- Mimarlık, Düzen, Düzenleme, Armoni, Uygunluk ve Ekonomiye dayanır.
- Düzen, bir yapıtın bölümlerinin her birine gereken önemi vererek tümünün oranlarına, bakışımlı bir uyum getirir. Niceliğe göre yapılan bir ayarlamadır. Bununla, yapıtın kendi bölümlerinden modüllerin seçilerek tümünün bunlara dayanılarak oluşturulmasını kast ediyorum. Düzenleme, öğelerin yerli yerine konmasını ve yapıtın özelliğine göre yapılan ayarlamalar sonucunda oluşan zarif etkiyi içerir. İfade biçimleri şunlardır: Yer planı, görünüş ve perspektif. Yer planı, cetvel ile pergelin doğru ve sürekli kullanımı ile yapılan düz yüzeylerinin ana hatlarının elde edilmesiyle yapılır. Görünüş, bir binanın ön cephesinin tasarlanan yapıtın oranlarında düzgün ve dik olarak çizilen bir resimdir. Perspektif, kenarları geriye doğru uzaklaşan ve tüm çizgilerin dairenin merkezinde birleştiği bir cepheyi resmetme yöntemidir. Her üçü de, imgelem ve buluştan kaynaklanır. İmgelem, kişinin planının etkili olmasına yönelttiği dikkatli bir düşünme ve uyanık bir gözlemdir. Buluş ise, parlak bir zekâ ve yaratıcılıkla karmaşık problemlerin çözümü ve yeni ilkelerin keşfidir. Düzenlemenin kapsamına giren bölümler bunlardır.
Antik Yazarlar Hakkında Merak Ettikleriniz için Tıklayınız
- Armoni, öğelerin ayarlamalarındaki güzellik ve uygunluktur. Bu da, bir yapıtın öğeleri, genişliklerine uygun bir yükseklikte, uzunluklarına uygun bir genişlikte, kısacası tümüyle bakışımlı olduğu zaman gerçekleşir.
- Bakışım, bir yapıtın kendi öğeleri arasındaki doğru uyum ve ölçüt olarak seçilen bir öğeye göre, tasarımın değişik öğeleri ile tümü arasındaki bağlantıdır. İnsan vücudunda, önkol, ayak, avuç, parmak ve diğer küçük uzuvlar arasında bir tür bakışımlı armoni vardır; mükemmel yapılarda da böyledir. Tapınaklarda bakışım bir sütunun kalınlığından üçüz yivden (triglif) hatta bir modülden balistalardan, gemilerde, kürek ıskarmozları arasındaki aralıklardan ve başka şeylerde, değişik öğelerden hesaplanır.
Tarih Araştırmalarımıza Ulaşmak İçin Tıklayınız
- Uygunluk, bir yapıt, yetkinlikle, geçerli ilkelere göre yapıldığında beliren biçem mükemmelliğidir. Geleneklerden, kullanımdan ve doğadan kaynaklanır. Geleneklerin önemi, yıldırımların Jüpiter’i, Gök, Güneş veya Ay onuruna inşa edilin üstü açık (hypaethral) yapılarda görülebilir: Çünkü bunlar, gökyüzü açık ve bulutsuz olduğu zaman görünümlerini algıladığımız tanrılardır. Minerva, Mars ve Herkül’ün tapınakları Dor biçeminde olmalıdır; çünkü bu tanrıların yiğitçe güçleri, evlerinde zarafeti tamamen uygunsuz kılar. Venüs, Flora, Proserpine, Kaynak Suyu ve Nimf’lerin tapınaklarında ise bu zarif tanrıçalara, ince hatları, çiçekleri, yaprakları ve sarmallı süs öğeleri ile gereken uyumu sağladığından, Korint düzeninin kullanılması özel önem taşır. Juno, Diana, Bacchus benzer tanrılar için İyon düzeninde yapılan tapınaklar da, bu tanrıların bulundukları orta konuma uygun olarak Dor düzeninin sertliği ile Korint düzenindeki zarafetin bileşimini yansıtırlar.
Antik Dönem Tanrıları Hakkındaki Yazılarımız İlginizi Çekebilir
İlgili Yazılar
- Uygunluk, görkemli iç mekânları bulunan binalara yaraşan zarif giriş avluların kullanımından doğar; çünkü girişi alçak ve kötü olan görkemli yapıların görünümünde uygunluk yoktur. Aynı şekilde dış kesimleri Dor düzeninde bir saçaklığın kornişine uygulandığında veya üçüz yivler İyon düzeninde bir saçaklıkta, sütunların yastık biçimindeki başlıkları üzerine oturtulduğunda kullanımı uzun bir zamandan beri yerleşen bir düzenin özellikleri gözetilmediğinden görünüm bozulacaktır.
- Son olarak, örneğin tüm kutsal alanları, özellikle çok sayıda hastayı şifalı güçleriyle iyileştirildikleri varsayılan Aesculapius ve Sağlık tanrılarına ufak tapınakların yapılabileceği yerleri uygun kaynak suları bulunan sağlıklı yöreler arasından seçersek, uygunluk doğal nedenlere dayanacaktır. Çünkü sağlıksız bir çevreden gelen hastalıklı vücutlar, sağlıklı bir yerin şifa veren memba suları ile yıkandıklarında hastalıklarından daha çabuk arınacaklardır. Sonuçta, tamamen yörenin özellikleri nedeniyle tanrının saygınlığı artacak ve daha itibarlı bir konuma ulaşacaktır. Yatak odalarında ve kütüphanelerde doğu ışığı, kışın hamamlar ve kış odaları için batı ışığı, resim galerileriyle düzenli ışık gereken yerlerde de kuzey ışığının – çünkü gün boyunca bu kesimi güneşin yönünden etkilenmediğinden fazla aydınlık veya karanlık olmaz – kullanılmasında doğal bir uygunluk vardır.
Eski Çağ Mimarisi Hakkında Yazılarımız İlginizi Çekebilir
- Ekonomi, malzemelerin ve arazinin doğru kullanımının yanında, yapım işlerinde maliyetin ölçülü ve akıllıca olmasını içerir. Bu da, her şeyden önce, mimarın büyük harcamalara mal olmadan bulunamayacak veya yapılamayacak şeyleri istemekten kaçınması ile gerçekleşebilir. Örneğin, her yerde bol miktarda ocak kumu, moloz taşı, köknar, çam ve mermer yoktur; bunların hepsini değişik yerlerden getirtmek zor ve masraflı bir iştir. Ocak kumu olmayan yerlerde derelerin veya denizin getirdiği kum türlerinden yararlanmamız gerekir; köknar ağacının eksikliği, selvi, kavak, karaağaç veya çam kullanılarak giderilebilir; diğer sorunları da benzer biçimde çözmeliyiz.
- Sıradan konut sahipleri, varlıklılar veya yüksek rütbeli devlet adamlarına uygun farklı konut türlerinin tasarımını yapmamız gerektiğinde ekonominin ikinci evresine ulaşılır. Kent içinde bir konut kesinlikle belli bir yapı türü gerektirirken, ürünlerin depolandığı kırsal malikânelerde daha farklı bir yapım uygulanacaktır; bu, tefeciler için ayrı, zenginler ve lüks yaşayanlar için yine farklı olacaktır; kararları ile ulusu yönlendiren güçlerin konutları da onların özel gereksinimlerine göre yapılmalıdır. Kısacası, sınıfların her biri için konutlar yapılırken uygun olan ekonomi türü izlenmelidir.
İnceleme Yazılarımızın Tamamına Buradan Ulaşabilirsiniz
İnceleme: Tolga Candur