Perseus: Yunan Mitolojisinin Güçlü Yarı Tanrısı
Yunan mitolojisindeki en ayrıntılı hikayelerden biri olan Perseus'un hikayesinin, aksiyon dolu bir gerilim filmi gibi olduğu söylenebilir. Zeus'un altın yağmurundan doğmasından korkunç Medusa'yı öldürmesine kadar, Perseus tüm zamanların en ünlü mitolojik kahramanlarından biri olarak bilinmektedir.
Yunan mitolojisindeki en ayrıntılı hikayelerden biri olan Perseus’un hikayesinin, aksiyon dolu bir gerilim filmi gibi olduğu söylenebilir. Zeus’un altın yağmurundan doğmasından korkunç Medusa’yı öldürmesine kadar, Perseus tüm zamanların en ünlü mitolojik kahramanlarından biri olarak bilinmektedir.
Akrisios, Kehanet ve Perseus’un Ana Rahmine Düşüşü
Perseus’un hikayesi, gerçekten de bir yarı tanrıya yakışır şekilde macerayla doludur. Büyükbabası, eşi Eurydice ile Danae adında bir kızı olan Argos Kralı Akrisios’du. Bir oğul sahibi olma umuduyla Akrisios, ona sadece başka bir çocuğu olmayacağını değil aynı zamanda bu çocuğun kızından doğan bir çocuk tarafından öldürüleceğini söyleyen Delphi Kahini’ne gitti.
Bu kehanetin gerçekleşmesini önlemek için Kral Akrisios bir yeraltı odası inşa etti ve duvarları çelik ile kapladı, Danae’yi hizmetçisinin yanına kilitledi ve herhangi bir erkekle temas kurmasını önlemek için etrafını muhafızlarla donattı. Dış dünyaya tek erişimleri, tepedeki bir pencereydi. Burada, Argos Agorası’nda, Danae’nin çelik odasının inşa edildiği söylenen bir yeraltı odası olduğunu belirtmeliyiz. Pausanias’a göre (MS 150), Argos tiranı Perilaus tarafından yıkılmıştır.
Danae’ye vurgun olan Zeus, altın yağmur şeklinde Danae’nin hücresine girdi ve onu hamile bıraktı. Bu, Zeus’un Roma mitolojisinde isminin eşdeğeri olan Jüpiter için bu alışılagelmiş bir şeydi, dişi insanlarla çiftleşebilmek için şekil değiştiriyordu ve birçok antik mitolojide ve dinde bulunan garip bir fenomendi. Daha da ilginci, yakın zamanda keşfedilen eski bir Kıpti metni (Antik Mısır Dilinde bir metin), İsa’nın da şekil değiştirme yeteneğine sahip olduğunu öne sürüyor gibi görünüyor. Bununla birlikte, Jüpiter’in dönüşme yeteneğine sahip olduğunu kabul etsek bile, kendimizi onun insanlarla çocuk sahibi olmayı istemesine neden olan şeyin ne olduğunu sormaktan alamıyoruz.
Perseus’un Doğumu ve Pollux’un Hilekarlığı
Zeus ve Danae arasındaki birlikteliğin meyvesi, Danae’nin bir süre babasından saklamayı başardığı Perseus adında bir oğul oldu. Acrisius doğumu öğrendiğinde, hizmetçinin öldürülmesini emretti ve ardından Danae ve Perseus’u bir sandığa kapatıp denize attı. Poseidon tarafından sakinleştirilen dalgalar, sandığı Perseus’un güçlü bir adam olmak için büyüdüğü Serifos kıyılarına götürdü. Sandık, Dictys tarafından bulundu. İncil’e göre Nil Nehri’nde bir papirüs kutusu içinde bırakılan Musa ile benzerliğini belirtmekte fayda var.
