Roma İmparatorları ve Müstehcen Seks Hayatları (7 İlginç Hikâye)
Roma imparatorlarının cinsel yaşamları, modern okuyucuları şok edebilir ve dehşete düşürebilir. Ama bize eski bir toplum hakkında ne söyleyebilirler?
Roma imparatorlarının cinsel yaşamları, modern okuyucuları şok edebilir ve dehşete düşürebilir. Ama bize eski bir toplum hakkında ne söyleyebilirler?
MS 3. yüzyılın başlarında yaşayan senatör Cassius Dio, Roma İmparatorluğu tarihinde, insanların Roma imparatorları ve onların işleri hakkında ne kadar az şey bildiğinden yakınıyordu. Augustus, Cumhuriyet’i ortadan kaldırdığında her şey değişti: “bu saatten sonra, olan çoğu şey gizli tutulmaya ve gizlenmeye başlandı“. Politika; imparatorlar ve onların ortakları, alt sınıf ve şüpheli ahlak adamları arasında yürütülen, hile ve gizlilikle dolu, gölgeli bir iş haline geldi.
İmparatorlar bu gizliliğin hayatlarının her alanında böyle olmasını ne kadar da istemiş olmalılar.
Gücün yozlaştırdığı ve mutlak gücün mutlaka yozlaştırdığı yaygın bir nakarattır. Bu, antik Roma tarihine dönüp prenslerin perdelerinin arkasına bakmaktan daha doğru olamaz. Suetonius, Tacitus ve Cassius Dio da dahil olmak üzere kaynaklarımız, seks ve skandal hikayeleri hakkında, gelecek nesiller için politika ve güç anlatıları kadar şevkle kayıtlıdır. Kalitesiz ve sefil olandan, genellikle düpedüz nahoş ve çoğu zaman tuhaf olanına kadar, Roma imparatorlarının seks yaşamları bize müstehcen eğlenceden daha fazlasını sunar. Bize, tarihçilerin eski bir toplumu anlamlandırmaya başlayabilecekleri bir pencere sunuyorlar.
1- Augustus: Ahlaklı Roma İmparatoru
Roma’nın ilk imparatoruyla başa çıkmak zor bir çabadır. 4. yüzyıl imparatoru Julian, ilk prensleri “bukalemun” olarak etiketleyecek kadar ileri gitti. Augustus’un kamuflajının bir kısmı dindarlığıydı; pontifex maximus olarak rolü, imparatorluğun ilahi lütfu ve tanrıların desteğini sürdürmesini sağlamaktı. Onun geniş ahlaki otoritesi, MÖ 18’de çıkarılan bir dizi kanunla imparatorluk halkının yaşamları üzerinde de etkili oldu. Bu leges Iuliae, diğer amaçların yanı sıra, sağlıklı ve müreffeh ilişkileri desteklemek için tasarlandı. Örneğin lex Iulia de adulteris coercindis (MÖ 17) zinayı sürgünle cezalandırırken, daha sonraki lex papia Poppaea (MS 9) çocuk sahibi olmayı teşvik etti ve bekarlığı cezalandırdı. Bu, ikinci yasayı getiren konsüller Marcus Papius Mutilus ve Quintus Poppaeus Secundus’un evli olmamalarına rağmen gerçekleşti.
Böyle bir ikiyüzlülük, Augustus’un saltanatında olanların yanında havada kalır. Livia ile kendi evliliği -üçüncü evliliği- çocuksuz bir birliktelikti ve neredeyse uygunsuz bir acelelikle yapılmıştı: Suetonius’a göre (Augustus) eski karısı Scribonia’nın doğum yaptığı gün boşanarak “Livia Drusilla’yı hemen kocasından aldı“. Daha sonra, biyografi yazarı, Augustus’un bir zina yaptığının yaygın olarak bilindiğini iddia ederek, sonraki yıllarında bazıları onun için Livia’nın kendisi tarafından tedarik edilen “bebeklerini bozan bakireler” diyerek özel bir tercihi olduğunu öne sürüyor.
Görünüşte kendi beklentilerinin dışında davranışlar sergilese de başkalarının bu hatalarına müsamaha göstermezdi. Kızı Julia, MS 8’de Decimus Junius Silanus ile ilişkisi ortaya çıkınca Tremirus adasına sürgüne gönderildi. Kederi İngiliz ressam Joseph Wright tarafından resmedildi. Bu nedenle, öyle görünüyor ki, Augustus’un Roma’nın ahlaki yapısını iyileştirme girişimleri, yaptığıyla değil, dediğinin yapılmasıyla ilgiliydi. Ahlak ve dindarlık besbelli bu en ikiyüzlü Roma imparatorlarına başka bir değerli kamuflaj sağladı.
