Nereye Dergisi
Arkeoloji, Tarih, Gezi, Seyahat ve Yaşam Kültürü Dergisi

Antik Tarihçi ve Roma Komutanı Yaşlı Plinius’un Şanlı Hayatı

Roma ordusunda komutan olarak Büyük Plinius, Pompeii'de ki patlamanın ardından kurtarma çabalarında yardım etmeye çalışan birçok kişiden biriydi.

Bir 19. yüzyıl sanatçısının hayal gücünü fırçaya yansıttığı Büyük Plinius portresi. Jean-Baptiste-Camille Corot tarafından boyanmış, 1834 Şehir ve Como Gölü, Como, İtalya'da Büyük Plinius için bir yazıt
0 4.660

Tarihte Yaşlı Plinius olarak bilinen Gaius Plinius Secundus, hayatı boyunca etkili bir yönetici, memur ve yazar olmuştur. Ölümü elli altı yaşında gerçekleşmiş olmasına rağmen çalışmaları günümüze kadar ulaşmış en güçlü Antik Roma tarihçilerinden biri olma şanına sahip olmasının yanı sıra arkasında büyük bir siyasi saygı ve takdir bırakmıştır. Hayatı boyunca çok fazla takdir görmemiş olmasa da, bu ayrıcalıklı askeri generalin eserleri Roma hayatı, bilimi ve felsefesi hakkında çok fazla bilgi sağlamaktadır.

Como, İtalya’da güçlü ve elit, binicilikle uğraşmış (şövalyelere benzer) bir ailede dünyaya gelen Büyük Plinius, MS 23 ya da 24 yılından Plinius’un sonuyla karşılaştığı Pompeii’deki Vezüv Yanardağının patlaması ile aynı tarihte MS 24 Ağustos 79’a kadar yaşamıştır. Hiç çocuğu olmamış, evlenmemiş, daha çok çalışmaları, yazıları ve seyahatleri ile meşgul olmuştur.

’Büyük Plinius’un phalera ‘sı delikli noktalardan oluşan bir yazıt taşır: PLINIO PRAEF EQ; yani Plinio praefecto equitum, ‘Süvari başkanı Plinius’. Belki de Plinius’un biriminde olan herkese verilmişti. Figür imparatorun büstüdür. MS 50 yılları

MS 35 yılında, Roma’da uygun bir eğitim verilmek üzere on yaşında Roma’ya gitmiştir. Orada kendisine her ikisi de zengin bir ailede yetiştirilen birisi için çok değerli beceriler olan hitabet ve söylev sanatını öğretilmiştir. Ünlü bir trajik şair olan, Plinius’a ilk kez edebiyat sanatını öğretmiş Publius Pomponius Secundus altında çalıştığı için Plinius’a vasiliği de yaramıştır. Hayatının geri kalanı boyunca (yollarda iken ve meslekler arasında) yorulmadan çeşitli yazı çalışmalarına devam etmiştir.

MS 45 ve 47 yılları arasında Plinius kendisini Gallia Belgica’da Roma kuvvetlerinin askeri memuru daha sonradan da süvari lideri olarak bulmuştur. Roma ordusuyla birlikte, Almanya’dan Akdeniz’e ve muhtelemen Britanya Adalarına bile gitmiş, geniş çaplı bir tur yapmıştır. Modern Almanya’nın alçak kesimlerindeki Frizler ve Ems ve Elbe nehirleri arasındaki Chauci gibi kabilelerin yenilgisine katkıda bulunmuştur. Bu süre zarfında muhtemelen Romalılara, Alman tekniğiyle atı sürerken mızrak atmayı öğretmek için bir bilimsel çalışma hazırlamıştır. Ayrıca öğretmeni hakkında muhtemel ilk Roma biyografisini ve daha sonra da Alman savaşları üzerine yirmi bir ciltlik çalışmasını yazmıştır.

