Nil’in Hükümdarı Nefertiti’nin Gizemi ve Kayboluşu
Nil'in Hükümdarı ve Tanrıların Kızı olarak bilinen Nefertiti, benzeri görülmemiş bir güç elde etmişti hatta firavun ile eşit statüde olduğuna inanılıyor. Ancak, Akhenaten'in krallığının on ikinci yılından sonra adı tarihin sayfalarından kaybolan Nefertiti hakkında pek çok tartışma devam ediyor.
Nefertiti, MÖ 1353’ten 1336’ya kadar hüküm süren Mısır Firavunu Akhenaten’in (Amenhotep IV olarak da bilinir) eşiydi. Nil’in Hükümdarı ve Tanrıların Kızı olarak bilinen Nefertiti, benzeri görülmemiş bir güç elde etmişti hatta firavun ile eşit statüde olduğuna inanılıyor. Ancak, Akhenaten’in krallığının on ikinci yılından sonra adı tarihin sayfalarından kaybolan Nefertiti hakkında pek çok tartışma devam ediyor.
Akhenaten’in yeni mevkisinde, güneş tanrısı merkezli dinleri ile, Akhenaten ve Nefertiti kadim bir çift olarak tasvir edilirdi. Ayrıca Nefertiti güzelliğiyle tüm Mısır’da tanınıyordu. Uzun, kuğu benzeri boynuyla gurur duyduğu ve Galena bitkisini kullanarak kendi makyajını icat ettiği söyleniyordu. Nefertiti’nin adı, genellikle üstüne giydiği “nefer” adı verilen bir tür uzun altın boncuğun adıyla aynıdır.
Tarihte çoktan unutulan Nefertiti, 1912’de Amarna’daki bir sanatçı dükkanının kalıntılarında büstünün -şimdi Berlin’in Altes Müzesi’nde olan- keşfedilmesi ile ünlendi. Büst, eski Mısır’ın en çok kopyalanan eserlerinden biridir.
Nefertiti, onun önemini ifade eden büyük resimlerde ve heykellerde tasvir edilmiştir. Birçok resmi, kocası ve kızlarıyla basit aile toplantılarını yansıtıyor.
Nefertiti’nin ebeveynleri kesin olarak bilinmemekle birlikte, Tutankhamun’dan sonra firavun olacak olan Ay’ın kızı olduğuna inanılıyor. Moutnemendjet adında küçük bir kız kardeşi de vardı. Başka bir teoride, Nefertiti ile Mitanni prensesi Tadukhipa’nın aynı kişi olduğundan bahsedilir.
Nefertiti, MÖ 1357 civarında Amenhotep IV ile evlendi ve daha sonra kraliçe oldu. Nefertiti ve kralı iki tekerlekli bir at arabasındayken, herkesin önünde öpüşürken ve Nefertiti’yi kralın dizinde otururken tasvir eden görüntüler var, bu da araştırmacıların ilişkinin gerçek olduğu sonucuna varmasına neden oluyor. Kral Akhenaton’ın efsanevi aşkı, Amarna’daki hiyerogliflerde açıkça görülüyor ve hatta Nefertiti’ye bir aşk şiiri bile yazmıştır;
… Ve Varis, Saraydaki Harika, Yüz Perisi, Çifte Tüylerle Süslenmiş, Mutluluk Hanımı, İyilikle Bahşedilmiş, Sesi Kralı Sevindiren, Kralın Baş Karısı, Sevgilisi, İki Ülkenin Hanımı, Neferneferuaten-Nefertiti, Sonsuza Kadar Yaşasın…
Çiftin, ikisi Mısır kraliçesi olan altı bilinen kızı vardı: Meritaten (babasının kraliçesi olarak görev yaptığına inanılan), Meketaten, Ankhesenpaaten / Ankhesenamen (daha sonra Tutankhamun’un kraliçesi), Neferneferuaten Tasherit, Neferneferure ve Setepenre.
