Akat Tanrısı Tammuz ve Hz. İsa: Uzak Bir Bağlantıdan Daha Fazlası?

Hristiyanlığın kökenleri, Ortadoğu’da bir din olan Yahudilikte gizlidir, bu nedenle genel olarak Hristiyan teolojik düşünce ile eski Orta Doğu dinleri arasında bazı benzerliklerin varlığı şaşırtıcı değildir. Örneğin, hem İsa ve hem de Akat Tanrısı Tammuz,  çoban olarak anılırdı. Aynı zamanda, her ikisi de ölüm ve yeniden dirilişle ilişkilendirilmiştir. Bazı yüzeysel ortaklıklar olmasına rağmen, İsa Mesih ile çoban tanrı Tammuz arasında da önemli farklılıklar vardır.

Çoban Tammuz

Tammuz, Mezopotamya tanrısı Dumuzi ‘nin İbranice adıdır. Tammuz bitki örtüsü ve doğurganlık ile ilişkilendirilmiştir. Ayrıca, toprağın verimli hale getirilmesinden sorumlu olduğuna inanılıyordu. Ayrıca, kuzularını beslemek için koyunlara süt sağladığına inanılan bir çoban tanrısıydı. Sonuç olarak, çobanlar için çok önemliydi.

Hz. İsa Hakkında Yanlış Bilinen Gerçekler Hakkında Yazımızı Mutlaka Okumalısınız

Tammuz efsanesinin bir diğer önemli kısmı, sevgilisi aşk tanrıçası Inanna’nın elinden gelen ölümüdür. Efsaneye göre, Inanna ölüler diyarına iner. Oradayken, yeraltı tanrıçasının tahtına oturduğu için öldürülür. Aşk ve seks tanrıçası olduğundan, dünya üzerindeki tüm seksüel aktivite durmuştur; ve onu diriltmek için bir yol bulunmalıdır. Sonunda yeraltı dünyasından kaçmayı başarır. Ancak, yaşadığı şehre geldiğinde, sevgilisi Tammuz’un kendisinin yasını tutmadığını ve tahtında oturduğu görür. Öfkeye kapılarak Tammuz’u öldürür.

Kutsal Kitapların Seks Tanrıçası Yazımız İlginizi Çekebilir

Nihayetinde, Inanna kocasını yılın bir kısmında geçici olarak ölümden döndürür; gerçi yaşayanların dünyasına tamamen geri dönemez. Antik yakın doğu’da bu efsane, yaz gündönümünde kadınlar Tammuz’un ölümü için günlerce ağlarken anılıyordu. Bu efsane, mevsimlerin alegorisi olabilir. Topraktan çok az verim alınabilen sıcak, kuru mevsimler boyunca, yaz gündönümü başlangıcında Tammuz ölüyordu. Sonbahardaki yağmurlu mevsim ve kış zamanı Tammuz yeraltından dönüyordu ve dünyada hayat tekrar gelişiyordu.

Tammuz İsa’ya Karşı

Bu efsane ile İsanın dirilişi hikayesi arasında paralellikler vardır. Tammuz gibi İsa da öldü ve yeniden dirildi. İsa da kutsaldı. Ancak, bu benzerliklerin ötesinde, Tammuz ve İsa’nın hikayesi oldukça farklıdır. En önemli fark ölüm sebepleridir. İsa, insanlığın günahları için öldü buna karşın Tammuz, sevgilisinin öfkesi nedeniyle öldü. Tammuz’un bir fedakarlığın parçası olarak öldürüldüğü doğrudur; ancak bu, isteyerek yaptığı bir şey değildi. Öte yandan İsa, eğer Hristiyanlık metinleri ciddiye alınırsa, çarmıha isteyerek gitti. Diğer bir fark ise, Tammuz’un sadece insanların fiziksel açlıktan ve ölümden kurtarmak için ortaya çıkmasıdır. İnsanları günahtan veya Tanrı’ya veya Tanrılara itaatsizlik hükmünden kurtarmadı.

