Yeni Babil İmparatorluğu (M.Ö. 616 – 539/8)
Herodot’un şehir hakkındaki betimlemesinin uydurma olduğuna dair bir inanç olsa da yine de arkeolojik kazılar bunu bir ölçüye kadar doğrulamıştır.
Kassitler tarafından zayıflatılmış olsa da Babil halen Mezopotamya’nın önemli bir ekonomik merkeziydi. Yeni Babil İmparatorluğu, ana nitelikleri kısa vadeli olmaları olan M.Ö 1. binyıl ülkelerinden biridir. Yeni Babil İmparatorluğu, bir yüzyıldan az (M.Ö 616-539) hüküm sürmüştür. Babil teriminin daha fazla anlamı vardır. Geniş çaplı mimari etkinlikler, Babil’i VI. ve IV. yüzyıllarda büyük bir metropol haline getirmiştir. Şehir, bu anlamda ekonomik bir merkezdi ama asla bir başkent değildi. Birçok Eski Ahit hikayesi şehirle ilişkilendirilmiştir. Bu hikayelerden biri de “Babil Kulesi Hakkında bir Hikâye” dir. Dünyanın Yedi Harikasından biri Babil’de konumlanmıştır: Kraliçe Semiramis’in Asma Bahçeleri.
Herodot’un şehir hakkındaki betimlemesinin uydurma olduğuna dair bir inanç olsa da yine de arkeolojik kazılar bunu bir ölçüye kadar doğrulamıştır. Babil aynı zamanda Ütopya’nın–yaşam mefkuresi, ki bugüne kadar çeşitli çalışmalar için güncel konu olagelmiştir- sembollerinden biridir. M.Ö. II. Binyıl sonunda, Mezopotamya’nın güney bölgesinde, Güney Babil’i kazanan Sami kabilesi Kaldea ortaya çıktı. Asurlular ile acımasız bir mücadeleye öncülük ettiler.
Asur Hükümdarı Asurbanipal’in ölümünden sonra, Babil Asur’un etkisinden kurtuldu ve Medes ile ittifak yaparak, Asur’a son bir darbe indirdi. Asur Hükümdarı ve veliaht prens M.Ö 627’de öldü. Asur kuvvetlerinin önderi Nabopolassar bu durumdan faydalandı ve Babil üzerinde hakimiyet kurdu. Saray buna cevap vermedi çünkü kraliyet ailesi taht üzerinde hak iddia eden birtakım kişilerle iştigaldi. Nihayetinde Babil üzerinde hakimiyet kurmayı başardı (M.Ö 626-615). Kaynaklara göre, M.Ö 616/5’de Babil tarihi, kesin olarak onun ellerindeydi.
M.Ö 614 ve 605 yılları arasındaki dönemde Nabopolassar, Asur mirası için savaş başlattı. Med Hükümdarı Siyaksares ile bir anlaşma yaptı. Bu ittifak, bir hanedanlık evliliğiyle güvence altına alındı. Siyaksares’in kızı, Nabopolassar’ın oğlu II. Nebukadnezar ile evlendi. M.Ö 614’de Asur için bir savaş başladı ve bundan sonra M.Ö 612’de Ninova’nın tamamen yok olduğu bir saldırı gerçekleşti. Asurlular daha sonra kuzey Suriye’ye çekildiler. Orada M.Ö 610’da Harran kuşatması yaşandı. Asurlular bozguna uğradı. Çarpışmanın son noktası M.Ö 605’de Karkamış’dı. Mısırlılar ve Asur ordusunun geri kalanı Nabopolassar ve Siyaksares ile çatıştı. Babilliler savaştan galip olarak çıktılar. Sonrasında Nabopolassar Babil’e çekildi ve aynı yıl aniden öldü.
I.Nebukadnezar, tacı ele geçirmek için hızla Babil’e geri döndü; bu durum Mısırlılara Levant’da başarılı olma fırsatı verdi. Firavun Necho II (Nekau) Yehuda hükümdarı Yoşiyahu’yu yanında getirmek istedi ama o reddetti. M.Ö. 609’da gerçekleşen savaştan sonra Yoşiyahu öldürüldü.