2- Adadaki Ogre: Capri’deki Tiberius
İhtiyar Plinius’a göre Roma imparatorluğunun en çetin generallerinden biri aynı zamanda “insanların en asosyali” idi. En gönülsüz Roma imparatorlarından biri olarak MS 14’te Augustus’un ölümünün ardından iktidara geldi. Tiberius’un senatonun iktidarı ele geçirme teklifini reddetmeye çalışmasıyla üyeliği başarısız oldu; Suetonius, Roma’da “köleliğe hücum eden” senatörleri karşı koyarken, Tiberius onların kararına boyun eğmeye çalışıyordu.
Kendisi de tecrit edilmiş bir adam olup görünüşe göre Tiberius’tan en kötüsü adalardan çıkmıştır. Halktan uzaklaştırılmış, kendi tercihlerine yer açmıştır. Önce Rodos… Bu, MÖ 6’daydı ve nedeni belirsizliğini koruyan erken bir emeklilik anlamına geliyordu; Velleius Paterculus’a (100.2-3) göre kötü saklanan bir sır olarak karısı Julia’nın toplum içinde rastgele ilişkilerinden duyduğu utanç bunda bir etken olabilir. Tacitus’a göre bu yarı emeklilik barışçıl değildi ve onun “gizli şehvet düşkünlüğüne” işaret ediyordu.
Bununla birlikte, Tiberius’un tamamen sefahat içine düştüğü ve en ahlaksız Roma imparatorlarından biri olarak ün kazandığı yer, Napoli kıyılarındaki Capri adasıydı. Praetorian Prefect Sejanus’un pençelerine bıraktığı Roma’dan bir kez daha çekilen Tiberius, bu kez Tiren Denizi’nin yukarısındaki kayalıkların tepesindeki Villa Jovis’e gitti. Orada, münzevi sapkınlıklarına ve zalimliklerine özgürce devam ettiği iddia ediliyor: Suetonius, “daha da iğrenç ahlaksızlıklar yapmakla ün kazandı, ki bu da kimsenin söylemeye katlanamayacağı türdeydi” iddiasındaydı. Bununla birlikte, Suetonius çeşitli skandalları cesurca kaydetti. Sapkınlıklar, üçlüler, erotik heykeller ve resimlerle dekore edilmiş yatak odaları, erotik el yazmalarıyla dolu kütüphaneler (sanatçılara talimat kılavuzu olarak hizmet etmesi için) ve kendisi tarafından yönetilen gizli seks partileri buna dahildir.
Belki de en şok edici hikâye, “küçük balıkları” ile ilgili: genç erkekleri bacaklarının arasından yüzerek vücudunu yalamak ve kemirmek üzere eğitti. Aynı zamanda en acımasız Roma imparatorlarından biriydi: Bir gün gerçekleşen bir aynı ‘muamele’den sonra iki erkek kardeşi şikâyet etme cüretinde bulundular. Tiberius’un bacakları kırılmıştı. Tiberius MS 37’de öldü ve yerine Gaius geçti. Ölümüne ağıt yakılmadı ama Roma halkı, halefinin kutlanmasının erken olduğunu yakın zamanda anlayacaktı.
3- Caligula: Korkunç Bir Roma İmparatoru
Tarihte Caligula olarak bilinen imparator Gaius, erken yaşlardan itibaren emperyal gücün zulmüne maruz kaldı. 31 yılında Capri’de Tiberius’a katılma davetini kabul etti. Sonunda, yaşlı imparator vefat etti ve Tacitus, Praetorian Valisi Macro’nun zayıflamış imparatorun boğulmasını emrettiğini öne sürdü. Bu uğursuz başlangıca rağmen, Gaius’un üyeliği sevinçle karşılandı. Popüler asker Germanicus’tan gelmesi kesinlikle yardımcı oldu; daha da önemlisi, o sadece Tiberius değildi.
İskenderiyeli Yahudi filozof Philo, elçiliğindeki coşkulu sevinci Gaius’a şöyle anlattı: “Doğan güneşten batan güneşe kadar tüm dünya, tüm ülke” bu habere sevindi. Ancak yılın ilerleyen zamanlarında Gaius hastalandı. Bir şeyler değişmişti, imparator artık eskisi gibi değildi. Suetonius’un tanımladığı gibi: “İmparator olarak Caligula için bu kadarı kâfi; şimdi onun bir canavar olarak kariyerini anlatmalıyız”.
