Amarna Mektupları’nda Bahsedilen Kutsal Kent: ‘Gezer’
Kent, firavunun kızını gelin olarak aldığı için Kral Süleyman'a çeyiz olarak verildi. Sonrasında Süleyman kenti yeniden inşa etti ve bir sınır kasabası olduğu için onu güçlendirmeye çalıştı.
Gezer kentinden İncil’in 5 kitabında söz edilmektedir. Kent önceden bir krala, yani Hazor’a sahip olması ve ticarette önemli bir rol oynaması sebebiyle İncil yazarları üzerindeki önemini kaybetmemiştir. Fakat firavunlardan birinin ortaya çıkıp kuralları göz ardı ederek isyan çıkarmadan ve kenti yok etmeden önce bu kent, 10. yüzyıl Mısır İmparatorluğunun önemli bir parçasını oluşturmaktaydı (1 Krallar 9:16-17).
Daha sonra kent, firavunun kızını gelin olarak aldığı için Kral Süleyman’a çeyiz olarak verildi. Sonrasında Süleyman kenti yeniden inşa etti ve bir sınır kasabası olduğu için onu güçlendirmeye çalıştı.
Gezer’in Önemi
Kent, Via Maris veya diğer adıyla Deniz Yolu üzerinde bulunuyordu ve bu büyük bir şanstı. Çünkü bu yol, Mısır ve Mezopotamya arasında yer alan büyük bir ticaret rotasıydı. Ayrıca kent, deniz seviyesinden 700 metre yüksekte yer almakta ve sakinlerine çevre bölgelerin harika manzaralarını sunmaktaydı.
Arkeolog Jerome Murphy-O’Conner 1992 yılında “Aşkelon’dan Tel Aviv’in kuzeyine kadar uzanan tüm kıyı ovası bölgeye harita gibi yayılmıştır; hiçbir kuvvet Gezer’den geçmeden oraya ilerleyemezdi” demiştir.
Bulunduğu bu konum Gezer’i, bölgeyi kontrol altına almak isteyen her millet için oldukça önemli kılmıştır.
Amarna Mektupları ve Gezer
Amarna mektuplarında Gezer’in önemine de dikkat çekilmektedir. Gezer kentinden, ünlü Amarna mektupları da dahil olmak üzere birçok mektupta bahsedilmiştir çünkü bölgeyi kontrol altına almak için yarışan Hititler ve komşu milletler birçok soruna neden olmuştur.
378 mektupta, komşu milletlerin neden olduğu sorunlar sebebiyle Mısırlıların yardımına ihtiyaç duyulduğundan bahsedilmiştir. Mektupların çoğu III. Amenophis ve IV. Amenophis (veya Akhenaten)’e ithafen yazılmıştır.
Ancak Amarna mektupları Gezer’den bahseden tek yazışma değildi. Bunun yanı sıra Firavunlar III. Thutmose, IV. Thutmose ve Merneptah da kenti fethetmeyi ve oradan köleler almayı tasvir eden anıtlar bırakarak kentten söz etmiştir.
Gezer Antik Kentindeki Arkeolojik Bulgular
Söz konusu bulgular veya arkeolojik kazılar geçtiğimiz yüzyılı oldukça etkilemiştir. Antik surlar ortaya çıkarılmış ve M.Ö. 1650 yıllarına tarihlendirilmiştir. Duvarların kalınlığı yer yer 12 metreyi bulmuş ve 14 metre yüksekliğe ulaşmıştır.
İlgili Yazılar
Ancak bu Gezer’de yapılan en önemli keşif değildi. İçeriğinin bir kısmı yılın 12 ayından bahsettiği için takvim olarak adlandırılan ünlü Gezer Takvimi ortaya çıkarılmıştır.
Bunun yanı sıra, önemli bir su kaynağı da bulunmuştur. Bu su kaynağı sayesinde Gezer kenti hem Hazor hem de Megiddo’da gerçekleştirilen mühendislik faaliyetleriyle kendisini eşitlemiştir. Her üç kentte de, gerek duyulan suyu sakinlerine getiren gelişmiş su tünelleri vardı.
Kenti Süleyman ile ilişkilendiren en önemli keşiflerden biri 6 giriş kapısının bulunmasıydı. Bu kapı Süleyman ile bağdaştırılmaktadır ve M.Ö. 10. yy’da yani Süleyman’ın hükümdarlığı sırasında diğer antik İsrail kentlerinde de kullanılmıştır.
Bu keşif kentin tarihlendirilmesini ve İncil’de bahsedilmesini sağladı.
Gezer İle İlgili bir Diğer Başarı
Gezer ile ilgili çok önemli bir detay daha bulunmaktadır ama bunun arkeoloji, ticaret yolları ve askeri strateji ile pek bir ilgisi yoktur İncil’de Gezer’in Firavun tarafından fethedildiği ve sonrasında Firavunun kenti kızıyla evlenen Süleyman’a çeyiz olarak verdiği yazmaktadır.
Bize bunu 1 Kral 9:17 anlatıyor. Bu etkileşimi bu kadar önemli kılan, bir Firavun kızının bir yabancıyla evlenmesine izin verilen tek eski kayıt olmasıdır. Firavunun karısının bir zamanlar Hitit Kralına mektup gönderdiği ve oğullarından bir tanesinin kızıyla evlenmesi için ricada bulunduğundan bahsedilmektedir.
Fakat bu oğul, Firavunun karısının bu isteğini yerine getirmek için Mısır’a doğru çıktığı yolculukta öldürülmüştür.
Gezer Tarihteki Yerini Koruyor
Gelişen modern bir şehir olmasa da Gezer, bugün hala tarihteki yerinden taviz vermemektedir. Kent, varlığını M.Ö. 3300’den neredeyse Roma dönemine kadar korumuş ve stratejik konumu nedeniyle ön planda olmuştur.
Tarihteki yerini koruyor çünkü kentle ilgili anlatılacak bir hikâye daha var. Kent birçok sırrı içerisinde barındırmaktadır. Kenan kentinin yüksek yerlerinden, 10 dizi kayadan Mısır işgali ile bağdaştırılan 91 santimetrelik yıkım katmanına kadar Gezer kenti, onun sakinleri ve yaptıkları hakkında öğrenecek çok şey var.
Gezer, mevcut tarihi kayıtlarında bulunan boşlukları doldurmak için bugün hala keşfedilmeye değer.
ÇEVİRİ: N. İrem KIZILER
Kaynak
Ancientpages