Dictys bir balıkçıydı ve adanın kralı Polydeuces veya Pollux’un kardeşiydi. Sandık mağaranın önündeki sahile vurmuş olabileceğinden, muhtemelen ünlü Cyclop Mağarası’nda yaşıyordu. Dictys, Danae ve Perseus’u evinde ağırladı ve onlar ailesinin birer üyesi oldular; ancak kardeşi Kral Pollux, Danae’nin karısı olmasını istedi ve Dictys’in onunla bu birlikteliğe izin vermedi.
Kralın önündeki bir başka engel de Danae’nin son derece koruyucu olan oğlu Perseus’du. Pollux, istediğini elde etmek için Hippodamia ile evliliğini ilan etti ve adanın her sakininden düğün hediyesi olarak bir at vermesini istedi. Bir balıkçı olan Perseus’un atı yoktu ama onun yerine krala Medusa’nın başı olan Gorgon’u getirme sözü verdi. Pollux bu taahhüdü hemen kabul etti, çünkü şimdiye kadar hiç kimse bir Gorgon ile karşılaştıktan sonra canlı dönmemişti. Pollux, Perseus Medusa’nın başıyla dönene kadar Danae’yi sarayda tutmaya karar verdi.
Perseus’un Medusa Avı
Medusa, Hesiod’a göre okyanusun ötesinde, Gece’ye yakın dünyanın kenarında yaşayan üç denizkızından biriydi. Ölümsüz olan kız kardeşlerinin aksine Medusa ölümlüydü. Efsanenin bir versiyonuna göre, güzel olduğu biliniyordu ve Poseidon tarafından tecavüze uğramıştı. Bu yüzden öfkeli Athena onu lanetlemişti ve onu korkunç bir canavara dönüştürdü, ancak efsanenin ilk versiyonları onun bakır buklelerine dolanmış yılanlar, domuz dişleri, büyük ağızları ve şimşek çakan iri gözleri olan pullu bir canavar olduğunu iddia ediyordu. Korkunç bakışlarıyla karşılaşan herkesin taşa dönüştüğü söylenirdi.
Perseus, Medusa’yı aramak için Serifos’tan bir gemiyle ayrıldı. Yolda ona Medusa’yı nasıl öldüreceğini söyleyen ve su perileri ile birlikte bazı silahlar veren Athena ve Hermes ile tanıştı:
- Hedefine yaklaşırken onu görünmez yapan Hades’in miğferi.
- Korkunç kafayı koymak için büyülü bir çanta.
- Medusa’nın yaşadığı denizin ortasındaki kayaya onu uçurmak için kanatlı çarıklar.
- Medusa’ya bakmak için ışıltılı bir kalkan.
- Medusa’nın sert ve kalın boynunu kesecek keskin bir kılıç veya tırpan.
Ona ışıltılı kalkanı ve Hermes’e kanatlı çarıklarını veren Athena’ydı, ancak başka bir kaynağa göre miğfer, kanatlı çarıklar ve büyülü çanta ona su perileri tarafından verildi ve Athena onu bir kurban sunduğu Hiperborlular’ın ülkesine götürdüğünde (ifade Pindar’dan alınmıştır)keskin kılıç ve miğferi aldı.
Şimdi Perseus’un Medusa’nın nerede yaşadığını bulması gerekiyordu. Athena, onu Gorgonların akrabaları olan ve onların nerede yaşadıklarını bilen tek kişi olan Graiae kardeşlere götürdü. Graiae, traji-komik tarzda sadece bir gözü ve kendi aralarında değiş tokuş ettikleri bir dişi paylaşan üç pis suratlı kocakarıydı. Perseus onlara görünmeden yaklaştı ve takas zamanından yararlanarak gözü yakaladı. Graiae gözünü kaybetme korkusu ile, Medusa’nın yurdunu kahramana söyledi.
Perseus ve Medusa’nın Başı
Kahraman Medusa’ya yaklaştığında görünmezdi. Kalkanındaki yansımadan ona bakarak kafasını kesti ve çantasına koydu. Boynundan altın bir kılıçla donanmış dev Chrysaor fırladı ve okyanusa düşen kandan kanatlı at Pegasus çıktı. Bu iki yaratığın Poseidon ile çiftleşmesinden kaynaklandığı söyleniyor. Poseidon bu ikisini yaratmak istemiyorsa neden böyle bir canavarla birlikte olmak istesin ki?
