Bugüne Kadar Basılan En Önemli 10 Antik Sikke
Antik madeni paralar tasarım, kalite ve önem bakımından büyük farklılıklar göstermektedir. Bunların çoğu sıradan insanlar tarafından kullanılmaktaydı, ancak bazıları günlük yaşam rutinlerinin ötesine geçerek, tarihin kalıcı parçaları haline gelmiştir.
Antik madeni paralar tasarım, kalite ve önem bakımından büyük farklılıklar göstermektedir. Bunların çoğu sıradan insanlar tarafından kullanılmaktaydı, ancak bazıları günlük yaşam rutinlerinin ötesine geçerek, tarihin kalıcı parçaları haline gelmiştir.
Bu on antik sikke birçok nedenden dolayı önemlidir. Bazıları batı medeniyet tarihindeki önemli tarihi anları anmaktadır. Diğerleri ise, madeni para bilimi açısından, öyle yüksek sanatsal ve teknik başarılara ulaşmıştır ki, 2000 yıldan fazladır tekrarına rastlanmamıştır. Ve yine bunlar o kadar nadirdir ki, bugün onlardan sadece bir avuç sikke hayatta kalmıştır. Bu eski madeni paraların her birinin neden listemizde yer aldığını öğrenmek için okumaya devam edebilirsiniz.
1- En Önemli Antik Sikke: Brutus “Eid Mar” Denarius, MÖ 42
Bu antik sikke, batı tarihindeki en önemli olaylardan birini işaret etmekte – Jül Sezar’ın suikastı. Sikkenin ön yüzünde (ön) Brutus’un bir portresi ve arka yüzünde (ters) iki hançerle çevrili bir pileus (özgürlük başlığı) bulunuyor. Bu hançerler pugio olarak biliniyordu ve muhtemelen suikast için kullanılan silahlardı. Bir hançer Brutus’u, diğeri ise komplo işbirlikçisi Cassius’u temsil ediyordu. Pileus, kölelere özgürlükleri verildiğinde geleneksel olarak verilen bir şapkaydı. Kapak ve hançerler, Brutus ve Cassius’un Cumhuriyeti bir diktatörden kurtardığını gösteriyor.
MÖ 44’te Jül Sezar kendini ömür boyu diktatör ilan etti. Birçok senatör onun mutlak gücünden ve bunun Roma Cumhuriyeti için ne anlama geldiğinden korkuyordu. Açıklamasından sadece birkaç ay sonra, Marcus Junius Brutus ve Gaius Cassius da dahil olmak üzere bir grup senatör, Sezar’a suikast düzenlemek için komplolarını gerçekleştirdi.
Bu sikke, kendi intiharından sadece aylar önce, MÖ 42’de Brutus tarafından sipariş edilmişti. Madeni paralar, Mark Antony ve Octavian tarafından yeniden eritilerek kullanılmak üzere geri toplatıldı. Bu nedenle, 100’den azının günümüze kalabildiğini biliyoruz; ki bu durum söz konusu sikkeyi en nadir ve önemli madeni paralardan biri haline getirmektedir.
2- Atina Decadrachm’ı , MÖ 460-430
Bu önemli antik sikke savaş ortamında basılmıştı. Yunanlıların son 40 yılı, işgalci Pers ordularıyla savaşarak geçmişti. Önemli savaşlar arasında, ünlü Thermopylae Savaşı, Maraton Savaşı ve Plataea Savaşı vardı. Bu zaferler Persleri Yunanistan’dan çıkarıp küçük Asya’ya geri itti. Bu zaferler olmasaydı, batı uygarlığının tarihi bugün çok farklı görünürdü.
Atina, hala Pers yönetimi altında olan Yunan şehirlerinin bağımsızlığı için çalışan özgür Yunanlılardan oluşan bir ittifaka katıldı. Bu zaferi MÖ 469 ile 465 yılları arasında elde ettiler. Atina Decadrachm, Perslere karşı kazanılan bu zaferin anısına basıldı. Ön yüzü, Atina’nın şehir tanrısı Athena’yı tasvir ediyor. Arkası Athena’nın sembolü olan bir baykuşu tasvir ediyor.
Bu madalyonun gümüşü muhtemelen Atina şehrinin dışındaki gümüş madenlerinden geldi. Madeni para o kadar değerliydi ki, çoğunlukla zenginler arasında dolaşırdı. Çoğu Atinalı madeni paraya hiç temas edemedi ve Perikles zamanında da basılması durduruldu.