Peki ya canavar derken? Caligula’nın saltanatının geri kalanı, her halükârda aşırılıklara teslimdi: açgözlülük; kibir; şiddet; ve seks. Suetonius’un imparator biyografisi, imparatorluk sarayının bir geneleve dönüştürüldüğünü bildiriyor. İmparatorun gelişigüzelliğinin sınır tanımadığı söyleniyor: “ne kendi iffetine ne de başka birinin iffetine saygı duyuyordu“. Kız kardeşlerinin -Genç Agrippina, Drusilla ve Livilla- kayınbiraderi Marcus Lepidus ile birlikte baskın ensest tutkularının kurbanları olduğu iddia ediliyor. Bu suçların hepsi doğru muydu? Söylemesi zor.
Atını Incitatus yapma arzusunun kötü şöhreti gibi bu tarz anekdotların muhtemelen politik bir yönü vardır. Saltanatında yaşananlar hastalığına bağlı gibi görünse de daha sonra senatoya ve soylulara yönelik muamelesi, popülaritesinin artmasına neden oldu. 41 yılında, henüz 28 yaşındayken suikasta kurban gittiğinde tepe noktasına ulaşmıştı. Aristokrasi için aklını yitirmiş bir Roma imparatoru imajı yaratmaktan daha iyi bir yol var mı?
4- Aldatılan Claudius: Messalina’nın Maceraları
İlgili Yazılar
Claudius’un ayaklarını sürüyen, kekeleyen, çalışkan figürü belki de cinsel skandallarla ilişkilendirilecek bir figür değil. Ayrıca, muhtemelen bir imparator hayal eden birçok insanın aklındaki gibi değildi (ona dikilen kahramanca heykellerin yardımcı olmadığı bir imaj…). Yine de imparatordu; MS 41’de Praetorian Prefect’leri tarafından seçilen Gaius’un halefi, Alma-Tadema tarafından anımsatıcı bir şekilde hayal edilen sahne. Aşk hayatı da görünüşe göre kadınların ve korkunç bir fahişenin hâkim olduğu çelişkilerden biibaretti. İki başarısız nişan hariç, dört kez evlendi. Plautia Urgulanilla ve Aelia Paetina ile olan evliliği, birincisi zinadan, ikincisi siyaseten olmak üzere boşanmayla sonuçlandı. Üçüncü karısı, skandalların gerçekten başladığı nokta… MS 38/9’da kendi kuzeni ama aynı zamanda Augustus’un torunu ve Caligula’nın ikinci kuzeni Valeria Messalina ile evlendi. Görünüşe göre kadın, bazı eğilimlerini miras almıştı.
İşler iyi başladı; yeni evliler, Claudius iktidara geldikten kısa bir süre sonra kızları Claudia Octavia ve oğulları Britannicus dünyaya geldi. Fakat sonra işler hızla kötüye gitti. Messalina’nın edebi kaynaklardaki itibarı, bastırılamaz bir rastgelelik ve siyasi ikiyüzlülüktür. Rivayete göre nemfomanisi, imparatorluk sarayında bir fahişe gibi davranmasına ve diğer aristokrat kadınları aynı yolu izlemeye zorlamasına kadar uzanıyordu. Claudius, Gaius Silius ile evlenene kadar, görünüşe göre eşinin sadakatsizliklerine -belki de denetçi olarak hareket ettiği için, Tacitus’un iddiasına göre- Gaius Silius ile evlenene kadar göz yumdu ki bu, Claudius Ostia’daki limanı ziyaret ederken bir törenle gerçekleşmişti. Karısının ve yeni kocasının düşüşünü arzulayacağından korkarak, karısı da dahil olmak üzere komplocuları öldürttü. Görünüşe göre eşleriyle olan kötü şansından rahatsız olmayan Claudius, daha sonraları Nero olarak bilinen Lucius Domitius Ahenobarbus’un annesi Augustus’un torunu ve Germanicus’un kızı Genç Agrippina ile dördüncü kez evlendi.
