Tarih Öncesi Zamanlarda Tıp Nasıldı?
Tıp dendiğinde aklımıza gelen şeyler genellikle hastane, doktor, steril alanlar ve ilaçlardır. Ancak, tarih öncesi çağlarda tıp daha farklıydı ve tarih öncesi tıp dendiğinde, insanların okuma yazma bilmediği zamanı anlamak gerekir.
Tıp dendiğinde aklımıza gelen şeyler genellikle hastane, doktor, steril alanlar ve ilaçlardır. Ancak, tarih öncesi çağlarda tıp daha farklıydı.
Tarih öncesi tıp dendiğinde, insanların okuma yazma bilmediği zamanı anlamak gerekir. Elbette geniş bir dönemi kapsar ve kültürden kültüre göre değişir.
Antropologlar insanlık tarihini araştırırlar ve onlara göre tıp konusunun eskiden nasıl olduğuna dair tam olarak bir bilgi yoktur. Fakat genel olarak insan kalıntılarına ve yaşam tarzlarına göre tahminler yapıyorlar. Bununla birlikte, eskiden insanlar hastalıkların iyileşmesi için bazı doğal ve doğaüstü tedavilere inanıyorlardı.
Tıbbı Araştırma
Deneme-yanılma yöntemi eski zamanlarda tıp alanında kullanılan bir yöntemdi. Fakat tam olarak bir araştırmadan söz edemeyiz.
Deney yapılırken ve karşılaştırmalar yaparken aile faktörü veya yaşam tarzı gibi konuları hesaba katmamışlardır. Tarih öncesi zamanlarda yaşayan insan vücudunun nasıl çalıştığı tam olarak bilinmiyor. Fakat, antropologların bu konuda bazı tahminleri vardır.
Örneğin, insanların gömülme uygulamalarından dolayı kemik yapısı hakkında bilgi sahibi olunabilir. Bilim insanları, vücudun farklı kısımlarını oluşturan farklı kemikler buldular.
Bununla birlikte, büyük ihtimalle, eski insanlar ruhlarının yaşamlarına yön verdiğine inanıyorlardı. Bugün de hastalıkların insan ruhunu tehlikeye attığı düşünülüyor. Kolonistler, Avustralya’da insanların yaralarını dikebildiklerini ve kırık olan kemiklerini de çamurla kaplayabildiklerini anladılar. Tıp konusunda bu gibi beceriler tarih öncesinde de vardı.
Arkeologlar, eski mezarlarda bulduklarına göre kemiklerin sağlıklı fakat iyileştirilmede yanlış olduğunu fark ettiler. Bu da eskiden insanların kırık kemikleri nasıl iyileştireceklerini tam olarak bilmediklerini gösterir.
Hastalıkların Önlenmesi
Günümüzde halk sağlığının öncelikleri şunlardır;
- Hastalığın yayılmasını önleme
- Hijyen kurallarına uymak
- İnsanlara temiz su sağlamak
Araştırmacılara göre, eskiden insanların bu tür bilgileri yoktu. İnsanlar bir yerde fazla kalmıyorlar ve göç ediyorlardı. Bu yüzden de halk sağlığı kavramı pek oturmuş bir kavram değildi.
Tarih öncesi insanların da farklı hastalıkları vardı. Fakat bugüne göre daha farklı bir yaşam tarzları olduğu için şimdiki hastalıklardan farklı türde hastalıklar vardı.
Hastalık Türleri
Tarih öncesi dönemde insanların muhtemelen sahip olabileceği hastalık türleri şunlardır:
Osteoarthritis(?): İnsanlar büyük ve ağır şeyleri kaldırdıkları zaman oluşabilecek diz eklem ağrılarını ifade eder.
Omurga kırıkları: Uzun mesafelerde büyük nesnelerin taşınmasında kaynaklanan bir hastalık olabilir.
Hipertansiyon ve bel ağrısı: Bu da büyük kaya ya da taşların kaldırılması sonucu ortaya çıkmış olabilir.
Enfeksiyon ve Komplikasyonlar: İnsanlar avcı-toplayıcı olarak yaşadıkları için muhtemelen kesikler ya da kırıkları sahiptiler. Antibiyotik ve aşı gibi şeyler olmadığı için bunlar hakkında da bilgi sahibi değillerdi.
İyi bir şekilde alınan hijyen uygulamalarının da enfeksiyonları önleyebileceği konusunda bilgi sahibi değillerdi. Ve sonunda bazı hastalıklar bulaşıcı hale gelip yayılması artmış olabilir.
Raşitizm: Antropologlar, muhtemelen C ve D vitamini eksikliği nedeniyle insanların bu hastalığa sahip olabileceklerini düşünüyorlar.
Çevresel Faktörler: 10 yıldan fazla sürebilen soğuk zamanlar, kuraklıklar, gıda eksikliği ve seller nedeniyle insanlar hastalıklardan daha az korunabiliyorlardı.
Cinsiyet: Erkekler kadınlara göre daha fazla yaşam süresine sahipti.
