Modern toplum fiziksel para kullanmaktan uzaklaşsa bile, madeni para binlerce yıldır insanlar tarafından kullanılmaktadır. İlk sikkeler 7. yüzyılda Anadolu’da (özellikle Lidya’da), Çin’de, Hindistan’da ve Antik Yunanistan’da geliştirildi.
Bu erken dönem sikkelerin birkaç örneği günümüze ulaşmıştır. Özel koleksiyonculara veya dünya çapında çeşitli müzelerdedirler. Genellikle gümüş, altın veya diğer değerli metallerden yapılmıştır ve aslan başı veya deniz kaplumbağası gibi ayırt edici tasarımlar ile damgalanmıştır. Madeni paranın para birimi olarak kullanımı, bu ilk kültürler birbirleriyle ticaret yaptıkça yayıldı.
7- Hallaton Gümüş Parası
Üretim Yılı: MÖ 211
Menşei Olan Ülke (İmparatorluk): Roma İmparatorluğu, İtalya (İngiltere Hallaton’da bulundu)
Yapımında Kullanılan Malzeme: Gümüş
Hallaton Saha Çalışmaları Grubu’ndan bir gönüllü olan Ken Wallace, 2000 yılında yaklaşık 130 gümüş para keşfetti. Bu ilk keşfin ardından, bir grup yerel arkeolog, şimdiye kadar keşfedilen en büyük İngiliz Demir Çağı sikkesi olan Hallaton Hazinesi olarak bilinen yeri kazdı. Ekip, 5.000’den fazla gümüş ve altın sikke, mücevher, gümüş yaldızlı Roma geçit töreni kaskı ve diğer eserleri ortaya çıkardı.
Buluna istifler arasında, yaklaşık MÖ 211 yılına dayanan gümüş bir Roma sikkesi vardı. Britanya’da şimdiye kadar bulunan en eski Roma sikkesi. Madalyonun bir yüzüne Tanrıça Roma damgası basılmıştır ve diğer yüzünde efsanevi ikizler Castor ve Pollux ata binmektedir. Bazı arkeologlar, madeni paranın İngiltere’nin MS 43’teki Roma fethinden önce Roma ile ticaret yaptığının kanıtı olduğunu söylüyor.
6- Pers Dariği
Üretim Yılı: MÖ 520 – 480
Menşei Olan Ülke (İmparatorluk): Ahameniş Pers İmparatorluğu, Batı Asya
Yapımında Kullanılan Malzeme: Altın
Madeni paralar Pers İmparatorluğu’na ilk olarak MÖ 546’dan sonra ilk Pers İmparatoru Büyük Kiros tarafından tanıtıldı. Yaklaşık MÖ 520-480, üçüncü Pers İmparatoru Darius I, reformdan geçirilmiş bir para sistemi kurdu. Standart ağırlığı 8,4 gram olan kalın altın sikkeleri piyasaya sürdü, sikkeler darik olarak adlandırıldı ve sonunda Ahameniş Pers İmparatorluğu için para standardı haline geldi.
Darik çok kaliteli idi ve yaklaşık % 95,83 altın saflığına sahipti. Büyük İskender, MÖ 330 yılında İran’ı başarıyla işgal ettikten sonra, sikkeler eritildi ve İskender’in sikkelerine dönüştürüldü. Darik’in yaygın olarak kullanılmasına rağmen son derece nadir olmasının nedeni büyük olasılıkla budur.
5- Aegina Deniz Kaplumbağası
Yapım Yılı: MÖ 550
Menşei Olan Ülke (İmparatorluk): Aegina Adası, Yunanistan
Yapımında Kullanılan Malzeme: Gümüş
Antik Aegina halkı yoğun bir şekilde seyahat etti. İyonya ve Lidya ile ticaret yaptı. İlk madeni paraların ortaya çıkışını gördüler ve serveti depolamak ve küresel bir para birimi aracılığıyla ticareti optimize etmek için kullanılabileceklerini fark ettiler. MÖ 6. yüzyılın ortalarında Aegina, madeni para basan ilk Yunan şehir devleti oldu.
Aegina sikkeleri, uluslararası ticaret para birimi olarak kullanılan ilk madeni paralardı ve tutarlı tasarımlarıyla kolayca tanınabilirlerdi. Madeni paraları daha ağır ve daha kalındı ve genellikle bir tarafına yüksek kabartma oyulmuş bir deniz kaplumbağası ve arka tarafında delikli kare bir desen vardı. Sonunda, Aegina sikkeleri o sırada bilinen dünyaya yayıldı.