5- Sefahat İmparatoru: Nero
“Claudius’un zehirlendiği genel kanıdır, ancak… kimin tarafından zehirlendiği tartışmalıdır“. Baş suçlulardan biri, dördüncü ve son eşi Agrippina’dır; Suetonius, kadının kendisine bir mantar tabağında zehir servis ettiğini iddia ediyor… Agrippina muhtemelen yaşlı kocasını gözden çıkarmaya hevesliydi çünkü halefi oğlu Nero idi. 13 yaşında üvey babası tarafından evlat edinildi, 17 yaşında başarıya ulaştı. Başlangıçta popüler olan ve akıllıca yöneten genç imparator, hızla bir dizi ahlaksızlığa yol açmış gibi görünüyor. Bu skandalların gerçekliğini tespit etmek zordur ve tarihçiler, eski tarihçilerin müstehcen iftiralarından gerçeği çıkarmak zorundadır. Bu, Nero’nun annesiyle fırtınalı ilişkisinin hikayelerini içerir. MS 59’da onu öldürttü: Onu bir gemi enkazında boğmak için hazırladığı ayrıntılı komplo başarısız oldu, bu yüzden imparator onu azat edilmiş adamı Anicetus vasıtasıyla öldürttü.
Ancak anne katlinden önce Suetonius, Nero ile Agrippina arasındaki ilişkilerinin çok daha yakın olduğunu iddia ediyor… Tarihçi, imparatora yönelik ensest suçlamasını düzeltiyor. Onunla bir tahtırevana her bindiğinde, giysilerindeki lekelerin anne ve oğul arasındaki yasadışı ilişkiyi ele verdiğine dair söylentiler yayılmadan önce, maiyetine ona benzeyen bir fahişeyi aldığını iddia ediyor. Temel arzularını -nasıl tezahür ederlerse etsinler- dizginleyememe, eski edebi eserlerde Nero’nun portresinin tekrar eden bir özelliğidir: “Kendi iffetini böyle fuhuşla kirletti“.
67 yılında imparator, eski karısı Poppaea’ya benzediği söylenen genç bir çocuk olan Sporus ile evlendi. Düğün gecelerine imparatorun “bebekliği bozulan bir bakireyi” taklit eden çığlıkları damgasını vurdu. Nero’nun 68’deki intiharı, hikayesinin sonu değildi. İmparatorluk çevresinde taklitçilerin ortaya çıkışı -bir dizi Psuedo-Neros- imparatorun imparatorluk halkının belirli üyeleri arasında devam eden popülaritesine tanıklık ediyor. O halde, Neron’un sefahatinin menfur hikâyelerine gerçekten inanabilir miyiz? Yoksa bu tür hikayeler, Nero’nun Vespasian’ın yükselişi fırsatını kaçırmasıyla rejim değişikliğini haklı çıkaran senatör ve aristokratik önyargıların örnekleri mi?
6- Bir Aşk Kültü: Hadrian ve Antinous
Roma imparatoru Hadrian’ın (MS 117-138) mutlu bir evliliği yoktu. Trajan’ın (optimus princeps) torunu olan karısı Sabina, siyasi olarak yararlıydı, ancak her iki taraf için de bunun çok az menfaati vardı. Daha sonraki imparatorluk biyografilerinin bir koleksiyonu olan Historia Augusta, Hadrian’ın sekreteri Sabina’ya karşı davranışlarından dolayı imparatorluk mahkemesinden ihraç edildiğini bile iddia ediyor. Bunun yerine, imparator selefi gibi, Hadrian da erkeklerin arkadaşlığını ve eşcinsel ilişkileri tercih etmiş görünüyor. Hayatının büyük aşkı Antinous, Bithynia’lı genç bir adamdı. Yaş ve statüdeki büyük eşitsizlik gibi sorunlu dinamiklere rağmen, ilişkileri belki de antik dünyanın en iyi bilinen eşcinsel ilişkileri olmaya devam ediyor. Resim, heykel ve edebiyatta sanatın ikonik bir özelliği haline geldi: ikisi arasındaki ilişki ve bu, Marguerite Yourcenar’ın Hadrian’ın Anıları’nın (1951) önemli bir temasıdır.
Antinous, imparator ve imparatorluk sarayıyla birlikte seyahat etti. Ta ki Hadrianus’un Mısır seyahati sırasında ölene kadar; imparatorluk maiyeti Nil’den aşağı inerken Antinous boğuldu. Bunun cinayet mi, intihar mı, hatta Cassius Dio’nun düşündüğü gibi bir kurban olarak sunulup sunulmadığı bir sır olarak kaldı. Hadrian, Antinous’un öldüğü yerde Antinoöpolis şehrini kurarak büyük aşkının yasını tuttu. İmparatorun sevgilisi de kült konusu haline geldi, imparatorluk çapında en az 28 tapınakta merasim düzenlendi ve Antinoöpolis de dahil olmak üzere imparatorluğun dört bir yanındaki şehirlerde düzenlenen oyunlarda anıldı.
