Nereye Dergisi
Arkeoloji, Tarih, Gezi, Seyahat ve Yaşam Kültürü Dergisi

Kötü Kadın “Lilith” İyi Kadın “Havva” Bölüm – 3

Rab, dünyayı ve Adem’i yaratır. Adem’in yalnızlığını gören Rab hemen topraktan Adem’e benzer bir kadın yaratır ve adını Lilith koyar. Fakat Adem ve Lilith kısa süre sonra tartışmaya başlarlar.

0 6.498

Alphabet of Sirach’ın en erken versiyonunda Yaratılış  Öyküsü şu şekilde yer almaktadır:

Rab, dünyayı ve Adem’i yaratır. Adem’in yalnızlığını gören Rab hemen topraktan Adem’e benzer bir kadın yaratır ve adını Lilith koyar. Fakat Adem ve Lilith kısa süre sonra tartışmaya başlarlar. Cinsel birliktelik sırasında Lilith’in sırtı yere yani toprağa gelmekte, Adem’in sırtı ise gökyüzüne bakmaktadır. Simgesel olarak gökyüzü ata erkil, yeryüzü ise ana erkil bir anlam taşımaktadır. Toprak ölüm ve doğumun simgesidir, gökyüzü ise tanrısallığın ve üstünlüğün. Lilith bu ayrımı asla kabul etmez ve Âdem’e ‘’ İkimiz de aynı haklara sahibiz, çünkü ikimiz de topraktan yaratıldık ’’ der. Ve tartışma bu şekilde başlar. Durumun içinden çıkılmaz olduğunu gören Lilith kendisine verilen kutsal kelimeyi söyler, uçarak gözden kaybolur. Bunun üzerine Adem, Rab’e yalvarır ve Lilith’in kaçtığını söyler. Adem’in durumuna üzülen Rab, üç meleğini Lilith’i bulmaları için yeryüzüne yollar ve meleklere,  Lilith’i gerekirse zorla da olsa getirmelerini söyler. Melekler,  Lilith’i Kızıldeniz’in üzerinde yakalarlar. Yakaladıkları yer daha sonra Mısırlıların boğulacağı yerdir. Melekler Lilith’e eğer onlarla gelmezse onu denizde boğacaklarını söylerler. Lilith, meleklere şöyle der:

Beni yalnız bırakın çünkü Rab, beni 8 günden küçük erkek bebeklere ve 12 günüden küçük kız bebeklere ölümcül hastalıklar ile korkunç acılar vereyim diye yarattı.’’

Melekler Lilith’e yemin ettirirler, eğer Lilith bebeklerin yanında Rab’in simgelerini taşıyan bir tılsım görürse Lilith bebeklere dokunmayacaktır. Bu yeminden sonra melekler Lilith’i serbest bırakırlar.

Görüldüğü gibi 10.yüzyıla gelindiğinde Lilith artık ruh olmaktan çıkmıştır ve bir vücut sahibidir. Fakat bu mitte çok bariz bir mantık hatası bulunmaktadır. Rab’in kesin emrine rağmen melekler Lilith’i neden serbest bıraktılar?  Bu sorunun cevabı tam olarak açıklanamasa da Alphabet of Sirach’ın Avrupa kökenli geç versiyonlarında bu üç meleğin Lilith tarafından ikna edildiği geçmektedir. Melekler geç dönem versiyonunda da Lilith’i boğmakla tehdit ederler fakat Lilith gene yaratılış amacını söyledikten sonra Tevrat’ın Yasa’nın Tekrarı kitabı 24. bab 4 satırda geçen bir emir yüzünden Adem’e dönemeyeceğini söylemiştir. Söz konusu cümle Tevrat’ta şu şekilde geçmektedir ‘’kadını boşayan ilk kocası onunla yeniden evlenemez. Çünkü kadın kirlenmiştir. Bu Rab’in gözünde iğrençtir. Tanrı Rab’in mülk olarak size vereceği ülkeyi günaha sürüklemeyin’’. Ayrıca Lilith, Büyük Şeytan’ın kendisi ile birlikte olduğunu söyler. Burada Büyük Şeytan olarak bahsedilenin yaratığın Tevrat yorumlayıcıları tarafından Samael olduğu düşünülmektedir. Adem ve Havva ideal, dindar ve örnek çiftleri, Samael ve Lilith ise kötü, yoldan çıkmış çiftleri temsil etmektedirler.

