Mitolojiye pek çok kez konu olan ve iki bin yıllık bir geçmişi olan Cashel Kayası İrlanda’daki en önemli arkeolojik kazı yerlerinden biridir. Normanların gelişinden önce, Cashel Kayası, MÖ 1.yüzyıldan itibaren bin yıldan fazla bir süre İrlanda’da hükümdarlığını devam ettiren geniş ve güçlü bir krallık olan Munster krallarının yaşadığı merkez işlevini görüyordu.
Devil’s Bit Dağı
“Cashel” sözcüğünün İrlanda dilinde saray veya kale anlamına gelen “caiseal” sözcüğünün İngilizce’ye uyarlanmış hâli olduğu düşünülmektedir. Bu sözcüğün kökeni Latince “castellum” sözcüğünden gelmektedir. İrlanda’nın güneyindeki Munster şehrinin County Tipperary bölgesinde bulunan bu yerleşim yeri aynı zamanda Cashel of the Kings (Kralların Sarayı) veya St. Patrick’s Rock (Aziz Patrick Kayası) olarak bilinmektedir. Cashel Kayası’nın nasıl ortaya çıktığına dair oldukça ilginç bir efsane vardır. Efsaneye göre, İrlanda’da izini bulduğu Şeytan’ın peşindedir. Azizin pençelerinden kaçmak için her şeyi göze alan Şeytan oluşan boşluktan yeraltına doğru kaçabilmek için dağdan bir ısırık alır. Daha sonra bu yer, Devil’s Bit (Şeytanın Isırığı) adını almıştır. Aziz Patrick’ten kaçan Şeytan ısırdığı kayayı tükürür. Şeytan’ın tükürdüğü bu kaya Tipperary bölgesine düşmüş ve daha sonra Cashel Kayası adını almıştır.
Aziz Patrick’in Bir Krallığı Hristiyanlıkla Tanıştırması
Aziz Patrick, başka bir hikâyede de Cashel Kayası ile ilişkilendirilir. 4. yüzyılda, Galler’den gelen Eóghanachta klanı Cashel Kayası’nı üs olarak kullanmıştır. Klan, daha sonra Munster Krallığında hüküm sürmüştür ve bu krallardan biri olan Kral Aengus’u vaftiz ederek krallığın Hristiyanlığa geçmesini sağlayan da Aziz Patrick’ten başkası değildir. Hikâyeye göre, aziz sivri uçlu asasını yanlışlıkla kralın ayağına düşürür ve kralın ayağı kanamaya başlar. Ancak, kral bunun törenin başka bir bölümü olduğunu düşünür.
İrlanda Kralı’nın Yönetimi Ele Geçirmesi
Eóghanachta klanı, 10. yüzyıla kadar Cashel Kayası’nı elinde tutmuştur. Ancak, İrlanda’daki Yüksek Krallık sisteminin egemenliğine son veren İrlandalı kahraman kral Brian Ború tarafından yönetilen O’Brien klanı, Cashel Kayası’nı ele geçirmiştir.
Kayanın mülkiyeti, 1101 yılında Muircheartach O’Brien’ın bu bölgeyi Kilise’ye devretmesiyle bir kez daha el değiştirmiştir. Bu hamle, hem büyük bir güce sahip olan bölgedeki dini otoritelerinden faydalanmak hem de Eóghanachta klanıyla yaşanan gerilimi en aza indirmek amacıyla yapılmıştır çünkü o dönemde Eóghanachta klanı Cashel Kayası’nı yeniden ele geçirme girişimlerine son vermemişti.
İlgili Yazılar
Cashel Kayası’nın Kilise’ye Devredilmesi
Yüzyıllar içerisinde, Cashel Kayası’na bazıları günümüzde de ayakta durmayı başaran pek çok farklı yapı inşa edilmiştir. Bu yapılardan en eskisi, kaya Kilise’ye bağışlandıktan kısa bir süre sonra inşa edilen yuvarlak kuledir. Bu kule, 12. yüzyılda inşa edilen katedralden kalan tek yapıdır.