Yeni Din
Amenhotep IV’ün saltanatının dördüncü yılında, güneş tanrısı Aten baskın ulusal tanrı oldu. Kral, eski tapınakları kapatan ve Aten’in merkezi rolünü destekleyen bir dini devrime öncülük etti. Nefertiti eski dinde önemli bir rol oynamıştı ve bu yeni sistemde de devam etti. Kocasının yanında ibadet ediyor ve Aten rahibinin olağandışı pozisyonunu elinde tutuyordu. Bu yeni ve neredeyse tek tanrılı dinde, Aten’in kutsadığı kral ve kraliçe “kadim bir çift” olarak görülüyordu. Böylece Aten’le bir kraliyet üçlüsü oluşturdular ve bu sayede Aten’in “ışığı” tüm nüfusa dağıtıldı. Akhenaten’in hükümdarlığı sırasında, ve belki de sonrasında, Nefertiti benzeri görülmemiş bir güce sahipti ve saltanatının on ikinci yılında, firavunun statüsünde eş naip/eş kral statüsüne yükseltilmiş olabileceğine dair kanıtlar vardır. Sıklıkla önemini belirtmek için kendisiyle aynı boyuttaki büyük tapınak duvarlarında tasvir edilmiş ve bu tasvirlerde tek başına tanrı Aten’e taparken gösterilmiştir.
İlgili Yazılar
Nefertiti’nin Ortadan Kaybolması
Muhteşem 12. yılda Nefertiti’nin adı artık geçmiyordu. Bazıları, ya bölgeyi kasıp kavuran bir vebadan öldüğünü ya da artık gözden düştüğünü düşünüyordu, ancak son teoriler bu iddiaları yalanladı. Nefertiti’nin tarihi kayıtlardan kaybolmasından kısa bir süre sonra Akhenaten, Mısır tahtını paylaştığı bir eş naip göreve aldı. Bu olay, o kişinin kimliği konusunda önemli spekülasyonlara neden oldu. Bir teoride, Sobkneferu ve Hatshepsut adındaki diğer kadın liderler gibi, yeni bir kadın kral kılığına giren Nefertiti’nin ta kendisi olduğunu belirtir. Başka bir teori ise, erkek oğul olan Smenkhkare ve Nefertiti’nin Neferneferuaten adı altında iki ortak naip olduğu fikrini ortaya koymaktadır.
Bazı araştırmacılar, Nefertiti’nin Akhenaten’in ölümü sırasında veya sonrasında eş naip rolünü üstlendiği konusunda oldukça kararlı. Oxford Eski Mısır Tarihi’nin Amarna bölümünden sorumlu olan Jacobus Van Dijk, Nefertiti’nin gerçekten kocasıyla birlikte naip olduğuna ve kraliçe eş rolünün Akhenaten’in en büyük kızı ve çocuklarının annesi olan -Mısır kraliyet ailelerinde ensest ilişki karşıtlığı yoktu- Meryetaten (Meritaten) tarafından devralındığına inanıyor. Ayrıca, Akhenaten’in lahitini süsleyen Nefertiti’nin dört resmi, ölümüne kadar firavun için önemini sürdürdüğünü gösterir ve Nefertiti’nin gözden düştüğü fikrini çürütür.
Öte yandan, Akhenaten: Mısır’ın Kralı kitabının yazarı Cyril Aldred, Akhenaten’in mezarında bulunan bir uşabtinin (cenaze heykeli) Nefertiti’nin bir eş naip değil, sadece saltanat sürmüş bir kraliçe olduğunu ve Akhenaten’in krallığının 14. yılında öldüğünü belirtir.
Bazı teoriler Nefertiti’nin hala hayatta olduğunu ve ergenliğinde evlenen genç kraliyet mensupları üzerinde etkisinin olduğunu savunuyor. Nefertiti, şimdiki adı Ankhesenamun olan kızı Ankhesenpaaten ile üvey oğlu ve şimdiki damadı olan Tutankhamun’un ölümüne ve halefiyetine hazırlanacaktı. Yeni kraliyet çifti, genç ve deneyimsizdi. Bu teoride Nefertiti’nin hayatı Tutankhaten’in saltanatının 3. yılında sona erecekti. O yıl Tutankhaten, adını Tutankhamun olarak değiştirdi ve Amarna’yı, Amun’un resmi ibadetine geri döndüğünün kanıtı olarak başkenti Thebes’e geri dönmek için terk etti.
Kayıtlar eksik olduğundan, belki hem arkeologlar hem de tarihçiler gelecekteki yeni bulguların neticesinde Nefertiti ve onun tarihten hızlı çıkışı hakkında yeni teoriler geliştirebilir. Ünlü ve ikonik Mısır kraliçesi Nefertiti’nin mumyası bugüne kadar hiçbir zaman kesin olarak bulunamadı.
Çeviri: Selen Gizem Caba
Kaynak
Ancient-Origins