Dünyanın İlk Barış Antlaşması: Kadeş
Kadeş savaşının en ilginç yönü, her iki tarafında savaşı kazandığının belgelenmiş olmasıdır...
Kadeş, Suriye bölgesinde yer alan antik dünyanın önemli bir ticaret merkezidir. Mısır firavunu Ramses II (MÖ 1279-1213) ve Hitit imparatoru kral Muvatelli (MÖ 1295-1272) arasında “Kadeş Savaşı” olarak adlandırılan savaşın yapıldığı yer olarak tarihte ünlenmiştir.
Kadeş savaşının en ilginç yönü, her iki tarafında savaşı kazandığının belgelenmiş olmasıdır.
Ramses II ‘e ait olduğu düşünülen Pentaur şiiri ve bülteninde (bu savaş hakkındaki iki önemli kaynak) Kadeş’te büyük bir Mısır zaferinin elde edilmiş olduğunu yazmaktadır ve bu belgeler gerçek olarak kabul edilmektedir. Bugün birçok tarihçi bu kaynakları olayların doğru bir şekilde açıklamasından daha çok propaganda olarak görmektedir ve Kadeş Savaşı’nın berabere sonuçlandığına inanmaktadır.
Savaşın Arka Planı
Hititlerin Mısır’a yaptığı sürekli saldırılar firavun Tutmose III (MÖ 1458-1425) için büyük sıkıntı yaratmaktaydı. Kadeş, önce I. Set tarafından ele geçirildi. Daha sonra Hititler geri aldılar. Ramses II, Hititlere karşı kalıcı önlemler almaya ve onları Kadeş’den uzaklaştırmaya karar verdi. O zamanlar büyük ticaret merkezi olan Kadeş’in ele geçirilmesi çok önemliydi.
Kadeş’i geri kazanmak Mısır için yalnızca bir ticaret merkezini kontrol altında tutmak değil; aynı zamanda Mısır’ın topraklarının genişlemesi ve prestij anlamına gelmekteydi.
Ramses II ( veya bazı uzmanlara göre babası Set I ) doğu deltasında Ramses evi veya Ramses şehri olarak bilinen bir şehir kurmuştu. Bu şehrin bir bölümünde zevk ve eğlence amacıyla kullanılan bir saray yer almaktaydı. Büyük bölümü askeri sanayi kompleksi şeklindeydi. Bu şehirde silah, savaş arabası ve askeri keşif malzemeleri üreten fabrikalar ve askerler için savaş arabalarıyla talim yapabildikleri alanlar vardı.
MÖ 1275 tarihinde Ramses ordusunu özellikle savaş arabalarıyla takviye edilmiş bir şekilde hazır duruma getirdi.
Başarısı için tanrılardan alametler beklediği söylenir. MÖ 1274 yılında Ramses istediği alametlerin gerçekleştiğini söyleyerek, Amon, Ra, Ptah ve Set isimlerini verdiği 4 ayrı birlikten oluşan ordusunun başına geçti.
Kadeş Savaşı
HİTİTLER UZUN ZAMANDIR MISIR’A SALDIRI DÜZENLİYORDU VE FİRAVUN TUTMOSES III İÇİN ÖNEMLİ SIKINTILARA NEDEN OLMUŞTU
Ramses, Hititleri yenme arzusuyla yanıyordu ve çok hızlı hareket etmekteydi. Bu arada Hitit kralı Muvatelli iki casus bedeviyi Mısır ordusunun içine sokmuştu.
Hitit kralının genç firavunun gücünden korktuğunu ve bölgeden çekildiği haberini veren casusların raporlarına inanan Ramses büyük bir hata yaparak orduyu ikiye böldü. Gerçekte Hitit ordusu çok yakındaydı. Ramses pusuya düştüğünde iki casusun kendisine yanlış bilgi verdiğini, anladı. Pentaur şiiri ve bülteninde yaşanan bu karmaşa anlatılmaktadır.
İlgili Yazılar
Ramses ayırdığı iki birliği yardıma çağırdı; ama Hititliler o birliklerin önünü kestiler. Saldırı da kurtulanlar ise Mısır kampının güvenliğini sağlamaya çalıştılar.
Mısır bilimci Margaret Bunson,”Ramses II’nin küçük birimler halinde kalan yetersiz birliklerin kalıntılarını bir arada tutarak düşman birliklerin içinden geri çekilmesi başarısını karakteri ve başkomutan olarak gücünü göstermektedir.“ açıklamasını yapmaktadır.
Birkaç subay ile ayakta kalan birlikleri toparlayıp savaş arabalarını monte ettiler. Karşı güçlerin kuvvet derecelerini belirlediler. Ardından doğu kanadına o kadar sert bir şekilde saldırı düzenleyince Muvattelli onların kaçmasına izin vermek zorunda kaldı.
Ramses ordusunun, Ptah birliği savaş alanına geldiğinde artık bütün gidişat değişmeye başlamıştı. Muharebe alanına gelen Ptah birliği Hitit ordusuna saldırdı. Ramses ele geçirdiği avantajla elindeki birliklerle saldırıya katıldı. Hitit kuvvetlerinin birçoğu Orontes nehrinde boğuldu. Muvatelli bu durum karşısında saldırıya devam etmek yerine Kadeş kalesine sığındı.
Artık savaşın seyri tamamen değişmişti. Ramses düşmanını mağlup ettiğini söyleyerek Mısırın zaferini ilan etti. Ancak, Muvattali ise Kadeş’i kaybetmediği için zaferi kendisinin kazandığını açıkladı.
Sonuç
Bu savaşın en önemli sonucu olarak MÖ 1258 yılında Hitit ve Mısır imparatorlukları arasında dünyanın ilk barış antlaşması imzalandı. Şartlar arasında ceza nedeniyle bir ülkeden diğerine kaçmaya çalışan rütbeli ve önemli görevdeki kişilerin ilgili ülkeye iadesi vardı.
Bunun anlamı birçok uygarlıkta bir uygulama olan ülkesine karşı darbe düzenlemelerine yardımcı olma yerine, soylu ve üst statüdeki kaçakların ülkesine iadesinde işbirliği yapılmasıydı. Kadeş Antlaşması sadece dünyanın ilk barış antlaşması olmakla kalmayıp böyle bir şartın yer aldığı ilk kayıt oldu.
MÖ 2550’de Mezopotamya’da Mesilim Antlaşması dünyanın ilk barış antlaşması olarak gösterilmektedir. Bu yapılan bir barış antlaşması değil sınır belirleme üzerine mutabakattır.
Dünyanın ilk barış antlaşması olarak bilinen bu antlaşma sonunda Mısır ve Hititler arasında ciddi değişikliklere neden oldu ve yakınlaşmalar oluştu.
Savaşmak yerine aralarındaki ticaret ilişkilerini geliştirdiler. Her iki ülkenin halkın yaşamını iyileştiren teknolojik ve tarımsal uzmanlıklar konusunda işbirlikleri yapıldı. II Ramses, Muvatalli’nin büyük kızıyla evlendi Böylece iki imparatorluk arasında akrabalık oluşturdu.
Çeviri: Bülent Pekardan
Mark, Joshua J. “Kadesh” Ancient History Encyclopedia
Kaynak
ancient.eu