Hristiyan İkonalarının Ortaya Çıkışı Nasıl Oldu?

Başka bir farklılık ise, Tammuz’un önerdiği yaşam biçimiyle İsa’nın önerdiğinin zıt olmasıdır. Tammuz şimdiki hayatta özdeksel refah, sağlıklı koyun sürüleri ve bol mahsul teklif eder; diğer yandan İsa, nihai bir bedensel dirilişten sonra sonsuz yaşam ve manevi yenilenme teklif eder. Antik Hristiyanlar bir zamanlar azizlerin de aynı İsa gibi dirileceğine inandılar; ve modern Hristiyanlar buna hala inanıyorlar. Tammuz’a tapanlar da Tanrı’ları nedeniyle dünyada maddi yönden verimli bir hayat  süreceklerine ve Tammuz gibi bir gün dirileceklerine ve sonsuzluğu, karanlık yeraltı dünyasında çırpınan ruhlar olarak geçireceklerine inandılar. Tammuz’un sunduğu şeylerin kapsamı açısından İsa’nın sunduklarına kıyasla sınırlı bir alanı olduğu görülüyor. Tammuz, öncelikle bir doğa tanrısıydı.

Tammuz’un da İsa gibi bir çoban olarak anıldığı doğrudur; fakat bu göçebe bir toplumun ilahi bir hükümdardan ve koruyucudan bahsetmek için çoban terimini kullanması şaşırtıcı değildir. Tabii ki, Tammuz’un çoban tanrı olarak anılmasının başka bir nedeni de, gerçekten de çoban olmasıydı. Tammuz ve İsa arasındaki göze çarpan bir diğer benzerlik ise her ikisinin de şifacı oluşudur; fakat iyileştirme gücü, birçok açıdan tanrısal bir niteliktir.

Esasen Farklı Tanrılar

İsa ile Tammuz arasında bazı benzerlikler var, ancak önemli farklılıklar da var. İsa, insanlığı günah ve kutsal yargıdan kurtarmak için geldi. Tammuz’un kendisine inananları sadece açlıktan ve fiziksel ölümden kurtardığına inanılırdı. Tammuz bir koyun çobanıydı. İsa, insanlığın çobanıydı. İsa, sonsuz hayat vaat ederken, Tammuz kendisine inananlara, maddi açıdan verimli; ancak yine de fani bir hayat vaat etti. İsa ve Tammuz, Ortadoğu dini tarihinde iki farklı aşamayı temsil etmektedir. Buradan tarih boyu süregelen ilginç bir soru ortaya çıkar: Orta Doğu kültüründe, insanları Tammuz gibi bir tanrıya tapmaktan, Musa, Hristiyan havariler ve nihayetinde Muhammed tarafından inanılan semavi bir tanrıya inanmaya yöneltecek kadar değişen nedir?

Dergimizde Yayınlanan Antik Sırlar Yazılarımıza Buradan Ulaşabilirsiniz

Tüm Hristiyanlık Yazılarımıza Buradan Ulaşabilirsiniz

Çeviri: Zeynep Şenel Gencer

Referanslar

Jacobsen, Thorkild.  Toward the image of Tammuz and other essays on Mesopotamian history and culture . Wipf and Stock Publishers, 2008.

“Tammuz vs. Jesus” by James Patrick Holding. Tekton Apologetics Ministries. Available at:   http://www.tektonics.org/copycat/tammuz.php

Yamauchi, Edwin M. “Tammuz and the Bible.”  Journal of biblical Literature  84.3 (1965): 283-290.

Powell, Barry B. “Classical Myth Second ed. With new translations of ancient texts by Herbert M. Howe.” (1998).

Prince, J. Dyneley. “A Hymn to Tammuz (Cuneiform Texts from the British Museum, Tablet 15821, Plate 18).”  Journal of the American Oriental Society  30.1 (1909): 94-100.

“Inanna” by Joshua J. Mark (2010). Ancient History Encyclopedia. Available at: https://www.ancient.eu/Inanna/