Tanrılardan Ateşi Çalan İnsanlığın Yaratıcısı: Prometheus
Prometheus'a zincirinin çeliğinden bir yüzük yapmasını ve üzerine bağlı olduğu kayadan bir parça koymasını emretti. O zamandan beri insanlar, insanlık için acı çeken Prometheus'un onuruna yüzük yapmaya ve takmaya başladılar.
Prometheus’un hikayesi, Yunan mitolojisinde en çok merak edilen mitlerden birisidir. Yüzyıllar boyunca şairler ve filozoflar tarafından zenginleştirilen Prometheus miti, Zeus’un mitlerinin popülerliğine yenik düşse de günümüzde insanlığa yardım etme amacından dolayı zekayı, hatta kurnazlığı sembolize etmektedir. Mit, genel olarak insanlığın yaratılışından, medeniyetin ve ıstırabın doğuşundan bahsetmektedir.
Prometheus’un Hikayesi
Adı ‘öngörü’ anlamına gelen Prometheus, Titan Iapetus ve ikisi de okyanus perisi ve Oceanus’un kızları olan Clymene ya da Asia’nın oğludur. Kardeşleri fazla zeki olmayan Epimetheus (“sonradan düşünen” olarak da bilinir), Atlas ve Menoetius’dur. Olimposlu tanrılar ve titanlar arasındaki güç çatışması patlak verdiğinde, kendisi bir titan olmasına rağmen Olimpos tanrılarının tarafını tutan Prometheus, verdiği tavsiyeler sayesinde Zeus’un bu savaşı kazanmasını sağladı.
Hicivci Lucian’a göre Prometheus, tanrıça Athena’nın da yardımıyla ilk insanı yarattı. Bu ilk insan ateş ve kilden yaratılıp tanrıların imgesinden şekillenmişti. İlk insanın yaratılışı, titanların ünlü çatışmasından sonra gerçekleşti ve Orfizm’e göre kullanılan kil, titanların kanıyla toprağın karışımından yapılmıştı.
Adem’in yaratılışının tasviriyle ilginç bir benzerlik gösteren bu yaratılış hikayesi Roma lahitlerinde de yer almıştır. Bu lahitlerde Prometheus genellikle heykel yaparken tasvir edilirken, tanrıça Athena’nın o heykellere kelebek kanatlarıyla, içinde yaşaması ve onlara hayat vermesi için ruh verdiği görülebilir. Prometheus’un ilk denemesinde mükemmel bir varlık yarattığı söylenir. Hermes onu Olimpos Dağı’na çıkardıktan sonra Zeus ölümsüzlük içeceğini içirdi. Bu olay onun kendisini gökyüzünde bulmasına ve şu anda Jüpiter olarak bilinen Phaenon gezegeni olmasına neden oldu (bazı kaynaklarda gezegenin Satürn olduğu da geçmektedir).
İnsanların ve Hayvanların Yaratılması
Hayvanlar da aslında aynı zamanlarda toprak ve ateşin karışımıyla yaratıldılar. İnsanlar ve diğer varlıklar Dünya’nın içinde yaratıldı. Yeryüzündeki tüm varlıklar ışığa doğru yönelmeye davet edildiğinde, Prometheus ve Epimetheus her varlığa sahip olmaları gereken özellikleri vermekle görevlendirildi.
Epimetheus Prometheus’u bu işi tek başına yapmasına izin vermesi için ikna etti, bu da onun her bir varlığı istediği gibi adlandırabileceği ve ona istediği özellikleri verebileceği anlamına geliyordu. Sıra insana geldiğinde, elinde kalan tek şey birkaç kıl ve tırnaktı, bu özellikler de insanı savunmasız ve güçsüz kıldı. Bu durum Prometheus’u bir hayli üzdü ve o da insanlığı koruma görevini üstlendi.
İnsanlığın yaratıcısı olan Prometheus, yeryüzündekilerin gidişatını her zaman ilgiyle izlemiş ve insanlığa bazı avantajlar sağlamak için Zeus’un emirlerine sık sık itaatsizlik etmiştir. İnsanlara yardım etmeye çalışan Prometheus sizce de onları çocukları olarak mı gördü?