3- Siraküza’nın Dekadrachmları, MÖ 400-390
Antik sikkeleri oyma sanatı, MÖ 5. yüzyılda, Sicilya Adası’nda en yüksek standardına ulaştı. Adanın çeşitli şehirleri en kaliteli gümüş sikkeleri üretmek için yarıştı. Listemizde yer alan sonraki üç madalyon da bu dönemdeki Sicilya Adası’ndan geliyor.
Siraküza’nın dekamları, antik çağlardan kalma nümismatik sanatın en güzel örnekleri arasında kabul edilir. Bu eski madeni paralar grubuna Kimon Decadrachm, Arethusa Facing Head Tetradrachm, Syracuse Demaraeteion Decadrachm ve Euainetos Decadrachm dahildir.
Syracuse şehri, Magna Graecia’nın en güçlü şehirlerinden biriydi. Siraküza’nın en ünlü tiranı arasında Kimon vardı. Yukarıda resmedilen antik sikke ona atfedilir. Önde dört yunusla çevrili su perisi Arethusa ve arkada bir quadriga (dört atlı araba) bulunur. Quadriga, Syracuse’un dört tiranını temsil etmekte, Nike ise dört atlı arabanın üzerinde uçuyor gibi görünmektedir.
4- Akragas Decadrachm’ı, MÖ 411
Akragas Decadrachm’ı, en nadir antik sikkelerden biridir. Antik çağlardan itibaren 10’dan az sayıda sikkenin sağlam kaldığı bilinmektedir. 5. yüzyılda Sicilya adasında basılan büyük madeni paralardan biridir. Bu şehirler gümüş sikke basmaya en erken başlayan şehirler arasındaydı.
Madeni para muhtemelen MÖ 411’de bir olimpik araba yarışının galibini onurlandırmak için basıldı. Ön taraf, arabasıyla seyahat eden güneş tanrısı Helio’nun bir tasviridir. Gökyüzü bir kartalla, aşağıdaki deniz ise bir yengeçle temsil edilir. Madalyonun arkasında bir tavşanın cesedinin üzerinde duran iki kartal görülmektedir.
Bu madeni para muhtemelen öncelikle bir hatıra parça olarak kullanıldı. Madeni parayı üretmek için kullanılan gümüş miktarı, onu günlük işlemlerde kullanılamayacak kadar değerli hale getirmiştir.
5- Naxos Tetradrachm’ı MÖ 460
MÖ 5. yüzyıldan beri gördüğümüz madeni paralar içerisinde bu para, tartışmasız en büyüklerinden ve iyi bilinenlerinden biridir. Farklı insanlar tarafından kazınmış ve birden fazla kalıptan üretilen diğer birçok eski sikkenin aksine, bu madeni para tek bir çift kalıptan basılmıştır. Bu para, ince detayların uygulanması açısından eşsizdir ve antik Yunan madeni para üretiminin en iyi örneklerinden biridir.
Bu para, Naxos’un MÖ 461’de yeniden kuruluşunu anmak için basılmıştı. Naxos, Sicilya adasında kurulan en eski Yunan kolonisiydi ve çevredeki volkanik toprağın verimliliği nedeniyle çok zengindi. Bu durum şehrin MÖ 476’da Siraküza tarafından zaptedilmesine ve Naxos’luların Leontini şehrine götürülmesine yol açtı. Hieron’un ölümünden sonra ise Naxos’lular şehirlerini yeniden ele geçirdiler.
İlgili Yazılar
Tanrı Dionysos önde, satir Silenos ise arkada oturarak gösterilir. Dionysos’un tasvirindeki ayrıntının düzeyi, eski sikkeler arasında benzersizdir.
6- Croesus’un Altın Stater’i, MÖ 550
En eski antik sikkeler, Electrum adı verilen ve doğal oluşan bir alaşımdan yapılmıştır. Altın ve gümüş karışımı olan bu alaşım, Lidya imparatorluğunun başkenti Sardeis şehri yakınlarında bulunurdu. Lidya’nın son kralı olan Kral Croesus, son kral olmasından ziyade, saf gümüş ve saf altın sikkeleri ilk olarak bastıran kral olmasıyla ünlüdür.
Electrum’un madeni para basmak için zorlu bir malzeme olduğunu kanıtlanmıştı. Altın ve gümüşün doğal bir karışımı olduğu için, her madeni paradaki altın ve gümüş miktarları değişiyordu. Bu durum madeni paralar için kesin bir değer belirlemeyi çok zorlaştırmıştı.
