İkinci ve üçüncü yüzyıldan kalma tahrif edilmiş büstler, İtalya’da, Kolezyum arenasında, ‘’Harebe’den Yükseliş: Ebla, Nemrut, Palmira.’’ adıyla serginin bir parçası olarak sergileniyor. İslam Devleti’nden yeniden alındıktan sonra Palmira/Suriye’den olan büstler düzeltilmiştir. Daha ciddi bir şekilde zarar görmüş eserler ise modern araçlar ile yeniden yapılmıştır. GregoiroBorgia/AssociatedPress
ROMA —Geçen sene, İslam Devleti tarafından buldozerle yerle bir edilmesi ile büyük bir yaygara kopartan, Irak, Nemrut’taki, Kuzeybatı Sarayı’nda bulunan insan başlı boğa heykeli, orijinaline sadık kalınarak modern teknoloji ile yeniden yapılmış ve İtalya, Kolezyum’da savaş yüzünden mahvolmuş arkeolojik alanların olası yeniden yapılandırılması tartışmalarına teşvik için sergilenmiştir.
Geniş çaplı yapılandırılma: Bir ulusun kırılgan mirasını, nasıl bir çatışmanın tahrip edebileceğinin örnekleri olarak, Ebla’nın arşiv odası ve Palmira’daki Bel Tapınağı’ndan bir tavan bölümü, Suriye’de hasar görmüş iki mekândan yapılmıştır.
Suriye’ye yapılan en önemli İtalyan arkeoloji seferi olan Ebla Seferi’nde yardımcı yönetmen, Frances Pinnock, ‘’Nemrut, yıkılan ilk yerdi; eski Yakın Doğu’da Versay adıyla bilinen bir saraydı, Ve sembolik olduğu için seçilmişti.’’ demiştir.
Sergi için bilimsel komite üyelerinden biri olan, Bayan Pinnock ise, ‘’Ebla’yı, bir görevin artık o bölgeyi korumak için mevcut olmadığında, o bölgeye ne olacağını, terk edilmişlik gösterdiği için dâhil ettik.’’ diyor.
‘’Ve Palmira bir yaradır.’’vahşice katliamların yapıldığı bir yerdir, Ağustos 2015’te öldürülmüş, Palmira için gelenek ve göreneklerin emekli başı, yalnızca Halid Esad’ın değildir. 3 ay sonra da İslam Devleti şehri almıştır, ‘’ama bir düzine fazla işçiden fazlası vahşice miraslarını korumak için katledilmiştir.’’ diye de ekliyor.
Orta Doğu’da, şiddetin devam etmesine rağmen, arkeologlar ve çeşitli uluslararası kuruluşlardan yetkililer, bir zamanlar mücadele içerisinde olan Suriye’de ve Irak’taki arkeolojik alanların yapılandırılması için, çeşitli seçenekler aramaya devam ediyorlar.
Roma’da, Kültür Varlıklarını Koruma ve Restorasyon Çalışmaları Uluslararası Merkezi’nde genel yönetici, ayrıca bilimsel komite üyesi, Stefano De Caro, kaybedilmiş bir şeyin nasıl yapılandırılabileceğine dair bir sürü tartışma var olduğunu, bunun teknik dokümantasyon ve manuel beceriyi birleştiren bir öneri olduğunu söylüyor.
Bu tabii ki, savaşın küllerinden eski sanatı diriltmek için yapılan girişimlerden ilki değildi.
Geçen ay, bir yıl önce tahrip olmuş Palmira kemerinin kopyası, New York’taki City Hall Parkı’na dikilmiştir. Yetkililer, o modelin, 3D yazıcıyla yapıldığını, orijinalinden daha küçük ve tam bitmemiş olduğunu söylüyorlar.
İtalyan modeller, kapsamlı belgelere dayanan birebir yapılandırma çalışmalarıdır. 3D yazıcı teknikleriyle oluşturulduktan sonra, eserin kopyası plastik malzeme tabakasına karıştırılmış taş tozu ile kaplanmış, orijinaline mümkün olduğunca yakın olması için de el ile bitirilmiştir.
İlgili Yazılar
Bayan Pinnock, Nemrut heykelini yenileyen kişinin heykelin yüzeyine ‘’geçmiş zaman duygusunu verebilmek için’’ çizikleri bile dahil ettiğini, eklemiştir.
Böylesine bir dakika detayının olması mümkündü çünkü heykeli yenileyen kişi ABD subayları tarafından çekilmiş ve daha sonra Musul’da saklanmış, yüksek çözünürlüğe sahip fotoğraflar ile çalışmıştı. Bayan Pinnock, bilimsel olarak iyi bir iş çıkarmanın mümkün olduğunu gösterdiklerini, söylemiştir.
Ebla yapılandırılması, Bel Tavan Tapınağı Ferrara’da zaten kopya dağıtımında çalışan bir şirket tarafından yapılmışken, Roma’da film setleri ve sahne konusunda uzmanlaşan bir şirket tarafından gerçekleştirilmiştir.
‘’Bunlar sadece izole edilmiş nesneler değil, ‘Nasıl olduğunu bilen İtalyalılar sayesinde’ canlı getirilmiş ‘medeniyetin tarihinin, içeriğinin ve değerinin işaretleridir’diyor eski Roma Belediye Başkanı ve Kültür Bakanı ve sergi arkasındaki itici güç olan Francesco Rutelli. Ayrıca bunun, bugün gördüğümüzün eski bir İtalyan hikayesi olduğunu da belirtiyor.
Fotoğrafta, İslam Devleti, IŞİD olarak da bilinen, tarafından 10 aydır işgal altındayken Palmira’da ki müzesinden iki mermer büstünü görüyoruz. Bay Rutelli, Palmira’nın savaş yaralılarını vaftiz ettiklerini, söylüyor.
Zorlu bir yolculuk yaparak, Şam’dan Roma’ya, Beyrut ve Lübnan aracılığıyla yeniden yapılandırılma için harap olmuş heykeller İtalya’ya getirilmiştir.
‘’Suriye’den çıkabilmek için heykeller, kaçakçılık ticaretinin bir parçası olmuştur fakat bir uyum içerisinde çıkmışlardır.’’ diyor Bay Rutelli.
Ayrıca çatışma esnasında, çok nadir olmasına rağmen kültüre açılan bir koridor olduğunu, söylüyor. Şam kültür yetkilileri, heykellerin seyahati için izin vermişlerdir çünkü parçaların emin ellerde olduğunu, fotoğraftaki gibi zor durumda olan Suriye sanatının ulaşabileceği prestijli bir noktada biliyorlardı.
Yaptığı bir açıklamada: ‘‘Kolezyum, ülkemizde en çok ziyaret edilen yerdir.’’ diyor Roma’nın ana arkeolojik alandan sorumlu sanat yetkilisi, Francesco Prosperetti.
Ve ayrıca, ‘’Kültürel miras ve ulusal kimliğin bir parçası olarak, onu koruma ihtiyacı, yeniden yapılandırmanın ve bazı durumlarda yeniden inşa etmenin önemini belirten küresel bir mesaja’’ maksimum görünürlük vermek için seçildiğini, söylüyor.
Çeviri: Gülnihal Kafadar
Kaynak: nytimes