Nikomakhos’a Etik: Aristoteles’in Etik Düşüncelerine Nasıl Yaklaşılır?
Ünlü filozofun düşüncelerinin bize aktarıldığı anlamlarından biri ise Nikomakhos'a Etik'te hayat bulmuştu
Aristo, Lykeion’un yemyeşil patikalarında gezerken kelimelerini özenle seçiyor ve ona eşlik eden öğrencileri de onun sözleri karşısında büyüleniyorlardı. Onun felsefi düşünceleri, yeşil manzara, birbirleri ile yarışan dalgalar ve karanlık mağaraların ortaya çıkardığı duyguları ile birbirlerine sarılmış gibi duruyorlardı. Dünya onların sınıfı, onlara eşlik eden rehber de en iyilerdendi. Ünlü filozofun düşüncelerinin bize aktarıldığı anlamlarından biri ise Nikomakhos’a Etik‘te hayat bulmuştu.
Sitemizde Yer Alan Tüm Felsefe Yazılarına Buradan Ulaşabilirsiniz
Pratik Felsefe
Nikomakhos’a Etik(Etik), yüzyıllar boyunca tüm dünyada etik üzerine yapılan çalışmaları etkilemiş çığır açıcı bir metindir. Metnin ilk bölümü Aristoteles’in insanlık felsefesi üzerineyken ikinci bölümü Siyasettir. Etik, bireysel mükemmellikle ilgilidir, ki bu da şehirde iyi bir yaşam için vazgeçilmez bir ön şarttır. Pratik felsefe çalışması örneklerlerinden biridir; teori ya da argüman içermediği için bu ismi almamıştır. Filozofun da dediği gibi, onun analizinin amacı teori yerine pratiktir, öz erdemleri öğrenmek değil, onları yapmaktır. Önemli olan davranıştır.
Etik, muhtemelen Aristoteles’in kendisinden ziyade daha sonraki editörler tarafından on kitaba ayrılmış uzun bir metindir. Başlık için de geçerli, Nikhomakhos’a Etik, Aristo’nun kullandığı başlık değildi. Muhtemelen babası Nikhomakhos adına ya da oğlu Nikhomakhos’un düzenlemiş olduğu metin için verilmişti.
Aristoteles’in Biyografisine Buradan Ulaşabilirsiniz
Devam Eden Bir Çalışma
Etik’e devam eden bir çalışma gibi, sanki Aristo bizimle konuşuyormuş gibi, öğrencileriyle birlikte Lykeion’da yürürken verdiği bir dizi ders gibi yaklaşmalıyız. Neden mi? Çünkü ince detaylar, kafa karıştırıcı çelişkiler, tekrarlar, Aristo’nun cevapsız bıraktığı sorular, gerçeğe dönüştürdüğü varsayımları, sonradan yetersiz olarak reddettiği popüler görüşleri, diğerlerinden yaptığı referanslar ve bize başka çağdan gelmiş olan bahsettiği kişilikler hakkında fikir edinebilmek için birkaç kez okumak gerekir.
Aristoteles, eserinde, Eflatun gibi filozoflara ya da Priam gibi mitolojik figürlere de değinmiştir. Tanrılara ve insanların yaşamındaki ilahi müdahale gücüne yönelmektedir. Sanat ve zanaattaki mükemmellik örneklerinden bahseder. Hayvanların ve bitkilerin ruhlarına değinir. Genç ve olgun olmayan kişileri zevk ve tutkularına karşı uyarmaktadır. Küçük yaştan karakter eğitimine çağırmakta, şansın rolünü ve talihsizlik ihtimalini açıklamaktadır. Bunu yaparken de görüşlerini insanın üstünlüğü ve mükemmelliğine, iyi yaşamaya ve eudaimonia’ya (mutluluk) yöneltir.
Etik‘i okumak ve tamamen anlamak oldukça zaman almakta ve meydan okumak, yansıtmak ve öğrenmek için açık bir zihin gerektirir. Fakat nihayetinde, pek çoğu yoruma açık olsa da, Aristoteles’in insanlara en iyi şekilde öğrettiklerini, erdemleri, zekayı ve eudaimoniayı dinlemenin değerini biliyoruz. Fikirlerinin değeri bize, yalnız tam bir bilgelik işi olduğu için değil aynı zamanda halen daha bizi ilgilendiren, insan varlığına dair sonsuz sayıdaki sorulara dair bilgi verdiği için azar azar açıklanmaya başlanmıştır.