7- Severan Skandalları: Roma İmparatorları Caracalla ve Elaglabalus
Bazen tarihin tekerrür etmese de yankılarının hiç bitmediği iddia edilir. Bu, imparatorluğu MS 193-235 yılları arasında yöneten Severan imparatorlarının cinsel yaşamlarını incelerken kesinlikle doğrudur. Severanların ilki olan Septimius Severus, Julia Domna ile evliydi. Birlikte iki oğulları oldu: Caracalla ve Geta. Küçük kardeş Caracalla tarafından öldürüldü ve anısı yok edildi. Senato tarafından hakarete uğrayan Caracalla’nın yazılı kaynakları, okuyucularının imparatorun ne kadar yozlaşmış olduğunu bilmelerini sağlamakla ilgileniyor. Bunu yapmanın, Caracalla’yı başka bir Nero yapmaktan daha kolay bir yolu olamaz. Muhtemelen bu yüzden Caracalla ve Julia arasında ensest bir ilişki olduğunu iddia ediyorlar.
Benzer şekilde tarihçi Herodian, Caracalla’nın 215/6’da katledilmesini emrettiği İskenderiye halkının imparatorun annesine Jocasta (Oedipus’un annesine atıfta bulunarak) diyerek açıkça alay ettiğini iddia ediyor. İmparatorun hayranı olmayan ve ona karşı pek çok kinin kaynağı olan Cassius Dio, Caracalla’nın Roma’nın kutsal Vesta Bakirelerinden birini ahlaksızlaştırdığını iddia ediyor. Tarihçi ilginç bir şekilde imparatorun iktidarsız olduğunu da iddia ediyor: “tüm cinsel gücü yok olmuştu“.
Elagabalus, Julia Domna’nın yeğeni Julia Soeamias’ın oğluydu. 218’de Severan hanedanını yeniden kurarak ve Caracalla’nın oğlu kılığına girerek iktidara gelmişti. Adının geldiği Suriye güneş tanrısı Elagabal’ın baş rahibi, kaynaklarda onun dini tuhaflıkları olarak algıladığı şeylerini tamamen eleştiriyor. Bunlar, tarihsel anlatılara hâkim olan, cinsel ahlaksızlık ve kadınsılığı içeren Oryantalist mecazlara katkıda bulunur. Görünüşe göre cinsel iştahı oldukça büyüktü: 14 yaşında iktidara gelmesine rağmen, Vesta Bakiresi de dahil olmak üzere 5 kez evlendi.
Ayrıca bir sürü erkek sevgilisi vardı, en ünlüsü eski bir köle ve arabacı olan Hiercoles ve bir Smyrna atleti olan Zoticus. Cassius Dio, Zoticus’un Elagabalus tarafından cinsel organlarının devasa boyutu nedeniyle seçildiğini iddia ediyor! Elagabalus, bazı tarihçiler tarafından, kendisine vajina sağlayan bir ameliyat gerçekleştirebilecek bir doktor talebiyle motive edilen, transseksüel tarihinde erken bir figür olarak görülüyor. Caligula veya Nero kadar kötü şöhretli olmayabilir, ancak Elagabalus’un hayatı, rastgele cinsel ilişkide bulunması ve sözde kadınlığıyla ilgili anlatılanlar, kesinlikle onun imparatorluk selefleri etrafında dolaşan söylentileri anımsatıyor. Historia Augusta bunu kabul etti: “Tiberius, Caligula ve Nero’nun tüm düzenlemelerine aşinaydı.”
Perde arkasından Roma imparatorlarının özel yaşamlarına göz atmak, antik dünyanın geleneklerine, göreneklerine ve tutumlarına dair aydınlatıcı bir deneyim sunuyor. Üstelik tekrar ediyor gibi görünüyorlar; rastgele ilişki hikayeleri ve sefahat söylentileri bir “kötü” imparatordan diğerine yankılanıyor. Müstehcen hikayeler doğru muydu? Yoksa prenslerin cinsel alışkanlıkları, tarihçilerin kendi amaçlarına hizmet eden portreler yaratmaları için hazır bir retorik araç haline mi geldi?
Çeviri: Bünyamin Tan
Kaynak
THE COLLECTOR