İlgili Yazılar
I.Nebukadnezar’ın (MÖ 604-562) hedefi, Levant’taki şehirleri yeniden kazanmaktı. M.Ö 601’de Kudüs’ü kuşattı. Sonra, Firavun II. Neko’yu cezalandırma arzusuyla Mısır’a gitti. Migdol yakınlarında savaştılar. Çatışmanın kazananı olmadı ve bir tür ferdi barış yaptılar. Yehuda, II. Nebukadnezar’a savaşmalarına neden olan vergiyi ödemeyi reddetti. Nebukadnezar Yahudi Ülkesine giderek Kudüs’ü kuşattı. Şehir yeniden ayaklandı ve Nebukadnezar şehri M.Ö 598’de ikinci kez kuşattı. M.Ö 586’da şehrin fethedildiği ve kısmen yok olduğu başka bir kuşatma yaşandı. Bu olay üzerine Süleyman Mabedi yok edildi ve Ahit Sandığı kayboldu. Çoğunlukla Babil yakındaki nüfus- “Babil köleliği”- sınır dışı edildi. Babil köleliği Pers İmparatoru II. Kiros’un M.Ö 538’de Babil’i fethetmesine kadar sürdü.
II.Kiros, Eski Ahit’de adı geçen tek yabancıdır ve kendisinden Mesion olarak bahsedilir. Pers Hükümdarı Büyük Kiros, Yahudilerin anavatanlarına dönmelerine izin verdi ve bunlardan 40,000 tanesi bundan faydalandı. Buna göre birçok İncil Hikayesi Ezra Nehemya’dan bahseder. Antik Roma döneminde, 70 yılında ikinci kez yıkılan tapınağı yeniden inşa etmelerine izin verildi. Sadece Hirodes dönemine ait duvarların bir parçası olan “Ağlama Duvarı” korunmuştur. Tapınağın konumlandığı yer, üç tek tanrılı din için kutsal bir mekan olmuştur. Bugün orada Bizans mimarlarınca 7. yy’da inşa edilen Kubbet’üs-Sahra bulunmaktadır.
Asur’un düşüşünden sonra, topraklar bölündü: Babil’e eski Asur’un merkezi bir kesimi verildi; Medlere de kuzey-doğu bölümü. O sıralarda, Batı- ön Asya’da Lidya yükseliyordu. Medler ve Lidya uyuşmazlık içindeydi (M.Ö 590-585). Son çatışmaları, barış yapıldığı zaman 28 Mayıs 585’te gerçekleşti. Çıkar sahalarının bölünmesine ilişkin anlaşma, Alyattes (Croesus’un babası) ve Med İmparatorluğu hükümdarı Astyages arasında yapıldı. Kızılırmak (Halys) nehri, iki ülke arasında sınır vazifesi görüyordu.
Savaş, Miletli Thales tarafından öngörülen güneş tutulması nedeniyle yarıda kesildi. Bu savaşın meydana geldiği kesin tarihi bilmemizin nedeni budur. II. Nebukadnezar M.Ö 562’de öldü. Kendi oğlu Amel-Marduk (M.Ö 561-560) tarafından tahttan indirildi; yine de Marduk hükümdarlığı çok kısa sürdü. Halefi Neriglissar (M.Ö 559-556) olmuştur. Bu iki hükümran hakkında çok fazla bilgi yoktur. Neriglissar’dan sonra, tahta Nabonidus (M.Ö 556-539) geçti; ki onun muhtemelen Keldani kökenleri yoktu. O, Yeni Babil İmparatorlığu’nun son hükümdarı olmuştur. M.Ö 539’da Pers Kralı Kirus güçlendiğinde, Babil’i almaya hazırdı. Nabonidus Sippar’da yenildi; bu bozgundan sonra Babil Pers hükümdarla mücadele etmeden teslim oldu.
Çeviri: Zeynep Şenel Gencer