Kral Kroisos bu sorunu saf altın ve saf gümüşten madeni para basarak çözdü. Bu altın Stater, şimdiye kadar basılan ilk saf altın sikkedir. Bir boğa ve birbirine bakan bir aslan figürü içermektedir.
7- Titus Kolezyum Sestertius’u MS 81-82
Kolezyum, yılda 6 milyondan fazla insanın ziyaret ettiği dünyanın yedi harikasından biridir. Bu ünlü yapının inşaatına MS 71 yılında İmparator Vespasian döneminde başlandı. İlk üç seviyesi MS 75’te ve son iki seviyesi de MS 80’de tamamlandı. Tamamlanmasının ardından Titus, yeni amfitiyatroda 5.000 hayvanın kurban edilmesi ve 100 gün süren oyunları da içeren ithaf etme törenleri düzenledi.
Titus, bu törenleri anmak için sestertius’u bastırdı. Ön yüzünde bir Titus büstü ve arka yüzünde Kolezyum’un bir tasviri bulunmaktadır. Bu antik sikke, Kolezyum’un en eski tasvirlerinden biridir. Bu paranın sadece 10 örneğinin mevcut olduğu bilinmektedir.
8- Kleopatra ve Mark Antony’nin Portre Denarius’u, MÖ 32
Bu antik sikke, tarihin en ünlü çiftlerinden biri olan Kleopatra ve Mark Antony’yi tasvir etmektedir. Kleopatra VII olarak da bilinen Kleopatra, Mısır’ın son Ptolemaik hükümdarıydı. Julius Caesar, Mark Antony ve Octavian arasındaki iç savaşta merkezi rol oynayan bir figürdü. Her üç adam da davalarını desteklemek için Mısır’ın servetini kontrol etme peşindeydi. Kleopatra, MÖ 44’teki suikastına kadar, ilk olarak Jül Sezar’a katıldı. Daha sonra Octavian’a karşı Mark Antony’ye katıldı.
Denarius, muhtemelen kısa ömürlü ittifaklarını anmak için MÖ 32’de basıldı. Octavian, MÖ 30’da Actium Savaşı’nda Markus Antonius’u yendi ve Mark Antony ve Kleopatra’nın ikisi de intihar etti. Kleopatra’nın iç savaşa karışmasının sonucu, Ptolemaik hanedanının bitmesi ve Mısır egemenliğinin sona ermesine neden oldu ki Mısır tarafından bu egemenliğin geri kazanılması ancak modern zamanlarda gerçekleşebildi.
9- Ostia Sestertius’un Nero Limanı, MS 64
Roma, antik dünyanın şimdiye kadar bildiği en büyük şehirdi. Yine de Tiber nehrinin iç kesimlerinde bulunuyordu ve sahilde yakınlarda doğal bir limanı yoktu. Bu da giderek daha acil bir soruna yol açtı. Şehrin nüfusu artmaya devam ettikçe, nüfusu desteklemek için tahıl ve mal ithal etme ihtiyacı da arttı.
İmparator Claudius’un hükümdarlığı sırasındaki büyük bir kıtlık, onu Tiber nehrinin ağzında yer alan Ostia Limanı’nda büyük bir liman inşa etmek için iddialı bir mühendislik projesine başlamasına neden oldu. Ne yazık ki, Claudius projenin tamamlandığını görecek kadar yaşayamadı. Liman, İmparator Nero döneminde MS 64 yılında tamamlandı.
Bu sestertius, ön yüzünde bir Nero büstü, arkada ise nehir tanrısı Tiber’in uzanmış bir görüntüsü ile yeni limana genel bir bakışı sunmaktadır. Arkadaki gemiler ise ince detaylarla çizilmiştir.
10- Son Antik Sikke: Julius Caesar’ın Portre Denarius’u, MÖ 44
Julius Caesar tartışmasız tarihin en ünlü insanlarından biriydi. Suikastı, Roma Cumhuriyeti’nin Roma İmparatorluğu’na dönüşmesine yol açtı. Roma tarihinin en parlak ve tartışmalı askeri liderlerinden biriydi.
Bu denarius, Jül Sezar’ın portresini taşıdığı için önemlidir. Bundan önce, Roma Cumhuriyeti’nde basılan hiçbir madeni para bir hükümdar imajını taşımıyordu. Jül Sezar, Roma politikasının ve yönetiminin birçok yönden ilerlemesi için emsal oluşturdu ve Roma sikkelerine yaklaşımı da bir istisna değildi. O bir ilkti ve kendisinden sonra gelen her bir Roma imparatoru onun modelini uyguladı.
Çeviri: Gamze Kamacı
Kaynak
THE COLLECTOR