4- Karshapana
Yapım Yılı: MÖ 600
Menşei Olan Ülke (İmparatorluk): Hindistan
Yapımında Kullanılan Malzeme: Gümüş
İlgili Yazılar
Tarihçiler Hindistan’daki madeni paraların kökenleri konusunda bölünmüş olsalar da Hindistan’daki ilk sikkelerin MÖ 6. yüzyılda basıldığına inanılıyor. Bu erken sikkeler, uygulamayı Batı Asya’dan öğrenen Hint-Gangetik Ovası’ndaki Mahajanapadalar tarafından yaratıldı. Madeni paralar işaretlenmişti ve Karshpanas, Puranas veya Pana olarak adlandırıldı.
Batı Asya sikkelerinin aksine, erken dönem Hint sikkeleri dairesel değildi. Çeşitli tasarımlara sahip damgalanmış metal çubuklardı. Bazı madeni paralarda tek bir sembol bulunurken, diğerleri birkaç kez (genellikle beş) delindi. Madeni paraları yaratmak için gümüş plakalar uygun boyutlarda kesildi ve tipik olarak köşelerinden en az biri kesildi.
3- Ying Yuan
Yapım Yılı: 600 – 500 MÖ
Menşei Olan Ülke (İmparatorluk): Çin
Yapımında Kullanılan Malzeme: Altın
Eski Çin sikkeleri, ilk Batı madeni paralarıyla aynı zamanlarda yaratıldı. Çin sikkelerinin muhtemelen dünyanın ilk madeni paralarının neredeyse tamamını etkileyen Batı tarzı madeni paradan bağımsız olarak geliştiğine inanılıyor. Çinliler, MÖ 700 gibi erken bir zamanda deniz kabukları değişimi yoluyla madeni para kullanmaya başlamış olabilir.
Bu dönemin ilk altın sikkeleri Savaşan Devletler döneminde Chu Eyaleti tarafından basıldı. Bu sikkeler Ying Yuan olarak adlandırılır ve en eski örnekler yaklaşık MÖ 600 veya 500’e kadar uzanır. Bunlar, yuan olarak okunan madeni paraların para birimini veya ağırlığını belirten yazıtlarla damgalanmış kaba altından karelerden yapılmıştır.
2- İyonya Hemiobolleri
Yapım Yılı: MÖ 600 – 550
Menşei Olan Ülke (İmparatorluk): Antik İyonya’daki Kyme Şehri (Türkiye’nin modern orta sahili)
Yapımında Kullanılan Malzeme: Gümüş
Kyme, coğrafi olarak Lidya’ya (madeni paraların doğduğu yer) yakın olan antik İyonya’da (Türkiye’nin modern orta sahili) bir şehirdi. İki şehir de politik olarak yakındı ve Kyme, Lidyalıların “asilzadesinin vergi jetonları” ile vatandaşları için kendi madeni paralarını yapmaya başlamak için ilham aldı.
Kyme’den gelen ilk sikkeler Hemiobols olarak adlandırıldı ve bir at başı ile damgalanmış ve bir parça gümüşten yapılmıştır. Bu sikkelerin dünyanın en eski ikinci sikkesi olduğuna inanılıyor ve ilk olarak MÖ 600-500 civarında dolaştırıldı. İyon Rumları, büyük ölçekli perakendecilik için madeni parayı (Hemioboller) ilk kullananlardı ve sonunda Pazar Ekonomisi fikrini dünyanın geri kalanına yaydılar.
1- Lidya Aslanı
Yapım Yılı: MÖ 610 – 600
Menşei Olan Ülke (İmparatorluk): Lidya Krallığı (günümüzün Türkiye’sinin batısı)
Yapımında Kullanılan Malzeme: Elektrum- altın ve gümüş alaşımı
Lidya Aslanı, dünyanın en eski sikkesi olarak kabul edilir. Bu sikkeler, eski Yunan sikkelerinden öncedir ve günümüzün batısında bulunan antik Lidya Krallığı’nda yaratılmıştır. Bu sikkelerin tarihleri tartışılırken- bazı tarihler MÖ 700’lere kadar uzanıyor ve en çok bunların Lidya’yi yöneten Kral Alyattis’in hükümdarlığı döneminde ortaya çıktığına inanılıyor. (M.Ö 610 – 550)
Sikkenin Lidyalılar tarafından icat edildiği iddiasını desteklemek için insanlar genellikle Yunan tarihçi Herodot’un yazılarına atıfta bulunurlar. Lidyalıların gümüş ve altın sikkeleri ilk kullanan ve kalıcı yerlerde perakende mağazaları açan ilk insanlar olduğunu söyledi.
Çeviri: Resul Bekdemir
Kaynak
Oldest