Birbirinden Çok Farklı Dört “Musa” Hikayesi

ildiğiniz gibi mucizeler gerçekleştirmiş ve Musevi köleleri Mısır’dan kurtarmış olan Musa, hikâyenin sadece bir çeşidi. Diğerleri de var – ve duyduğunuzdan tamamen farklı bir resim çiziyorlar.

By Editör Last updated May 18, 2018

2 Paylaşımlar

Musa hikâyesi sadece İncil’de karşımıza çıkmaz. Antik dünyada hemen her kültürün yaşanılanları kendine özgü anlatışı vardır. Mısırlılar, Yunanlılar ve Romalıların hepsi neden binlerce insanın Kudüs’te yaşamak için Mısır’ı terk ettiğini kendine göre açıklama tarzına sahiptir.

Bildiğiniz gibi mucizeler gerçekleştirmiş ve Musevi köleleri Mısır’dan kurtarmış olan Musa, hikâyenin sadece bir çeşidi. Diğerleri de var – ve duyduğunuzdan tamamen farklı bir resim çiziyorlar.

Benjamin West tarafından yapılan bir resimde Musa tunç yılanı Yahudileri zehirli yılan ısırıklarından iyileştirerek pirinç yılanı yukarı kaldırır.

Manetho: Musa, Cüzzamlı Kral ve Savaş Suçlusu

Mısırlılar da Musa hikâyesini anlattı, ancak onların yorumunda Musa, Tanrı vergisi güçleriyle mucize yaratan bir kahraman değildi. Mısırlı tarihçi Manetho tarafından nesilden nesle aktarılan hikâyede Musa, gaddar ve hiddetli bir canavardı- ve hatta Musevi bile değildi.

Manetho’ya göre Musa, Mısır’ı ele geçirmeye çalışan Osarsiph isimli Mısırlı bir rahipti. Firavun cüzzamlı herkesi Avaris denilen bir şehirde karantinaya aldı ve Osarsiph onları ayaklanma çıkarmak için kullandı. Kendini cüzzamlıların yöneticisi yaptı, adını Musa olarak değiştirdi ve onları firavunun aleyhine çevirdi.

Musa ve onun cüzzamlılar ordusu sırf Mısırlılar inadına Musevi hukuku yarattılar. Kanunlarını açıkça Mısırlıların inandıkları her şeyin tam tersine yaptılar. Örneğin sırf Mısırlıların taptığı şeylerden biri oldukları için boğaları kurban ettiler.

Musa ve onun cüzzam kolonisi Kudüs’te yaşayanlarla bir ittifak oluşturdu. 200.000 kişilik bir ordu kurdu ve sonrasında Mısır’ı istila ettiler. Önce acımasız zorbalar olarak hüküm sürdükleri Etiyopya’yı işgal ettiler. Mısırlılar’a göre Musa ve halkı hiçbir tür kötülükten ve barbarlıktan kaçınmadılar.

Philippe de Champain tarafından Musa Tanrı’nın 10 emriyle

Eski Mısırlılar, bir tanrı gibi muamele edilen canlı bir boğa olan Aris gibi kutsal hayvanlara ibadet ettiler. Musa sadece bu kutsal hayvanları öldürmekle kalmayıp onlara hizmet eden Mısırlı rahipleri de bunu yapmaya zorladı. Rahipler, kutsal resimlerden yapılmış odun yığınının tepesinde kutsal hayvanlarını canlı canlı yakmaya zorlandılar. Sonrasında çıplak bırakılarak ölmeleri için boşluğa yollandılar.

Sonunda – yaklaşık 13 yıl sonra- Amenophis Musa’yı Mısır’dan def etmek için büyük yeterli bir orduyu bir araya getirmeyi başardı. Onu, Musa ve halkının Kudüs’ü mesken tuttuğu Suriye’ye kovdu. Yine de Mısırlılara göre günümüz toplumuna temel oluşturan her Musevi kanunu Mısıra kin gütmekten daha fazlası olmayan o cüzzam kolonisinde başladı.

Strabo: Musa, Filozof

Yunan tarihçi Strabo’ya göre Musa keramet sahibi değildi ve Tanrı’yla konuşmadı. O sadece oturan, onun hakkında düşünen ve monoteizmin en mantıklısı olduğuna karar veren bir filozoftu.

O zamanlar Musa Aşağı Mısır’ın yöneticisiydi, ama kendi ülkesinde var olan geleneklerden hoşnut değildi. Tanrı’nın bir erkek ya da bir hayvan olamayacağına ama ‘’hepimizi kapsayan tek şey’’ olması gerektiğine inanmıştır.

Buna o kadar aklı yatmıştı ki makamından vazgeçti ve kendi ülkelerini kurmaları için bir grup insana liderlik etti. Bu insanlar köle değildi ve bu da bir isyan değildi. Strabo’ya göre onlar Musa’nın dünya görüşüne katılan ‘’sağ fikirli insanlardı’’ ve hiç kimse onların gitmesini engellemeye çalışmadı.

Musa’nın ölümü Tevrat’ın beşinci kitabındaki gibi 34:1-12, İhtiyat Litografi Şirketi tarafından 1907’de yayınlanan İncil kartından bir resim

Musa ve halkı işgal etmek zorunda olmadıkları Kudüs’e gittiler. Strabo’ya göre o, çorak ve sulak bir alandandı ve başka hiç kimse onu istemedi. Orada çevre halkının isteyerek onun krallığına katıldığı popüler ve çok az kuralları olan hoşgörülü bir din ortaya koydu.