Bu dönemden kalan başka bir yapı da Roma stiline uygun olarak inşa edilen Cormac Şapelidir. Pek çok özelliğinin yanı sıra, bu şapel İrlanda’da bulunan en eski ve en önemli freskleriyle (duvar resimleri) ünlüdür. Aynı zamanda, şapelin içerisinde Cormac’ın kendisinin veya erkek kardeşinin kalıntılarını içeren bir lahit bulunmaktadır. Ancak, pek çok fresk kumtaşının suyla dolması sonucu hasar görmüştür. Freskleri korumak için, tüm şapelin kapatılıp mühürlendiği oldukça büyük bir koruma çalışması yürütülmüştür ve taşların içerisinde oluşan rutubeti önlemek için nem gidericiler kullanılmıştır.
13. yüzyılda Gotik tarzda inşa edilen başka bir katedral de günümüze kadar ayakta durmayı başarmıştır. 17. yüzyılın ortasında İngiliz Cromwell’in İrlanda’ya karşı düzenlediği seferden çok hasar almadan kurtulmayı başaran katedral sonraki yüzyılda da kullanılmaya devam etmiştir.
Son olarak, 15. yüzyılda inşa edilen Hall of the Vicars Choral adlı yapı, kayada bulunan binalara örnek gösterilebilir. Bu yapı, bir zamanlar ruhban sınıfından olmayan kişilerin katedralde düzenlenen ayinlerde ilahi söylemekle görevlendirildiği yerdir. Kordaki kişilerin seslerinin çok uzak mesafelerden duyabildiği söylenir. 1975 yılında, Avrupa Mimari Miras Yılı kapsamında, bu salon restore edilmiştir ve bugün bu yapıda Cashel Kayası’ndan çıkarılan eserlerin sergilendiği küçük bir müze bulunur.
Kayada Gerçekleştirilen Katliam
İki bin yıllık tarihi boyunca, Cashel Kayası pek çok kanlı savaşa ve istilaya tanık olmuştur. Ancak, bu bölgede gerçekleştirilen en büyük vahşet 1647’deki Cashel Kuşatmasıdır. Bu olay, İrlanda Konfederasyon Savaşları sırasında meydana gelmiştir. 11 yıl süren bu çatışma, yerli İrlandalı Katoliklerle İngiliz ve İskoç Protestan sömürgeciler arasında başlayıp kraliyet taraftarları, İrlandalı Katolikler ve İskoç Presbiteryenlerin yenilmesiyle birlikte İngiliz Parlamentosu’nun mutlak zaferiyle sonuçlanmıştır.
Cashel kasabası o dönemde İrlanda Katolik Konfederasyonu’nun elindeydi. Ancak 1647 yılında bölgeye İngiliz Protestan ordusu bir sefer düzenledi. Bölgede yaşayan pek çok kişi kaçmayı seçerken yüzlerce kişi o dönemde hâlen güçlü bir kale olan Cashel Kayası’na sığındı. Kilisenin savunucuları müzakere talebinde bulundu. Ancak, bu talep 15 Eylül’de reddedildi ve tam kapsamlı bir saldırı başlatıldı. Bu saldırı, duvarları aşarak pencerelerden geçip kalenin etrafını saran 150 İngiliz askeri tarafından yürütüldü. Çatışma, yarım saat boyunca kilisenin içerisinde oldukça şiddetlendi ve pek çok askerle sivil vatandaş katledildi. Geriye sadece 60 İrlandalı asker kaldığından bu askerler teslim olma çağrısını kabul edip kılıçlarını bıraktılar. Tüm bunlara rağmen, kuleden inerken bu askerler katledildi.
O gün Cashel Kayası’nda binden fazla insan öldürüldü.
Bugün, olağanüstü Cashel Kayası’nın tepesinden çevredeki manzaraya bakarken bu bölgenin bir zamanlar bu kadar kanlı bir olaya tanıklık ettiğini hayal etmek oldukça zor.
Çeviri: Yiğit Abbas Yılmaz
Kaynak
Ancient-Origins