Boksun Tarihi: Kanlı Gladyatör Kökenleri, Arka Sokak Dövüşleri ve Bolca Para
Antik Yunan’da dövüşlerde hiçbir ağırlık kategorisi yoktu ve taraflardan biri yenildiğini kabul edene veya devam edemeyecek kadar yaralanana ya da öldüğüne kadar, el ve bileklerdeki deriler yıpranana kadar boksörler dövüşürdü.
Boks modern dünyanın izlediği en popüler dövüş sporudur ve boks şampiyonları çoğu profesyonel sporcudan daha fazla kazanır. Bu büyük para çağının belirleyici mücadelesi Mayweather’a tahminen 120 milyon dolar ve Pacquiao’ya 80 milyon dolar kazandıran 2015 Mayweather- Pacquiao karşılaşmasıydı fakat boksun tarihini daha iyi anlamak için insan tarihinde yüzyıllar öncesine değil, çok daha ilkel ve kana susamış zamanlar olan bin yıllar öncesine gitmemiz gerek.
Sanatta Antik Boks
İnsanlar mağaralarda yaşadıkları zamanlardan bu yana ölümüne yumruk yumruğa dövüşler gerçekleştirdiler fakat Britannica Ansiklopedisi’ne göre yumruk dövüşü yarışmalarına dair kaydedilen en eski kanıtlar günümüz Irak’ında, MÖ. 3. Milenyumda, Asur ve Babil Mezopotamya uluslarında ve Küçük Asya’da Hitit sanatında oluşturulan Antik Sümer kabartmaları üzerinde bulundu.
MÖ. 1350’de Modern Mısır, Teb’de yapılan bir heykeli seyirciler arasında iki boksörü betimler ve hem bu hem de Orta – Doğu betimlemeleri çıplak yumrukla dövüşen boksörleri veya zaman zaman bileği destekleyen bir bant takan antik boksörleri göstermektedir. Eldivenli yumruk dövüşünün en eski kanıtları MÖ. 1500- 1400 yıllarına uzanan Minos Adası’nda bulundu. Boks kuralları ilk olarak MÖ. 688’de 23. Olimpiyat’ta ortaya çıktı.
Antik Yunan ve Roma’da Boks
Antik Yunan’da dövüşlerde hiçbir ağırlık kategorisi yoktu ve taraflardan biri yenildiğini kabul edene veya devam edemeyecek kadar yaralanana ya da öldüğüne kadar, el ve bileklerdeki deriler yıpranana kadar boksörler dövüşürdü. Boksörler genellikle sol kollarını koruma ve itme için yarı uzatılmış bir şekilde tutarken sol bacak duruşu ile dövüşürdü. Sağ kol genelde geride kalır ve rakibin kafasına beklenmedik bir nakavt vuruşu yapmak için hazırda bulunurdu.
Boks daha sonraları sert deri kayışların içine dövüş eldiveni cestus’u yapmak için keskin metal çivilerin yerleştirildiği Roma’da sağlam temeller edindi. Bu boksu kanlı bir spor olmanın mütevazi gerçekliğinden uzaklaştırdı ve onu amfi tiyatrolarda sergilenen ölümüne bir maç haline getirdi.
Yüksek eğitimli köleler bazen kumda çizilmiş daireler içinde birbiriyle yarıştırılırdı : ‘boks ringi’ kelimesinin kökeni de buradan gelir. M.S 393 yılında Roma gladyatör döneminin zirvesinde, boks sıklıkla birçok yarışmacını ölümüne ve barbarlığa mal oldu, bu sebeple spor Avrupa’da farklı bölgelerde yasaklandı.
Kıbrıs’taki İngiliz Askeri üssü freski yaklaşık MÖ. 1500
Boksun Tarihi ‘Ödül Dövüşü’ne Dönüşür
Yine de, Batı Roma İmparatorluğu’nun çöküşünden sonra, yumruğu saran silahlar kullanmak özellikle İtalya’da 12. ve 17. yüzyıllar arasında yeniden popüler hale geldi. Spor ‘eldivensiz boksun’, ‘ödül dövüşü-profesyonel boksörlük’ olarak bilinir hale geldiği 16. yüzyıl Londra’sında tekrardan gün yüzüne çıktı.
İngiltere’de ilk belgelenen eldivensiz boks dövüşü, Christopher Monck ve İkinci Albemarle Dükü’nün kahyası ve kasabı arasındaki, kasabın kazandığı bir dövüşe hakemlik ettiği 6 Ocak 1681 tarihinde London Protestant Mercury adlı gazetede kaydedildi. 17. yüzyıl İngiltere’sinde Yunan el bağlamalarının metal uçları kaldırılırken, spor bugünkünden çok daha ilkeldi. Örneğin, hiçbir yazılı kural, ağırlık sınıflaması, raund zaman sınırlaması veya hakem yoktu. Dahası, 1713 yıllında Sir Thomas Parkyns tarafından Nottingham’da yayınlanan boks hakkında bir makale “kafa atma, yumruklama, göz çıkarma ve boğma” becerilerini tanımladı.
