Yeni Yıl, Eski Takvim: Miladi Takvimin Kökeni ve Çelişkileri

Günümüzde en yaygın kullanılan takvim Batı takvimi ya da Hristiyan takvimi olarak da bilinen Gregoryen (miladi) takvimidir. Bu takvimi ilk uygulayan Papa XIII. Gregorius olduğu için onun adı verilmiştir. Bugün ise miladi takvim hayatımızın büyük bir bölümünü oluşturuyor ve çoğumuz bu takvimi özgeçmişini, neden uygulamaya konduğunu ve dünya üzerindeki etkilerini bilmeden kullanıyoruz.

Jülyen Takviminin Ortaya Çıkışı

Miladi takvimden önce Avrupa’da Jülyen takvimi kullanılıyordu. Bu takvim Julius Ceasar tarafından M.Ö 46’da uygulamaya konmuş, M.Ö 45’te de etkileri kendini göstermeye başlamıştır. Romalılar tarafından yönetilen bölgede çoğunlukla kullanılan bir takvim olmuştur.

Roma İmparatorluğu Hristiyan olduğunda Jülyen takvimi de kilise takvimi yerine geçti. Bu durum nihayetinde Jülyen takvimi İmparatorluğun çok ötesindeki yerlere mesela Rusya’ya ve Yeni Dünya’ya yayıldı.

Bir Yılda Neden 365 Gün Var Hiç Merak Ettiniz mi? O zaman Bu Yazımız Tam Size Göre

Yeni Bir Takvim İhtiyacı

Jülyen takvimindeki sorunlardan biri güneş yılının uzunluğunun yanlış hesaplanmasının sonucu olarak her yılın 11 dakika kaymasıydı. Bu da zaman geçtikçe takvimin mevsimlerle olan uyumunu kaybettiği anlamına geliyordu. Papa için daha da önemlisi ise her yıl geleneksel olarak 21 Mart’ta kutlanan Paskalya Bayramı’nın her geçen yıl bahar ekinoksu ile uyuşmazlığının artmasıydı. Papa Gregorius Jülyen takvimindeki yanlış hesaplamaları düzeltmek istedi.

Bu hatalar düzeltildiği gibi, 1582’de miladi takvim “Inter gravissimas” adındaki papalık fetvası ile papa tarafından tanıtıldı. Ancak o sırada Roman Katolikler ve Doğu Ortodokslar arasındaki Doğu-Batı bölünmesi 500 yıldan fazla süredir devam ediyordu; aynı zamanda Batı Avrupa’daki Protestan Reformasyonu 50 yıldan biraz fazladır yapım aşamasındaydı. Bu nedenle 1582’deki Jülyen takviminden Gregoryan takvimine geçiş İspanya, Portekiz (ve bu ülkelerin denizaşırı mülkiyetleri) ve Fransa dahil olmak üzere genelde Roman Katoliklerin işgali altındaki ülkelerde yayıldı.

Antik Mezopotamya’dan Günümüze Takvimler ve İsimleri Nasıl Değişti? Sizler İçin Yazdık.

Takvimi Reddedenler

Protestanlık altında yönetilen ülkeler daha baştan miladi takvimi reddettiler. Takvimin papalıkla olan bağı nedeniyle, bu ülkeler yapılan değişikliği kendilerini Roman Katolik Kilisesi’ne çekmek için yapılan bir numara olarak gördüler. Benzer şekilde, Doğu Ortodoksluğa bağlı ülkeler de hemen miladi takvimi kabul etmedi.

Yine de bu ülkeler nihayetinde miladi takvime geçiş yaptılar. Mesela 1750 yılında çıkarılan Takvim Yasası miladi takvimi İngiliz İmparatorluğu’na tanıttı. Böylece 1752’de Büyük Britanya ve ona ait bölgeler Jülyen takviminden miladi takvime geçiş yaptı. İngiltere’deki takvimi Avrupa’nın geri kalanıyla uyumlu hale getirmek gerekiyordu, bu yüzden 11 günlük bir kayıba sebep olacak şekilde 2 Eylül 1752 Çarşamba gününden sonra 14 Eylül 1752 Perşembe gününü getirmeye karar verildi.

Sizler İçin Yaptığımız Tarih Araştırmalarına Buradan Ulaşabilirsiniz

“11 Günümüzü Geri Verin”

Bu takvim değişikliği İngiltere’de sivil kargaşaya ve isyana yol açtı. William Hogarth’ın 1754’teki seçim hakkındaki “Eğlence Seçimi” adlı 1755 tarihli resminde “11 Günümüzü Geri Verin” yazan bir pankart görülür. Bu durum insanların gerçekten de kaybolan 11 günü hükümetten geri istemek için sokaklara döküldüğünü düşünmeye yanıltmış olabileceği iddia edildi. Günümüzde çoğu tarihçi bu isyanların ya hiç var olmadığına ya da oldukça abartıldığına inanıyor.

Miladi Takvimin Geç Kabullenilişi

Ancak Büyük Britanya miladi takvimi kabul eden son ülke değildi. Eski Osmanlı İmparatorluğu miladi takvimi henüz 1917’de kullanmaya başladı. Ama bu geçiş Jülyen takvimini temel alan Rumi takvimindendi, tek farkı yıllar Hz. Muhammed’in M.S 622’deki hicretini başlangıç olarak alıyordu.

Miladi takvime oldukça geç uygulamaya başlayan bir başka ülke de 1918’de başlayan Rusya’ydı. Ama yine de Jülyen takvimi Rus Ortodoks Kilisesi tarafından günümüzde kullanılıyor. Bu Noel’in Rusya’da Jülyen takviminde miladi takvimdeki 25 Aralık’a denk gelen 7 Ocak’ta kutlanılması ile de görülebilir.

Arkeoloji ve Tarih Uzmanları İle Röportajlarımıza Buradan Ulaşabilirsiniz

Çeviri: Sena Yılmazkarasu