuriyetin değerlerine bir tehdit olarak görüldü ve Sezar’ın suikastçileri kendilerini “Cumhuriyetin Koruyucuları” olarak gördüler.

Jül Sezar’ın suikastı Roma Cumhuriyeti’nin yenilenmesini sağlamaktansa yıkılmasını hızlandırdı. Sezar’ın varisleri tarafından bir triumvirlik  kurulmuş olsa da çok geçmeden Octavian ve Mark Antony arasında bir iç savaş yaşandı. Bu olaydan Mark Antony mağlup çıkınca Octavian Roma’nın tek hükümdarı oldu. Yüzeyde Roma aynı kalmış gibi dursa da aslında Roma, bir imparatorluğa dönüşmüştü.

Çeviri: Kaan Demiral

Kaynak Ancient-Origins

Get real time updates directly on you device, subscribe now.

Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Accept Read More