Sitemizde Bulunan Filozof Biyografilerine Buradan Ulaşabilirsiniz
Erdem Etiği Üzerine Teori
Etik, insan karakterine yönelik sistematik bir araştırmadır. Aristo, kendisi için kim olduğumuza, kişisel sorumluluk ve etkiye, uygulama ve çabaya ve geliştirdiğimiz iyi alışkanlıklara bağlı olduğu bireysel üstünlükleri analiz etmektedir. Sonuç olarak bunların hepsi eudaimonia, bir ömür boyunca elde edildiği üzere, Etik en iyi yaşam üzerine oluşturulmuş sistematk bir çalışmadır. Filozof bize eudaimoniayı hedeflemek değil, onunla birlikte hedefler oluştumayı; eudaimonia ile birlikte yaşamamız değil, zaten onu hayatın içerisinde kabul etmemizi söyler. Bu nedenle de, ahlak hakkında pek konuşmaz. Ona göre erdem etiği de, akılcı yargıyla ve iyi bir yaşam hedeflemeyle gelen karakter ve zekadan oluşur.
İnsan üstünlüğüne giden yol, teorinin ötesine geçmektedir, filozof bu yolun elde ettiğimiz tecrübelerimize ve başarabildiğimiz hedeflere uygun, pratik olmasını amaçlamaktadır. Aristo, bilgi ya da öğretime değil temel olarak eylemlerimize odaklanmaktadır: kasıtlı olarak eylemlerimizi nasıl seçtiğimiz ve onları nasıl gerçekleştirdiğimize; sadece erdemlere sahip olmakla kalmayıp pratiği de vurgulamaktadır. İyi yaşamak, sürekli iyi şeyler yapmakla gelir, Aristo, sadece davranışlarımıza değil, duygularımıza da yönelmemiz gerektiğini söyler. Erdemli olmak, yaptıklarımızdan memnun olmaktır, burada sosyal benliğimize atıfta bulunur, bizler kendi kendini idare eden varlıklar değiliz, üstünlüğümüz ve mükemmelliğimizi diğerleri ile birlikte gerçekleştirebiliriz. Genel olarak, bireysel mükemmellik, yaşadığımız süre boyunca içimizdeki ilahi unsuru çağrıştıran düşünme eyleminde yatar.
Aristo, ēthē terimini kullanır. Etiğin kökü anlamındaki Yunanca kelime ēthos, karakter anlamına gelmektedir ve Ta Ethika (Etik) karakter üzerine yapılan çalışmalardır. Karakter yetiştirilmelidir, böylece insan büyür; beceri kazanmak ve bireysel eylemlerde bulunmak yeterli değildir. Karakter eğitimi, küçük yaştan itibaren yalnızca bireysel üstünlüğe değil insanların iyi yaşayabildiği bir toplumu hedeflemekten başlamalıdır. Fakat bu sonsuza kadar sürmez, hayat boyu öğrenme konsepti onun düşüncelerine dahil değildir. Bir kişi iyi bir karakter geliştirdikten sonra geri dönüşü, bir önceki aşamaya geri dönmenin bir yolu yoktur. İyi bir karakter sabittir.
Aristoteles’in Etik Teorisinin Kalıcı Etkisi
Aristo’nun etik teorisinin değeri ve kalıcı etkisinin başlıca nedeni, her ne kadar çelişkiler de olsa, insan doğasını nasıl tamamlayabileceğimizi yansıtmamıza yardımcı olabileceğini düşündüğü pratik çerçevede yatmaktadır. Bu çerçeve nasıl yaşamamız gerektiğine dair alternatif teorilerden çok tecrübelerimize daha yakın olmamız gerekçesiyle hazırlanmıştır.
Etik’in on kitabı boyunca, filozof, İnsan Yaşamının Hedefi ve Eudaimonia, Seçim ve Erdem, Adalet, Zeka, İrade ve Hoşgörü, Arkadaşlık, Zevk ve düşünce olarak Eudaimonia’yı analiz etmektedir.
Sitemizde Bulunan Kültür ve Sanat Yazılarına Buradan Ulaşabilirsiniz
Yazarın notu: Nikomakhos’a Etik’i okumaya karar verirseniz, onu tüm dil ve baskılarında bulabilirsiz, sayfa 1094, sütuna ve birinci satırdan itibaren başlar. Bu, Prusya Bilimler Akademisi’nde Aristo’nun tüm eserlerinin baskısı için kullanılan Bekker numaralandırmasıdır. Klasik bir filolog olan August Immanuel Bekker (1785-1871) eserlerin editörüydü. Umarım ki Etik üzerine yapılacak makaleleri okumanın keyfine varacaksınız ve büyük filozofun bize öğrettiği fikir ve ilkelerde kişisel anlam bulacaksınız. Çünkü bana göre, mükemmellik ve iyi yaşam arayışımızda, Lykeion’daki öğretmenimiz Aristoteles’i bu şekilde dinlemeliyiz.
Çeviri: Gülnihal Kafadar
Yazar: DR. SOPHIA PROTOPAPA
Sitemizin Araştırma Yazılarına Buradan Ulaşabilirsiniz