Film festivallerinin tarihi 20. yüzyılın başlarına kadar uzanır. Film festivalleri dünyanın dört bir yanından hem ustaların hem de yeni film yapımcılarının eserlerini sergilemenin bir yoludur. Bu festivallerde gösterilen filmler genellikle güncel sosyo-politik olayları ve popüler kültürü yansıtır. Günümüzde farklı büyüklüklerde sayısız film festivali yapılmaktadır. Bu listede yer alanlar ise en eskileridir. Onlarca yıldır düzenlenmeye devam etmektedir.
10- Mannheim-Heidelberg Uluslararası Film Festivali
Kuruluş Yılı: 1952
Düzenlenme zamanı: Kasım ayı
Yer: Mannheim ve Heidelberg, Almanya
Ödüller: Master of Cinema (Sinema Ustası), New Master of Cinema (Yeni Sinema Ustası)
Berlinale festivalinden sonra ikinci eski film festivalidir. İlk olarak düzenleme tarihi 1952’dir.1994’ten beri Baden-Württemberg’deki Mannheim ve Heidelberg şehirleri tarafından ortaklaşa düzenleniyor. IFFMH, uluslararası alanda tanınmayan amatör bağımsız yeni yönetmenlerin filmlerinin katılımıyla tanınır. Master of Cinema, Grand Newcomer Award Mannheim-Heidelberg ve Mannheim-Heidelberg Jüri Özel Ödülü de dahil olmak üzere birçok dalda ödül verilmektedir.
Uluslararası Film Festivali Mannheim-Heidelberg yeni film yapımcılarına odaklandığından, Cannes, Locarno, Venedik ve diğer Alman festivallerinde gösterilen çoğu film yarışma dışı bırakılmaktadır.
9- Melbourne Uluslararası Film Festivali
Kuruluş Yılı: 1952
Düzenlenme zamanı: Temmuz veya Ağustos ayında
Yer: Melbourne, Victoria, Avustralya
Ödüller: Grand Prix (Büyük Ödül)
1952 başlangıç tarihli Melbourne Uluslararası Film Festivalinin bu listedeki diğer film festivallerinde farklı olarak belirli düzenleme mekânı yoktur. Melbourne şehir merkezinde çeşitli tiyatrolarda gerçekleştirilir. Festival aynı zamanda yeni Avustralya sinemasının en büyük vitrini görevini görür. Festivalde uluslararası filmler de gösterilmektedir.
Melbourne Uluslararası Film Festivali’nin ödülleri, 2013’ten beri Amerikan Sinema Sanatları ve Bilimleri Akademisi, Avustralya Film Enstitüsü ve İngiliz Film ve Televizyon Sanatları Akademisi tarafından akredite edilmiştir.
8- Berlin Uluslararası Film Festivali
Kuruluş Yılı: 6 Haziran 1951
Düzenlenme zamanı: Şubat ayı
Yer: Berlin, Almanya
Ödüller: Altın Ayı; Gümüş Ayı.
Berlin Uluslararası film festivali, Berlinale olarak da adlandırılır. Soğuk Savaş yıllarında 1951 yılında Batı Almanya’da düzenlendi. Alfred Hitchcock’un Rebecca’sı ile 6 Haziran 1951’de Steglitz’deki Titiana-Palast’ta açıldı. Bugün Berlin Uluslararası film festivali dünyanın en prestijli ve en büyük film festivallerinden biri haline geldi. Sinemanın çeşitli türlerinde 400’e kadar film gösteriliyor. Festivalin Altın Ayı ve Gümüş Ayı en iyi film ödülleri için ortalama 20 film yarışır.
Her yıl satılan yaklaşık 300.000 bilet ve 500.000 katılımla, Berlin Uluslararası Film Festivali, dünyada her yıl düzenlenen film festivalleri içinde en büyük halk katılımına sahiptir.
7- Yorkton Film Festivali
Kuruluş Yılı: 11 Ekim 1950
Düzenlenme zamanı: Mayıs ayında.