Yazılı çalışmalarında, iyi ya da kötü birçok sayıda Roma İmparatoru ile tanışıklığı olduğuna dair kanıtlar bulunmaktadır. Eserlerinin tercümeleri ise İmparator Gaius Caligula’yla (MS 12-41) ilgili bir şeyi yersiz olarak ilişkilendirme yapmış birkaç kişiden biri olduğunu ortaya koymaktadır ki, sonradan Caligula’nın delilik ve şehvetle delirdiği zaman bu ilişkilendirme doğrulanmıştır. Plinius, İmparator Claudius’a yakındı ve Claudius’un garip karısı Messalina için kötü konuşan biri olmayarak gösteriliyordu ancak Plinius’un, Claudius’un halefi olan Nero ile arası çok kötüydü. Nero, saltanatı boyunca öyle bir tiranlık yapmıştır ki, Plinius kasıtlı olarak kendi iyi ismi ve yeni imparatorunki ile arasına büyük bir mesafe koymak için siyasi durumdan kendisini ayırmıştır. MS 69 yılında İmparator Vespasian tahta geçtiği zaman Plinius kendisini bir kez daha Roma İmparatorluğunun dizginlerini tutan bir arkadaş ile bulduğu için bu adım – hayatı ve adının korunması açısından – önemliydi.

Plinius maior’un Historia Naturalis (sağdaki) en eski resimli versiyonu (1513). Ayrıca Demosthenes’in ünlü Yunan konuşmaları Logoi’nin 1570 baskısını göstermektedir
İlgili Yazılar

Vespasian ve Vespasian’ın oğlu Titus (MS 79-81) ile olan ilişkisi nedeniyle Plinius, 70 ila 75 yılları arasında kendisine hizmet eden birçok temsilci ile karşılaşmıştır. Gallia Narbonensis’ten Afrika’ya, Hispania Tarraconensis’e, hatta Gallia Belgica’ya, Plinius Vespasian’ın eyaletlerinin mali ve idari sorumluluklarının çoğunu denetlemiştir. MS 77 civarında, Plinius’un en çok bilinen eserine başlammıştır: Naturalis Historia. On ciltte yazılmış otuz yedi bölümlük bir kitap, bu metin Plinius’un seyahatleri boyunca yaşadığı tüm deneyiminden ve gençliğinin tüm bilgisinden Roma yaşamının bir derlemesini oluşturmak için yararlanmıştır. Kitapta astronomi, coğrafya, antropoloji, zooloji, botanik, tıp, büyü ve mineralojinin yanı sıra diğer konuların çokluğu da mevcuttur. İçerisindeki bilgiler hem günümüz tarihçileri ve o zamanın Romalılarına inanılmaz derecede aydınlatıcı olmuştur.

Büyük Plinius’un ölümü herhangi bir Roma tarihçisininkine göre en etkileyici olanlarından biridir. Yalnızca MS 79 yılında Vezüv Yanardağı’nın patladığı sırada orada bulunmakla kalmamış aynı zamanda yok olmuştur. Roma ordusunda komutan olarak Büyük Plinius patlamanın ardından kurtarma çabalarında yardım etmeye çalışan birçok kişiden biriydi. O ve yoldaşları Campania’ya gelmişler ve kıyıya kaçan arkadaşlarına ve sakinlere yardım etmeye çalışmışlardır.

Pompeii aşırı sıcak gaz bulutu onları sardığında kurbanların bazıları oturuyor, bazıları uzanıyordu

Pompeii’ye çok kısa bir mesafede bulunan Campania, ünlü antik kentinki gibi atmosferinin yoğun ve kül kaplı olmasından dolayı patlamalardan muzdaripti ve Plinius hayatını bu yoğun ve kül kaplı havayı solumaktan kaybetmiştir. Büyük Plinius’un ölümünde her ne kadar güçlü Vezüv Yanardağının birincil neden olduğu düşünülse de, hayat boyu sürmüş astımı nedeniyle etrafındaki duman ve kül tarafından boğazının kötüleşmiş olduğu da öne sürülmektedir.

1900’a hızlı bir geçiş yapacak olursak, Gennaro Matron’un Pompeii’de kazı çalışmaları yapmış diğerlerinden daha da uzak bir beden de olmak üzere, 70 ve üzeri insana ait kalıntılar keşfetmiştir. Bu beden ise, bilezik ve yüzüklerle süslenmiş ve büyük bir altın kolye taşımaktadır. Matrone bunların Büyük Plinius’un kalıntıları olduğunu sezmekteydi, ancak önsezileri hiçbir zaman doğrulanmamıştır. Buna rağmen araştırmacılar o bireyin kafatasının gerçekten de ünlü tarihi figüre ait olup olmadığını öğrenmek için gerekli kaynakları bir araya getirmeye çalışmaktadırlar.

Portici’den görülen bir Vezüv patlaması, Joseph Wright (1774)

Çeviri: Gülnihal Kafadar

Kaynak Ancient-Origins

Get real time updates directly on you device, subscribe now.

Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Accept Read More