İnsanlığın Koruyucusu Prometheus
İlgili Yazılar
Bir hikâyeye göre tanrılar ve tüm ölümlüler karşılıklı ayrıcalıklarını ve özellikle de kurban edilmek üzere sunulan karkasın hangi kısmının kime gideceğini tartışmak için toplandılar. Prometheus bir ineği ikiye böldü ve ilk paya deriyi, eti ve bağırsakları, diğer paya ise kemikleri koydu ve görünmemesi için üzerini beyaz yağla kapattı.
Prometheus daha sonra Zeus’tan tanrılara uygun olan payı seçmesini istedi, geriye kalan pay da insanlık içindi. Zeus paylardan birini seçti ve bu payın sadece kemikler olduğunu gördüğünde hem Prometheus’a hem de insanlığa kızdı ve onlara bir daha ateşi vermemeye karar verdi.
Buna karşılık Prometheus, güneşin çarkından ya da bazı kaynaklara göre Lemnos Adası’ndaki Hephaestus’un fırınından ateş kıvılcımlarını çaldı ve insanlığa geri verdi. Ateş kullanmak insanların hayatlarını iyileştirdi. İnsanlar alet yaptılar, toprağı sürdüler ve kendilerini daha uygar hale getirdiler. Prometheus da onların tıbbi bilgi edinmelerine, ilaç hazırlamalarına yardımcı oldu ve onlara mimarlık, matematik, astronomi, metalurji ve yön bulma dersleri verdi.
Zeus’un Cezası: Pandora
Zeus, insanlığı yanında bir kutu da getiren Pandora’yı göndererek cezalandırdı. Antik dönem yazarları, kutunun içinde ne olduğunu açıklamaya gelince aynı fikirde değillerdi. Hesiod, Pandora’nın kutusundan çıkan korkunç acıdan bahsederken, diğerleri kutunun önlem alınmadan açıldığı için Pandora’nın insanlığın mutluluğuna katkıda bulunacak her şeyi kutunun içinde bıraktığını iddia etti.
Zeus bu cezadan da mutlu değildi, daha dolu bir intikam almak istiyordu ve insanlığın yok edilmesini diledi. Bu nedenle ölümlüleri boğmak için dünyaya bir sel saldı. Zeus gerçekten de ölümlülerin tanrılara itaat etmekten vazgeçmesinden bu kadar çok mu korkuyordu? Yine Prometheus insanlığın yok edilmesini önlemek için elinden geleni yaptı. İncil’deki Nuh Tufanı olayına benzeyen bir hikâyede Prometheus, oğlu Deucalion’a ve gelini Pyrrha’ya, kendilerini koruyacakları ve dokuz gün dokuz gece boyunca dalgaların üzerinde dayanabilecek bir gemi inşa etmelerini söyledi.
Prometheus’a gelince, Zeus Hephaestus’a ve hizmetkarlarına, Prometheus’u Kafkasya’nın dik bir zirvesine çivilemelerini emretti ve sonra Typhon ve Echidna’dan doğan bir kartalı karaciğerini sürekli yemesi için gönderdi. Prometheus ölümsüz olduğu için karaciğeri her sabah kendini yeniliyordu. Zeus ayrıca Styx’in suları üzerine Prometheus’un zincirlerini asla çıkarmayacağına yemin etti. Bu hem tanrılar hem de ölümlüler için ders çıkarılması gereken bir ceza mıydı?
Prometheus, Herkül onu serbest bırakana kadar uzun yıllar boyunca (yaklaşık olarak milattan önce 30.000 – 30 yılları arası) bu cezayı çekti. Zeus oğlunun başarısından dolayı mutluydu, bu yüzden Prometheus’un serbest kalmasına karar verdi. Ama yeminini tutması ve Prometheus’un cezasının ağırlığını sonsuza kadar taşımasını sağlamak zorunda olduğu için, Prometheus’a zincirinin çeliğinden bir yüzük yapmasını ve üzerine bağlı olduğu kayadan bir parça koymasını emretti. O zamandan beri insanlar, insanlık için acı çeken Prometheus’un onuruna yüzük yapmaya ve takmaya başladılar.