Yer: Yorkton, Saskatchewan, Kanada
Ödüller: Golden Sheaf Awards (Altın Demet Ödülleri)
Yorkton Film Festivali’nin kuruluşu 1947 yılına dayanır. Buna rağmen ilk Yorkton Film Festivali ancak 11 Ekim 1950 tarihinde düzenlenebildi. Yorkton, Amerika’daki en eski film festivali olarak bilinmektedir. Yıllar geçtikçe, festival birçok isim değişikliği geçirdi ve 2009’dan beri Yorkton Film Festivali olarak biliniyor. Uluslararası girişleri kabul eden bu listedeki diğer festivallerin aksine, bu festival Kanada yapımlarına ya da Kanadalı yönetmenler tarafından üretilmiş 60 dakikadan kısa uluslarası filmlere odaklanmıştır.
2020’de Yorkton Film Festivali, Ruh Sağlığı Merkezi’nin üç yıl boyunca sponsor olduğu için “Ruh Sağlığı” konulu yeni bir kategori içereceğini duyurdu. Festival bu kategori için ödül veren ilk festivaldir.
6- Edinburgh Uluslararası Film Festivali
Kuruluş Yılı: 1 Haziran 1947
Düzenlenme zamanı: Haziran ayında.
Yer: Edinburgh, İskoçya
Ödüller: The Michael Powell Award, (Michael Powell Ödülü)
Bu listede daha eski olan başka film festivalleri olmasına rağmen Edinburgh Uluslararası Film Festivali, 1947’den bu yana her yıl ara vermeden gerçekleştiği için, kendisini sürekli düzenlenen dünyanın en eski film festivali olarak tanıtıyor. Bu listede yer alan diğer festivallerin düzenlenmesinde 2. Dünya Savaşı ve ev sahibi ülkelerin sosyal / politik çalkantılarına bağlı olarak duraklamalar yaşanmıştır.
İlk Edinburgh Uluslararası Film Festivali, Uluslararası Belgesel Film Festivali olarak adlandırıldı ve İngiliz belgesel hareketinin kurucusu John Grierson tarafından açıldı. Film festivalinde bir dizi uzun metrajlı film ve belgeselin yanı sıra kısa filmler, animasyonlar, müzik videoları gösteriliyor. Edinburgh Uluslararası Film Festivali’nde verilen en büyük ödül “Michael Powell” ödülüdür.
1972 yılından sonra Edinburgh Uluslararası Film Festivali, kadın yönetmenler için düzenlenen ayrıca Kadın Filmleri Festivali’ni de içermektedir.
5- Karlovy Vary Uluslararası Film Festivali
Kuruluş Yılı: 1946
Düzenlenme zamanı: Temmuz ayında.
Yer: Karlovy Vary, Çek Cumhuriyeti
Ödüller: Crystal Globe (Kristal Küre)
Karlovy Vary Uluslararası Film Festivali Orta Avrupa’nın en eski ve Çek Cumhuriyeti’nin konusunda en büyük festivalidir. Festival başlangıçta Mariánské Lázně’de yapıldı, 1947’de Karlovy Vary’ye taşındı. Karlovy Vary’deki ilk yılında festival film yarışması haline getirildi ve ilk Kristal Küre ödüllendirilmesi yapıldı. Sonraki yıllar içinde, Karlovy Vary Uluslararası Film Festivali büyüdü. 1956’da Uluslararası Film Yapımcıları Dernekleri Federasyonu (FIAPF) Karlovy Vary’yi resmen A kategorisi bir festival olarak tescilledi.
Sovyetler Birliği’nin ve seleflerinin 1959’dan 1993’e kadar süren etkisi nedeniyle, Karlovy Vary Uluslararası Film Festivali yalnızca iki yılda bir yapılabildi. Karlovy Vary festivalinin olmadığı yıl Moskova film festivali yapılabildi. Bunun nedeni, tüm sosyalist ülkeler içinde yalnızca bir “A” festivali olması kuralıdır.
4- Cannes Film Festivali
Kuruluş Yılı: 20 Eylül 1946
Düzenlenme zamanı: Genellikle Mayıs ayında
Yer: Cannes, Fransa
Ödüller: Palme d’Or; Grand Prix (Altın Palmiye, Büyük Ödül)
5 büyük film festivali içinde (Venedik Film Festivali, Berlin Uluslararası Film Festivali, Cannes film festivali, Toronto Film Festivali ve Sundance Film Festival ) Cannes Film Festivali en eski ikincisidir. Venedik Film Festivali’nin Hitler ve Mussolini için bir propaganda makinesi haline gelmesinden sonra Fransızlar 1939’da kendi film festivallerini düzenlemeye çalıştılar.