Ortalama Yaşam Süresi
Aslında tarih öncesi yaşamla ilgili bu konuda bir şey söylemek kolay değildir. Fakat kalıntıları inceleyen arkeologlar 20-40 yaş aralığındaki kalıntıların 40 yaş üzeri kalıntılardan daha fazla olduğunu öne sürdüler.
Bu sonuç da insanların 40 yıldan fazla yaşayamadıklarının göstergesi olabilir. Tabi bu, kişilerin nerede ve ne zaman yaşadığına da bağlıdır.
İlaçlar
Antropologlar, insanların tarih öncesinde şifalı otlar kullandıklarını belirtiyorlar.
Ama doğal ürünlerden ilaç elde ettiklerine dair sınırlı kanıtlar var.
İlgili Yazılar
Şifalı bitkiler konusunda yerel bitkileri kullandıklarını söyleyebiliriz. Fakat göçebe olanlar daha farklı yerlere gittikleri için daha geniş yelpazede bitki çeşidine sahip olmuş olabilirler.
Şifalı Bitkiler
Irak’ta yapılan kazılarda, yaklaşık 60.000 yıl önce insanların ebegümeci ve civanperçemi kullandıklarına dair bazı bulgular mevcuttur.
Civanperçemi: Terletici, kanı durdurucu ve uyarıcı etkileri olan bir bitkidir.
Dokular kasıldığı zaman kanamayı durdurma etkisine sahiptir. Muhtemelen insanlar da bunu sıyrıklarda kullandılar.
Terletici etkisi de vardır. Aynı zamanda anti-ülser gibi özelliklere de sahip olabilir.
Günümüzde insanlar, sindirimle ilgili sorunlar, karaciğer hastalıkları ve solunum yolu enfeksiyonları gibi hastalıklar için bu bitkiyi kullanıyorlar.
Ebegümeci: İnsanlar bunu kolon temizleme için kullanmış olabilirler.
Biberiye: Dünya’nın farklı yerlerinde insanlar biberiyeyi kullanmışlardır. Farklı tıbbi özellikleri vardır fakat eski zamanlarda insanların bu bitkiyi ne için kullandıkları bilinmiyor.
Huş Ağacı: Avrupa’da Alpler’de yaygındır ve insanlar bunun bitkisini müshil olarak kullanmış olabilirler. Botanikçiler, bu bitkinin kullanılması ile insanların ishal olabileceğini öne sürüyor.
Eski zamanlarda, kadınlar bitkileri toplayıp bunları ilaç gibi hazırlarlardı. Çünkü onlar ailelerinin sağlıklarından sorumluydular.
O zamanlarda okuma ve yazma bilmedikleri için, bitkilerin faydalarını ve zararlarını gelecek insanlara ağızdan ağıza aktarmışlardır.
Uygulamalar
Artık günümüz tıp dünyasında uygulamayan üç yöntem: Jeofaji, Şamanizm ve Trepanasyon.
Jeofaji
Bu toprak, kil ve tebeşir gibi şeyleri yemeyi ifade eder. Hayvanlar ve insanlar bunu uzun yıllardır yapıyorlardır. Fakat bu yeme bozukluğuna işarettir.
Eskiden de insanlar muhtemelen ilk tıbbi uygulamalarını kil yemekle yaşadılar.
Belki de hayvanların bu tür maddeleri yediklerinde onların iyileştiklerini görüp, daha sonra da insanlar bunları kendilerinde denemiş olabilirler.
Bununla birlikte, bazı killer yara tedavileri için önemlidir ve insanlar da bu amaçla kullanmışlardır.
Trepanasyon
Bu uygulama da bireylerin kafatası açılarak tedavileri yapılır.
Neolitik zamanlarda, insanların insanların hastalıkları iyileştirmek veya şeytanların ve kötü ruhlardan insanları kurtarmak amaçları bu yöntemi kullandıkları düşünülüyor.
Mağara resimlerini inceledikten sonra antropologlar, tarih öncesi insanların migren ve bazı nöbetlerden kurtulmak için bu tedaviyi kullandıklarını öne sürdüler.
Aynı zamanda, kişilerden çıkarılan kemik hayatta kalma şansı olarak nitelendiriliyordu. Ve kırık kafatası tedavisi için de bu yöntem kullanılmış olabilir.
Şaman veya Büyücü Doktor:
Bazı topluluklarda bulunan insanlardı ve kabileleri iyileştirmekten sorumluydular. Bazı ilaçlar kullanarak ve ameliyat yaparak bu görevlerini yaptılar.
Kabile içinde yaşayan halk yaralanma ve hastalık için onlara ihtiyaç duydular.
Ana Fikir
Tarih öncesi çağlarda insanların sahip oldukları hastalıklar biraz daha farklıydı. Fakat sırt problemleri gibi bazı problemler hala aynı.
İnsanlar, artık kötü ruhlardan ya da şeytanlardan korunmak için kafatasını delmiyor bile olsa da hala biberiye gibi bazı bitkiler tıp konusunda önemli bir rol olmuyor.
Çeviri: Cansu Kaplan
Kaynak
medicalnewstoday