Delhi Sultanlığı: Müslümanlığın Hint Yarımadası Üzerindeki 300 Yıllık Gücü

Delhi Sultanlığı, 13. ve 16. yüzyıllar arasında varlığını sürdürmüştür. Delhi Sultanlığı toprakları Hindistan’ın kuzey kesimiyle sınırlıda olsa, Hint Yarımadası’nın büyük çoğunluğunun kontrolü altında tutmuştur.

Delhi Sultanlığı beş farklı hanedan tarafından yönetildi: Memlük Hanedanlığı, Halji (Halaciler) Hanedanı, Tughlaq (Tuğluklular) Hanedanlığı, Sayyid (Seyyid) Hanedanlığı ve Lodi Hanedanlığı. Lodi Hanedanlığı’nın son sultanı savaşta öldürüldüğünde, Delhi Sultanlığı sona erdi ve Babür İmparatorluğu kuruldu.

Delhi Sultanlığının Kurulması

Delhi Sultanlığı’nın kurulmasından önce, Orta Asya’dan gelen Müslüman ordular düzenli olarak kuzey Hindistan krallıklarına seferler düzenliyordu. Sadece bu toprakları yağmalamak yerine kuzey Hindistan’da kalıcı bir Müslüman devlet kurmaya çalışan Gur’lu sultan Ghor Muhammed’in saltanatına kadar bu eğilim devam etti. Ghor Muhammed’in oğulları yoktu ve 1206’da öldürüldüğünde, imparatorluğu Türk köleleri arasında bölünmüştü. Bunlardan biri olan Qutbu I-Din Aibak (Kutbuddin Ayberg) tarafından Delhi Sultanlığı kuruldu.

Delhi Sultanlığı’nın ilk hanedanı, Köle Hanedanı veya Ghulam Hanedanı olarak da bilinen Memlük Hanedanlığıdır. Bu hanedan, genişlemeci politikalara sahipti. Batıdaki Khyber (Hayber) Geçidi’nden kuzeydeki doğudaki Bengal’e kadar ele geçirildi.

Memlük Hanedanlığı, 1290’da sona erdi. Son hükümdar Muiz Ud din Qaadabab, (Muziddin Keykubat)  Halaci Hanedanlığı’nı kuran Celal-üd-din Khalji (Celaleddin Firuz Halaci) tarafından öldürüldü.

Memlük Hanedanlığı’nın en dikkat çekici isimlerinden biri, İslam tarihinde nadir görülen kadın yöneticiden biri olan Razia(Raziyye) Sultan’di.(1236-1240)

• Casus Uydular Kayıp Afganistan İmparatorluğunu Açığa Çıkardı

Sonraki Delhi Sultanlığı Hanedanları

Delhi Sultanlığı’nın ikinci hanedanı, Halji (Halaci) Hanedanıdır. Eski hanedanlığın bir vasalı olan Celal-üd-din Khalji (Celaleddin Halaci)  tarafından kurulan Khaljiler, 1320 yılına kadar Delhi Sultanlığı’na hükmetti. Bu hanedanlık sadece 30 yıl sürmesine rağmen, Deccan’a kadar uzanan fetihler yaptılar.

Halji(Halaci) Hanedanlığı orduları, Hindistan’ın güneydeki toprakları ele geçirmek için sürekli seferler düzenlediler. Büyük Hindu krallıkları, Delhi Sultanlığı’nıni çinde muhalif devletler oldular. Ancak Halacilerin en büyük başarısı, Moğollara karşı savaşlarıydı. Halaciler, güçlü askeri kuvvetleri sayesinde birçok büyük Moğol saldırılarını püskürttüler.

• Alt Sınıflardan Gelerek İmparatorluk Kuran 10 İnsan

Memlük Hanedanlığı gibi, Halji (Halaci)  Hanedanlığı da son hükümdarının suikasta uğramasıyla sona erdi. Suikastçı, Tughlaq (Tuğluk) hanedanlığını kuran Ghiyath el Din Tughluq’du (Giyaseddin Tuğluk Şah).  Muhammed Bin Tuğluk zamanında Delhi sultanlığı çok büyük topraklara sahip oldu.

1330-1335 yılları arasında başlayan isyanlarda Tuğluk hanedanlığı birçok yerde toprak kaybettiler. Tughluqlar bu kayıp bölgeleri yeniden kazanma girişiminde bulunmadılar. 1347’de, Deccan’daki Müslüman aristokrasi, Delhi Sultanlığı’nın bölgeden atılmasını başardı ve Bahmani Sultanlığı’nı kurdu. Daha güneyde, Hindu Vijayanagara İmparatorluğu, 1351’de bağımsızlık ilan etti. 1398/99 yılında, Delhi Sultanlığı, Tamerlane (Timurlenk) tarafından büyük yenilgiye uğratıldı.

Tughluq Hanedanlığı 1413’e kadar devam etti, sonra yerini Sayyid (Seyyid) Hanedanlığı aldı. Siyasal olarak bakılırsa bu hanedanlığın Keşmir bölgesinde İslam’ın güçlenmesinden başka önemli bir başarısı olmadı.

Delhi Sultanlığı Düşüşü

Delhi Sultanlığı’nın son hanedanı, yöneticileri Afgan kökenli olan Lodi Hanedanıydı. Bu hanedanın kurucusu, Pencap valisi olarak görev yapan ve son Sayyid (Seyyid) hükümdarı 1451’de öldüğünde iktidarı ele geçiren Bahlul Lodi (Behlül Han Lodi)  idi.

Lodi Sultanları, saltanatın çürümesini engelleyemedi. Hanedanlığın üçüncü yöneticisi İbrahim Lodi’nin saltanatı sırasında sona erdi. İbrahim Lodi’nin zayıf ve yozlaşmış bir kişiydi. İktidar hanedanının üyesi olan bölge valilerinden Babür Han(Zahiruddin Muhammed Babür) tarafından Delhi sultanlığı ele geçirildi ve Babür İmparatorluğu kuruldu.

• Tarih Araştırmalarımızın Tamamına Buradan Ulaşabilirsiniz

Çeviri: Bülent Pekardan