Nereye Dergisi
Arkeoloji, Tarih, Gezi, Seyahat ve Yaşam Kültürü Dergisi

Safran: Geçmişten Gelen Değerli Baharat Tehlike Altında

Dünyanın en pahalı baharatı kabul edilen safran birçok eski medeniyet tarafından değer görmüştür, fakat yakın zamanda tarihten silinebilir.

0 2.134

Dünyanın en pahalı baharatı kabul edilen safran birçok eski medeniyet tarafından değer görmüştür, fakat yakın zamanda tarihten silinebilir. Öncelikle yemeklerde kullanılan baharat; aynı zamanda ilaç, boya ve parfümlerde kullanılmıştır. Günümüzde popüler olmasına rağmen safran, onu tarihten tamamen silecek bir tehditle karşı karşıya. Safran Crocus Sativa (yaygın olarak safran bitkisi olarak bilinir) çiçeğinden (tepecik ve dişicik borusu) elde edilir. Kökeni belirsiz olsa da ilk olarak İran, Mezopotamya veya Yunanistan’da keşfedildiği öne sürüldü. Tarımı bu bölgelerden dünyaya yayıldı.

Bronz Çağı kazılarında ortaya çıkan safran toplayıcıları freski, Arotiri, Santorini Adası, Yunanistan

Örneğin safranın Keşmir’e nasıl geldiğine dair birkaç hikâye var. Bu hikâyelerden biri MÖ 500 yılında Perslerin pazarı genişletmek amacıyla safranı bölgeye tanıttığını iddia ediyor. Diğer kaynaklara göre ise safranın 12. Yüzyıla ulaşma sebebi, iki gezgin sofinin kendilerini iyileştirmesi karşılığında bölge reisine safran soğanı sunmasıdır.

Altının Yemeğe, Vücuda ve Kitaplara Dokunuşu

Safranın kullanım alanı oldukça geniştir. En bilindik kullanımı baharattır ve dünyada birçok mutfakta kullanılmaktadır. Hazırlanırken safran kullanan bazı popüler yemekler arasında İspanyol paella ve Hint büryanisi bulunur. Çin ve Hindistan’da kumaş boyası olarak da kullanılan safran, Romalılar tarafından kamu alanlarında parfüm olarak kullanılmıştır. Ek olarak, Ortaçağ el yazmalarının tezhiplenmesinde safran kullanılmıştır. O dönemin rahipleri, yumurta beyazı ve safran karışımından altın yerine kullanılabilecek sarı bir sır elde edilebileceğini keşfettiler.

Safran Savojbolagh Kırsalı, Tahran, İran

Dahası, safran geçmişte tıbbi kullanımı nedeniyle değer görmüş ve her türlü rahatsızlığı tedavi etmek için kullanılmıştır. Örneğin, Büyük İskender savaş yaralarını safrana batırılmış ılık suyla yıkar ve iyileştirici özelliğine inanırdı. Safran güçlü bir ilaç olarak o kadar ünlenmişti ki, Orta Çağ’da hıyarcıklı veba için bir tedavi yöntemi olarak görülürdü. Günümüzde bile safran, geleneksel tıp uygulayıcıları tarafından kullanılmaya devam ediyor ve astım, depresyon ve cinsel işlev bozukluğu gibi rahatsızlıkları tedavi etmek için kullanılıyor.

Orijinal paella Valensiya, İspanya

Safran Ticaretine Yönelik Tehditler

İlgili Yazılar

Safran, dünyanın en pahalı baharatıdır. Örneğin Keşmir’de, çiftçiler safranı kilogram başına 250.000 INR, 3.400 USD veya 1.550 sterline satabilir. Afgan merkezli bir şirket olan Rumi Spice, safranın gramını 18 $ (14 £)’a satıyor. Safranın fiyatının yüksek olma sebebi, tepeciklerinin elle özenle koparılması gerektiği içindir. Safran çok kârlı bir ürün olduğu için, kalitesiz veya sahte safranın satılması gibi tağşiş sorunları ortaya çıkmaktadır.

Ancak safranın tağşişi en büyük sorun değildir. Safran bitkisi nispeten kuru ve güneşli bir iklimde yetişir ve bu koşullarda meydana gelen değişiklikler onun büyümesini olumsuz etkiler. Son yıllarda Keşmir’de safran mahsullerinin ya kuraklıktan ya da mevsimsiz aşırı yağışlardan zarar görerek hasatta düşüşe neden olduğu bildirildi.

Saf Keşmir safranı

Keşmir’de safran yetiştiriciliği, değişen çevre, özellikle de kuraklık nedeniyle olumsuz yönde etkilendi. Safran tarlalarının sulanması için çaba ve para harcandı, ancak bunların hiçbir faydası yok gibi görünüyor. Bazıları suçu arazi mafyasına, projeye dâhil olan devlet dairesinin etkisizliğine, diğerleri ise geleneksel yöntemlerle safran yetiştirip değişen koşulların pek farkında olmayan ve herhangi bir önlem almayan çiftçilere yükledi.

Keşmir’de safran çiftçilerinin karşılaştığı sorun vahim olsa da, bu sorunun safranın sonunu getirmesine daha uzun bir yol var. Bu bölgede üretilen safran dünyanın en kaliteli safranı olarak kabul edilmekle birlikte, BM Gıda ve Tarım Örgütü’nün 2012 raporuna göre safranın çoğunluğu (% 85’e kadar) İran’da üretiliyor. Yine de; bu ülke, Keşmir’de yaşanan iklim değişikliklerine benzer olaylardan etkilenirse, safran bir gün kaybolabilir.

Bir çiftlikte safran toplarken, Türbet Haydariye, Razavi Horasan Eyaleti, İran.

Çeviri: Dilek Uçan

Kaynak Ancient-Origins

Get real time updates directly on you device, subscribe now.

Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Accept Read More