Kayda geçen ilk İngiliz ödül dövüşü şampiyonu 1719 yılında James Figg’di ve Broughton kuralları denilen ilk resmi boks kuralları, boks ringinden çıkan ölüm sayılarını azaltmak amacıyla 1743 yılında ödül dövüşçüsü, profesyonel boksör Jack Broughton tarafından düzenlendi. Yere düşen dövüşçülere tekrardan ayağa kalkma fırsatı vermek için 30 saniye verilirdi ve bileğin altından kavramak yasaktı.
İlgili Yazılar
Boks Kuralları
Robert Rodriguez’in Boks Yönetmeliği adlı boks hakkındaki kapsamlı çalışmasından ‘Londra Ödül Ring Kuralları’nın sonunda kafa atmayı, göz çıkarmayı, tırmalamayı, tekmelemeyi, düştüğünde hala vurmaya devam etmeyi, ipleri tutmayı, ısırmayı ve elde resin, taş ve sert nesneler tutmayı yasakladığını öğrendik. 1867 yılında, , ‘Boksta Dürüst Dövüşme Kurallarının Markileri’, John Chambers tarafından hazırlandı ve ‘Londra’da Lillie Köprüsü’nde düzenlenen amatör şampiyonaları için’ Boks’ta Dürüst Dövüşmenin Markileri altında yayınlandı.
Bu on iki yeni kural boks maçlarını Hafifsıklet, Ortasıklet ve Ağırsıklet olarak ayırdı ve dövüşlerin adil bir stand-up boks maçı şeklinde olması gerektiğini ve tüm dövüşlerin her birinin arasında bir dakika dinlenme arası olmak üzere 3 er dakika raundlar ile 24 ayak karede gerçekleştirilmesi gerektiğini belirtti.
İlk Boks Eldivenleri
Britannica Ansiklopedisi’ne göre, ilk eldivenler parmakları birleşik eldiven çiftlerine benziyordu ve sporun doğasını neredeyse sadece saldırı odaklı bir spor olmaktan kayma, kaçırma, inip çıkmak, karşı atak yapmak ve keskin dönüşler yapmak gibi hile ile kurtulma manevraları ile daha savunmacı bir oyuna dönüştüren darbeleri engellemek için tasarlandı.
Eldivenler aynı zamanda oyunun şeklini de değiştirdi. Önkolun dışa doğru klasik duruşunu 19. yüzyılın gövdenin geriye doğru eğimli duruşu ile değiştirdi. İlerleyen yıllarda, vücudun elleri ile dövüşçünün yüzüne daha da yaklaştığı, gövdenin öne doğru geldiği modern boksör duruşu gelişti.
İlk Dünya Ağırsıklet Şampiyonası
Tıpkı alkolün yasaklanması gibi, 19. yüzyılda İngiltere’de ve Amerika’da birçok yerde ödül dövüşü yasaklandı ve ödül dövüşleri sık sık polis tarafından baskın düzenlenen yer altı kumarhanelerinde gerçekleşirdi. İngiltere’de bir dava Rv. Coney 1882, katılımcıların rızası olmasına rağmen eldivensiz dövüşün aslında gerçekten bedensel hasara neden olan bir saldırı olduğu kararına vardı.
Bugün boks olarak bildiğimiz spor, ilk dünya ağırsıklet şampiyonasının Boksta Dürüst Dövüşme Kuralları altında yapıldığı 1892 yılında doğdu. Bu New Orleans’ta Pelikan Atletik Kulübü’nde, Centilmen Jim Corbett’in John Lawrence Sullivan’ı mağlup ettiği Tracy Callis’in 2006 yılındaki kitabı James Corbett’te değinilen bir karşılaşmaydı.
Günümüzde Boks
Bu dövüş sporu, gangsterlerin yönettiği yasadışı arka sokaklarda yapılan yasadışı ödül dövüşünün esasen kötü planlanmış bir hengamesi olmaktan çıkarıp bugün bildiğimiz milyon dolarlık sporda dönüştürdü.
Binlerce yıl öncesine dayanan anlayışında bu yana, boks her zaman gençlerin ilgisini çekti ve boks üzerine çalışan Louis Rubins 2000 yılında düzenlenen ünlü “The Manly Art of Modified Mayhem: Dempsey and Others adlı kitabında, Meksika, Afrika, Güney Amerika ve Doğu Avrupa’da… Genç sporcuların geleceğin boksörleri olmak istediğini dile getirir.
Rubin’e göre, Amerika’da bile New York ve Chicago umut vaad eden genç yeteneklere yol açtı. Boks Amerikan orta sınıfıyla olan bağlantısını kaybetti ve modern Amerika’da boks yapanların çoğu sokaklardan geliyordu ve sokak dövüşçüleriydi.
Daha net bir ifadeyle böyle gelmiş böyle gidecek…
Çeviri: Belgin Avşar
Kaynak
Ancient-Origins