Bu tarihin II. Dünya Savaşı’nın başlangıcı olması nedeniyle yalnızca birkaç ülkenin film gösterimi yapılabildi. Fransızlar Savaş bitene kadar bu festivale tekrar katılmayı denemediler. İlk gerçek Cannes Film Festivali 20 Eylül 1946’da gerçekleşti.
Son yıllarda, Cannes Film Festivali bir dizi toplumsal cinsiyet tartışmalarıyla anıldı. 2015 yılında kırmızı halı galasına katılan çok sayıda kadın katılımcının topuklu ayakkabı yerine düztabanlı ayakkabılar giymeleri nedeniyle içeri girmeleri yasaklanmıştı.
3- Locarno Film Festivali
Kuruluş Yılı: 23 Ağustos 1946
Düzenlenme zamanı: Genellikle Ağustos ayında
Yer: Locarno, İsviçre
Ödüller: Gold Leopard; Leopard of Honor; Prix du Public (Altın Leopar, Onur Leopar ödülü, Seyirci ödülü)
Locarno Film Festivali, 2. Dünya Savaşı’ndan sonra 1946 yılında başlayan üç büyük film festivalinden biriydi. İlk festival gösterimi çoğunlukla Amerikan ve İtalyan olmak üzere on beş filmden oluştu. Üç aydan kısa bir süre içinde düzenlendi. Locarno Film Festivali, ilk başladığından beri sanat filmleri için prestijli bir platform olarak tanındı. Locarno, uzun metrajlı anlatı, belgesel, kısa, avangart ve geçmişe dönük filmler dahil olmak üzere yarışmaya katılan aday veya sadece sanat amaçlı yarışma dışı filmler gösterilmektedir.
Locarno Film Festivali’nde gösterilen ilk film, Giacomo Gentilomo’nun “ O sole mio (benim güneşim) “ filmiydi.
2- Moskova Uluslararası Film Festivali
Kuruluş Yılı: 1935
Düzenlenme zamanı: Temmuz ayında
Yer: Moskova, Rusya
Ödüller: Golden George (Önceden: Golden St. George) Golden Prix; and Grand Prix) Altın ve büyük ödül.
Moskova Uluslararası Film Festivali tarihi 1935 yılına kadar uzanır. 1959 yılına kadar düzenli yapılamadı. 1999’da Moskova Uluslararası Film Festivali yıllık bir etkinlik haline geldi. Yıllar içinde Moskova Uluslararası Film Festivali adı altında gösterilen filmler Rusya’nın sosyo-politik değişimlerini yansıttı. Moskova Uluslararası Film Festivali, bu listedeki diğer bazı eski festivaller kadar büyük değil. Ancak son yıllarda, daha fazla sayıda yüksek profilli konuk ve film yapımcısının ilgisini çekiyor.
Moskova Uluslararası Film Festivali’nin Stanislavsky Ödülü -Oyunculuk başarılarından dolayı Jack Nicholson, Meryl Streep, Harvey Keitel, Gérard Depardieu ve Helen Mirren gibi birçok önemli oyuncuya verildi.
1- Venedik Film Festivali
Kuruluş Yılı: 6 Ağustos 1932
Düzenlenme zamanı: Ağustos sonu veya Eylül başında
Yer: Venedik, İtalya
Ödüller: Altın Aslan Gümüş Aslan; Büyük Jüri Ödülü; Volpi Kupası; Jüri Özel Ödülü; Altın Osella
Venedik Film Festivali dünyanın en eski film festivalidir. 6 Ağustos 1932 tarihinde kuruldu. Venedik Kent Konseyi tarafından 19 Nisan 1893 tarihinden beridir düzenlenen ve dünyanın en eski sanat sergilerinden biri olan 18. Venedik Bienali kapsamında başlamıştır. II. Dünya Savaşı nedeniyle düzenlenmesinde aksamalar yaşanmıştır. Venedik Film Festivali, 1946’dan beri neredeyse her yıl Ağustos sonu veya Eylül başında düzenleniyor. Festivalde ikinci kesinti 1970’lerde İtalya’nın sosyal ve politik huzursuzlukları nedeniyle olmuş ve birkaç kez yapılmamıştır.
2018’de Netflix tarafından üretilen Alfonso Cuarón ‘un Roma filmi, Venedik Film Festivali’nde Altın Aslan’ı (en yüksek ödül) kazandı.
Çeviri: Bülent Pekardan