İlgili Yazılar
Medusa’nın kız kardeşlerinin zulmünden kaçmak için Perseus kanatlı çarıklarını kullanarak uçup gitti veya diğer kaynaklara göre Pegasus’a bindi. Perseus, Serifos’a dönerken Etiyopya’dan geçer ve beklenmedik bir şekilde garip bir manzaraya tanık olur. Sahilde bir kayanın üzerine çok güzel bir kadın zincirlenmişti ve çevresinde yas kıyafetleri giymiş bir erkek ve bir kadının yanı sıra büyük, şaşkın bir kalabalık duruyordu.
Herkes bir şeyi bekliyor gibiydi. Zincirli kadın ağlamaktan bitkin görünüyordu ve kıpırdamadı. Kanatlı çarıklarıyla havaya uçan Perseus, birden büyük bir deniz canavarının çıktığı devasa bir dalga girdabı gördü. Canavar genç kadını görünce ona doğru yüzmeye başladı.
Perseus Medusa’nın kafasını çuvalından çıkardı ve yırtıcı bir kuş gibi canavarın üzerine çullandı. Canavar durdu, yavaş yavaş uyuştu ve başka kimseyi yutmayacak bir kayaya dönüştü. Kurtarılan kadın, drone kralı Cepheus ile Iopi’li Aeolus’un torunu Cassiopis veya Cassiopeia’nın kızı Andromeda’dan başkası değildi. Efsaneye göre Andromeda, Nereidlerden daha güzel olduğunu söyleyerek Poseidon’un gazabını çekmişti. Deniz ejderi, Poseidon tarafından ceza olarak gönderilmişti. Poseidon’un Perseus’a kızması ve ondan intikam almak istemesi umulurdu, ama belki de Perseus çocukları Chrysaor ve Pegasus’u gün ışığına çıkardığı için bunu yapmamıştı.
Perseus, yurttaşları Andromeda’yı deniz ejderhasına kurban olarak kayaya bağladığında herhangi bir itirazda bulunmamış olan amcası Phineus ile zaten nişanlı olmasına rağmen Andromeda’ya âşık oldu. Kurtarıldıktan sonra Andromeda, Perseus ile evlenmeyi kabul etti. Düğünde Phineas ve destekçileri, Perseus ve Andromeda ile tartıştı ve onları kovaladı. Kahraman, Medusa’nın kafasını çantasından çıkarıp onları kovalayanlara doğrultarak Phineus’u taşa çevirerek kaçtı.
Perseus ve Andromeda’nın Etiyopya’da doğan ve adını Pers olarak alan en büyük oğlu bu topraklarda kalmış ve Pers olarak bilinen halkın atası olmuştur. Bu, Perslerin Etiyopyalılar ve Yunanlıların karışımından geldiği anlamına mı geliyor?
Perseus ve Kehanetin Gerçekleşmesi
Perseus uzaktayken Pollux, Danae’yi zorla karısı olmaya zorlamaya çalıştı ama Danae direndi. Sonuç olarak, Perseus Serifos’a döndüğünde annesi ve Dictys’i Pollux tarafından bağlanmış ve Athena tapınağında kurban edilmeye hazırlanırken buldu. Pollux, Perseus’un başarısını kabul etmeyi reddetti ve kahraman Perseus’u Medusa’nın kafasını göstermesi için kışkırttı. Kahraman, kendi halkına bakmamaları konusunda uyarmıştı ve çantasından Medusa’nın kafasını çıkardı. Pollux da dahil olmak üzere ona bakanlar bir anda donakaldılar ve böylece Serifos insana benzeyen taşlarla doldu.
Perseus daha sonra Medusa’nın kafasını Athena’ya adadı, o da onu alıp kalkanının önüne tutturdu ve ardından Hermes’e teslim etti. Perseus ayrıca onlara Hades’in miğferini, kynin’i, kanatlı çarıkları ve çantayı da sundu.