Çeviri: Şevval Tufan
Kaynak
Ancient-Origins
Kardeşlerim,yaklaşık on yıl önce Prometheusun artık kesinlikle sırr olmadığını,onun hankı tarihi şahsiyet olduğunu yerli-yataklı açıklamışım eserimde ama,hala ondan sırlı bir efsane gibi konuşulmaktadır.Allahın bir ayesini bu yerdece hatırlatmazsam olmaz.”Hiç akılla düşünmez misiniz?”.Prometeus sözü “Pro” ve “Methe” sözlerinin birleşmesinden oluşmuştur.”Methe” yunanca “öngören,ileri gören” demektir,yani peyğamber.”Pro” ise Avraam,İbrahim sözlerinin tahrif olmuş halidir.Avraam methe,İbrahim methe,yani Avraam peyğamber,İbrahim peyğamber.Binyıllarca “Avraam methe”,”İbrahim methe” tahrif edilerek “Vramethe”,”Bramethe” ve nihayet Promethe haline düşmüştür.Prometheus kurbanlık eti iki yere bölmüş ve guya Zeusu kandırmışdır.Ama aslında İbrahim peyğambere Allah demiş eti iki yere ayır ve gece hiçbir yerden çıkan alev etin yemeye yararsız kısmını yakmıştır.Olay bu kadar basit yani.Nuh peyğamber zamanından kurbanlık eti tamamen yakarlardı,kimse ondan bir tike yiyemezdi ki Allahındı o et. Ama İbrahim peyğamber zamanından kurbanlığın tamamen yakılması Allahın emriyle durdurulmuşdur,sadece,yunan tasavvüründe bu olay Prometeusun – İbrahimmetheusun Zeusu kandırması gibi anlaşılmıştır.Hakikat yunan efsanesinde bakınız ne acaip bir şekilde tahrif olunmuştur? Zeus Tanrıymışsa Tanrı da kandırıla bilir mi?Allah Allah!Odu insanlara vermesi meselesinin de çok sade izahı var:İbrahim peyğamberin yakılması için o civarda hükümdarın emriyle hiçbir kes evinde ocak yakmamalı ve herkes İbrahim peyğamberin yakılması için odun taşımalıymış.Peyğamber oda atıldığında Allahın emriyla od peyğamberi yakmamış,işi böyle gören hükümdar hayretler içinde onu sağ-salim bırakmışdır ve o da karısıyla ve kardeşi oğluyla Filistin-Ürdün civarına göç etmişdir.Ve hükümdar da insanlara evlerinde,çadırlarında yeniden ocak yakmalarına izin vermiştir.(Çiğ köfte icatı bak o od yasağı devrinden hatıradır).Dağa zincirlenen ise kardeşioğlu Lut peyğamber olmuşdur.Zincirlenmek tabii ki efsanedir,sadece,homoseksüel erkekler toplusu olan beş şehri melekler dağıttıkları zaman Lut peyğamber kızlarıyla kaçarak dağa kalkmış ve bir daha korkusundan,sarsıntıdan dağdan inmemiştir insanlar arasına.O beş şehrin yerinde Ölü deniz yaranmışdır bir gecede.Lut peyamber o hadiseden o kadar korkmuş ki,ciğeri sirroz olmuşdur; bunu yunanlar kartalın onun ciğerini yediği gibi efsaneleştirmişler. Prometheusun gilden insan düzelterek onlara üfürmekle can vermesi bir başka acaipliktir.Yunanlar anlamamışlar ki,gilden putlar düzelten İbrahim peyğamber değil,onun babası Azermiş ve tabii ki onlara can vermiyormuş,kafirlerin inanc yerleri için heykellermiş onlar.Hasta tahayüllerinde abartmışlar yani herşeyi yunanlar.Daha etraflı bilgi sahibi olmak isteyen liseedebiyat com sitesinden okuyabilir benim bu eserimi.Eserin adı:”Prometeus,Zeus efsaneleri yunanların mı?” Sayqı ve sevgilerimle Mirza Hacıyev.Azerbaycan.