Bu öykünün bir başka versiyonu Zohar’da şu şekilde geçmektedir. Lilith gökyüzünde uçarken Cherubim’a ulaşır. Tanrının tahtı etrafında dolaşan ve  Tevrat’ta ‘’küçük yüzlüler’’ olarak tanımlanan Cherubimler ile karşılaşır. Lilith bu melekleri etkilemeye çalışır ve bunda da başarılı olur. Cherubimler’e o kadar bağlanır ki onlardan ayrılmak istemez. Rab, Adem’i yarattığında,  Lilith’i de dünyaya yollar. Lilith, Adem’e eş olacağını düşünürken Eden Bahçeleri’nde Havva’yı görür. Havva ondan çok daha güzeldir ve Adem, Havva’yı çok sevmektedir. Hayal kırıklığına uğrayan Lilith tekrar gökyüzüne Cherubimlerin yanına dönmek ister fakat Göklerin Kapısı artık kilitlenmiştir. Tanrı Lilith’i azarlar ve denizin derinliklerine doğru fırlatır. Lilith, denizin diplerinde  ilk günaha kadar saklı kalır. İlk günah ile birlikte Rab onu denizden çıkarır, tekrar gücünü kazanan Lilith, babalarının günahları yüzünden Adem’in çocuklarının ölmesi gerektiğini düşünür. Bütün dünyayı dolaşır ve Eden Bahçelerini’nin kapısına gelir. Kapı bir cheribum tarafından gözlenmektedir, Lilith alevli kılıcın yanına oturur. Kılıç ne zaman dönerse, Lilith aniden yeryüzünde cezalandıracağı çocukları aramaya başlar ve bulduğunda da öldürür. Saldırıları bittikten sonra denizlerin altındaki evine döner ve Rab’in Roma’nın Zalim Krallığı’nı helak edeceği güne kadar orada saklanır. O gün geldiğinde Lilith evini helak edilen krallığın harabeleri arasında yeniden inşa edecektir.

Alphabet of Ben Sira’nın bir başka versiyonunda yazan ve en çok kabul gören yaratılış hikayesi ise şu şekildedir.

Erken versiyonlarında olduğu gibi Adem ve Lilith aynı anda topraktan yaratılır ve çıkan tartışma sonucunda Lilith, Aden Bahçeleri’nden kaçar. Rab, Lilith’in peşinden 3 meleği yollar ve melekler Lilith’i yakalar. Eğer Adem’e dönmezse her gün Lilith’in yüz çocuğunu öldüreceklerini söylerler fakat Lilith geri dönmeyi ret eder. Bunun üzerine Lilith çocuklarının intikamını Adem’in torunlarını öldürerek almaya başlayacaktır. Yalnız kalan Adem için bir başka kadın Havva yaratılır. Kıskançlıktan deliye dönen Lilith, şeytan ile birlikte olur ve karşılığında yılan formunu alır. Edan Bahçeleri’ne girerek Havva’yı elmayı yemesi için ikna eder.

KÖTÜ KADIN “LİLİTH” İYİ KADIN “HAVVA” BÖLÜM – 4 (SON)

Kötü Kadın “Lilith” İyi Kadın “Havva” Bölüm – 2

Kötü Kadın “Lilith” İyi Kadın “Havva” Bölüm – 1

Devam Edecek…

Yazı: Uğurcan Uludağ, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Klasik Arkeoloji, Yüksek Lisans Öğrenci,

u-can@windowslive.com

KAYNAKÇA

İlgili Yazılar

Patai  1964 R. Patai, ‘’ Lilith ‘’ The Journal of American Folklore, Vol 77,  295 – 314.

Hoffeld 1968 J. M. Hoffeld, ‘’ Adam’s Two Wives ‘’ The Metropolitan Museum of Art Bulletin, Vol 26, 430-440.

Russel – Briggs 1981 W . M. S. Russell ve K. M. Briggs, ‘’ The Legends of Lilith and of the Wandering Jew in Nineteenth-Century Literature’’ Folklore, Vol 92, No. 2, 131 – 140.

Dan 1980 J. Dan, ‘’ Samael, Lilith, and the Concept of Evil in Early Kabbalah ‘’ AJT Review, Vol 5, 17-40.

Kitab-ı Mukkades

Graves – Patai 1965 R. Graves – R. Patai, ‘’ Hebrew Myths: The Book of Genesis’’ The Journal of American Folklore, Vol 78, 356-358.

Zohar

Rosenberg  2006 Rosenberg, Dünya Mitolojisi – Büyük Destan ve Söylenceler Antolojisi, Ankara, 2006, s. 22.

Acıpayamlı 1974 O. Acıpayamlı, Türkiye’de Doğumla İlgili Adet ve İnanmaların Etnolojik Etüdü, Yayın No.68, Araştırmalar Serisi No.57 Erzurum, 1974, s. 11.

Erhat 1993 A. Erhat, Mitoloji Sözlüğü, İstanbul 1993.

Özbay 2004 E. Özbay, ‘’ Adem – Havva – Lilith Figürleri İzlediğinde Bir Olanaksızlık Miti: Aşk ‘’ İdil Dergisi, Cilt 2, Sayı 10, İzmir, 2004 , sayfa 45, 46.

Lesses 2001 R. Lesses, ‘’ Exe(o)rcising Power: Women as Sorceresses, Exorcists, and Demonesses in Babylonian Jewish Society of Late Antiquity’’ Journal of the American Academy of Religion, Vol 69,  343-375.

Gaines 2014 J. H. Gaines, ‘’Lilith’’ Bible History Daily, Sayı Eylül 2014.

Ercan 2014 C. A. Ercan, ‘’Mitolojide Çocuk Katili Kadınlar: Lilith, Lamia, Medea’’ Zeitschrift für die Welt der Türken, Vol 5, No 1, s. 97.

Get real time updates directly on you device, subscribe now.

Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Accept Read More