Bu arada, Dictys adanın liderliğini üstlendi ve Perseus, annesi ve karısıyla Argos’a dönmeye hazırlandı. Perseus, torunuyla gurur duymasına rağmen görüşmeden kaçınmak isteyen ve bu nedenle Teselya’da Peneus Nehri yanında inşa edilen Larissa’ya başvuran büyükbabası Akrisios ile barışmak istedi.
Argos’ta dedesiyle buluşmaya giden Perseus, Larissa’da oynanan oyunları öğrendi. Oyunlara katılmaya gittiği sırada annesini büyükannesi Eurydice’nin yanına Argos’a gönderdi. Orada, pentatlonun bir parçası olarak disk atmada yer alırken, Perseus büyük bir güçle diski fırlattı ve bir seyircinin ölümüne neden oldu, bu seyirci ise büyükbabası Akrisios’tan başkası değildi ve böylece, Kahin’in Delphi’deki kehaneti gerçek oldu.
Perseus’un Mirası
Perseus, büyükbabasının kasıtsız ölümüne gerçekten üzüldü ve tahta geçmeyi reddetti, bunun yerine kuzeni Megapenthes ile Tirynth ve Miken tahtına karşılık olarak Argos tahtını kendisine vermesi konusunda anlaştı. Perseus daha sonra Tirynth’in kralı oldu ve Mycenae şehrini kurdu ve ona kılıcının kını Myces adını verdi. Bugün bile görülebilen Kiklop duvarlarıyla ünlenen şehri inşaya yardım için Cyclops’a geri döndü.
Perseus ve Andromeda’nın altı çocuğu oldu: Alcaeus, Heleus, Sthenelus, Elios, Gorgophonis ve Electryon. Alcaeus, karısı Alcmene’nin daha sonra Herkül’ü dünyaya getirdiği Amfitryon’un babasıydı. Böylece Zeus’un oğlu Perseus tarafından yine Zeus’un oğlu olan ünlü Herkül nesli başlar.
Perseus öldüğünde, tanrılar onu Hades’e göndermediler, aksine Andromeda ve ebeveynleri Cepheus ve Cassiopeia ile birlikte onu yıldızlara gönderdiler. Bu nedenle, Perseus, Andromeda (86 yıldızdan oluşan), Cassiopeia ve Cepheus takımyıldızları, kuzey yarımkürede kutup yıldızına doğru yaratıldı ve hikayelerini gök kubbede yakaladı. Andromeda takımyıldızının üzerinde, yıldızlarla dolu aysız gecelerde parlak bir bulut gibi görünen Andromeda Bulutsusu yer alır.
Perseus ve Dionysos
Başka bir efsane, Perseus ve Dionysos’u, Pentheus’un Boeotia’daki rekabetine benzer bir ilişkiyle ilişkilendirir. Dionysos, yerel kahramanın egemenliğine meydan okuyarak Argolis’e gitmişti. Aralarındaki savaş şiddetliydi. Bir tarafta Dionysos, eşi Ariadne ve Maenadlar, diğer tarafta Hera’nın desteğiyle bir Maenad’ı öldüren ve Ariadne’ye Medusa’nın başını göstererek onu taşa çeviren Perseus vardı. Hera’nın müdahalesi iki adamı barışmaya teşvik etti ve onurlarına danslarla bir kutlama düzenlendi. Başka bir geleneğe göre Perseus, Dionysos’u öldürür ve cansız bedenini Lerna’nın sularına atar.
Perseus’un hikayesi, harika ve güçlü yaratıklar, (bugün bile inşa edemediğimiz) hayal edilemez silahlar, tanrıların müdahalesi ve muhteşem işlerin başarılmasıyla dolu en inanılmaz ve ayrıntılı Yunan mitlerinden biridir.
Çeviri: Belgin Avşar
Kaynak
Ancient-Origins