Ancak Musa’nın ölümünden sonra Kudüs, Kosher diyetini ve sünnetini getiren ‘’batıl inançlı kişiler’’ tarafından ele geçirildi –Strabo’nun her şeyin Musa’nın düşündüğünün tersine gittiğini öne süren fikirleri.

Atrapanus: Musa, Mısır Savaşı Kralı ve Kült Lider

Musevilerin bile birden fazla Musa hikayesi var. Musevi tarihçi Atrapanus’un kendine ait bir hikâyesi var ve Musevi olmasına rağmen Exodus’taki hikayeden tamamen farklı.

Atrapanus’a göre Musa, Aşağı Mısır kralı Chenephres’in olduğu için yükseldi. Chenephres, Musa’nın kendi oğlu olduğunu düşündü, ancak belli ki baba ve oğul arasındaki bağ, Cheprenhes’i onu öldürmeye çalışmaktan alıkoyacak kadar yeterli değildi.

Chenepres, Musa’yı Etiyopya’ya karşı kazanılamaz bir savaşın içine belki Musa ölür umuduyla en kötü askerlerine liderlik etmesi için gönderdi. Ancak Musa, Etiyopya’yı fethetmeyi başardı. Mısır’a karşı bir savaş kahramanı haline geldi ve aynı zamanda süreç içinde çeltik kargasını şehrin kutsal hayvanı ilan etmesinden başlayarak hikayenin sonuna kadar kutsal görevden ilkini bulacaktı.

İlgili Yazılar

Antik Asur Kralı Asurbanipal’ın Kütüphanesi

Oca 29, 2024

Vikinglerin Günlük Yaşamı: Savaşçı Çiftçiler

Oca 22, 2024

Palmira Kraliçesi Zenobia: Gerçekler & Başarıları

Ara 28, 2023

Romalı Askerler: Orduda Yaşam ve Ötesi

Ara 15, 2023

Önceki Sonraki

Everet Millias’ın ‘’Zafer Lord’um’’ tablosu. Amelekite halkıyla savaşı boyunca Hur ve Aorın Musa’nın kollarını kaldırıyor.

İkinci kutsal görevine insanlara öküzleri tarımda nasıl kullanacaklarını öğrettiği Memfis’ geri dönünce başladı ve süreç içinde Apis kültünü başlattı. Ancak yeni kültünün zevkini pek uzun süremedi. Babası, onu öldürmesi insanlar kiralamaya başladı ve Mısır’ı terk etmekten başka seçeneği kalmamıştı.

Sürgündeyken, Tanrı birden ortaya çıktıktan ve Mısır’ı işgal etmesini söylediktensonra üçüncü kutsal görevine başladı. Musa söylenileni yaptı ve süreç içinde Musevileri kurtardı – ancak bu hikayedeMusa çok daha fazla etkiliydi. O, sadece firavunun kulağına tanrının adını fısıldadı ve firavunun dili tutuldu ve ölü biri gibi oldu.

Tacitus: Musa ve Sürülmüş Ateist

Romalı Tacitus Musa hikâyesini ele aldığında, onu tam istediği şekilde yapmaya kararlıydı. Hayattayken, Musa hakkında etrafta dolaşan birçok farklı hikâye vardı. Ona bir anlam ifade eden kısımları çözmek için elinden gelenin en iyisini yaptı.

Tacitus çoğu yetkilinin akış hakkında hemfikir olduğunu yazdı. Manetho gibi, onun hikayesi domuz etinden yayıldığını söylediği Mısır’da cüzzam salgını vardı. Ancak savaşa girmek yerine Musa ve diğer cüzzamlılar sadece hep beraber ülkeden sürüldüler ve çöle gönderildiler.

Bakir doğada Musa halkına ikisinin de onları terk ettiğini söyleyerek tanrı ve insana karşı çıkmalarını emretti. Karşılığında sadece kendi sağduyularına güvenmelerini öğretti. Çöl boyunca yüzeyden su fışkırtıp hayatta tutarak onlara liderlik etti – ama bu bir mucize değildi. Otlak alanları takip ederek yeraltı su kanalları buldu.

Firavundan önce Musa, Paris Süryanice İncil’inden 6 yüzyıllık bir minyatür.

Filistin’e vardıklarında Musa yeni bir din ortaya koydu- Tacitus’a göre o dine inandığı için değil o dinin ‘halkının bağlılığını korutacağına’’ inandı.

Kosher diyetini ise domuz eti cüzzama neden olduğu için ortaya çıkardı. Oruç tutmayı ise çöldeki yolculuklarını anmanın bir yolu olarak gösterdi. Onlara çöldeki yolcuklarını anmak için yedinci günü kutsal tutmalarını buyurdu. Bu hikayede 40 yıl değil, 7 gün sürdü.

Yine de, Tacitus aracılığıyla tarihin nasıl yaratıldığına dair güzel küçük bir bakış attık. Mısır hikâyesinden, Musevi hikâyesinden kısımları aldığını ve hepsini kendi dünya görüşünde süzdüğünü görmek kolaydır.

Ama bu sadece faklı bir görüş- gerçek değil. Gerçek Musa her kim olursa olsun günümüzde onu sadece tarihin prizması aracılığıyla bölündüğünü görebiliriz. Gerçek, gerçeğin küçük kırılmalarına ayrıldı ve her biri onu anlatan toplum tarafından renklendirildi.