Nereye Dergisi
Arkeoloji, Tarih, Gezi, Seyahat ve Yaşam Kültürü Dergisi

Yanlış Adlandırılan Çingeneler: Romanların Gerçek Tarihi

Halk ağzıyla ve biraz da aşağılanarak, "çingeneler" olarak bilinen Romanların tarihi ve kültürü, klişeler ve yanlış adlandırmalarla doludur... Tüm bunları kökenine inerek sizlere aktarıyoruz. Keyifli ve meraklı okumalar.

"Çingeneli Manzara" András Markó
14 100.109

Halk ağzıyla ve biraz da aşağılanarak, “çingeneler” olarak bilinen Romanların tarihi ve kültürü, klişeler ve yanlış adlandırmalarla doludur ki hiçbiri, “Notre Dame’ın Kamburu“ndaki Esmeralda’nın lanetlenmesinden daha yaygın olmamıştır. Kitle iletişim araçlarının yanlış anlamalarıyla yayılan bu imajları yüzünden, Romanların genellikle korkulması veya kaçınılması ve sürgün edilmesi gereken insanlar olduğuna inanılır.

Özellikle, göçebe yaşam tarzları ve başlangıçtaki göçleri sırasında, dini inançlara sadık olmayan alışkanlıkları nedeniyle Romanlar, çoğunlukla hırsız ve dolandırıcı olarak resmedilmişlerdir. Diğer taraftan, Romanların göçmen tarihleri, kültürel olarak zulme maruz kalmaları, kalıtımsal gelenekleri ve kırılmaz aile bağları, onların, günümüzde, kendilerinden olmayanlara neden bu kadar ilginç gelmekte olduğunun açıklamasıdır.

La Esmeralda. Victor Hugo’nun ” Notre Dame de Paris”i için resim. Sanatçı bilinmiyor. Yayınlandığı yer: ” Victor Hugo and His Time” Alfred Barbou. 1882

“Roman”dan …”Çingene”ye…

Peki, kimdir bu Romanlar? Nereden ortaya çıktılar ve nerelerde bulundular?

Son bilimsel araştırmalar, Roman kültürünün, Hint kökenli olduğunu göstermekte. Bugün, pek çoğu Avrupa’da – özellikle İtalya, İspanya ve Doğu Avrupa – yaşamını sürdürüyor. Öte yandan, dilbilim ve genetik uzmanları, oldukça kesin bir şekilde, kuzeyli Hintli Roman kökenleri işaret edebiliyorlar.

Bununla birlikte, olası köken yeri, tüm Romanların aynı olduğunu belirtmemelidir. Her kültürde olduğu gibi, Romanlar arasında da belirleyici farklılıklar vardır. Çeşitli göç hareketlerinden etkilenerek, kollektif  “Romanlar”, kendi içlerinde şahsiyet kazanmış gruplara dönüşmüşlerdir. (Tıpkı Amerikan yerlilerinin hepsinin Amerikan Yerlisi olmasına rağmen, iki kabilenin birbirinin tıpatıp aynısı olmaması gibi)

” İspanyol Çingeneleri”

Romanların, 11.yy’da Kuzey Hindistan’dan İran’a göç ettikleri ve 1400’ler civarında da, buradan Avrupa’ya yayılıp çoğaldıkları biliniyor. Bu nedenle, göç tercihlerine bağlı olarak, Pers/İran, İtalyan veya Rumen gelenekleriyle, kolektif “Roman” etiketinden ayrılan gezgin gruplar mevcut.

Sürekli göçebe olan bir kültürün, yüzyıllar boyunca, her bir ülkedeki kesin nüfus rakamlarını elde etmek neredeyse imkânsız. Nüfus sayım kayıtları sadece, seyahat eden etnik grupların sayılmasında (veya sayılmamasında) güvenilir olabilir. Örneğin, 11.yy ve 15.yy’da Pers (İran) ve Avrupa bölgelerinde Romanların yaygın olması, Roman nüfusunda belirgin bir artış anlamına gelse bile, gerek o dönemin, gerekse şimdinin kesin sayılan rakamları, tahmini göstergeler olmaktan öteye gidemezler. Kesin göstergelere hatasız ulaşamama durumu, belki de, bugün geçerli olan Roman “çingene” kültürü klişelerini beslemiştir.

“Karavanlar – Arles’ yakınlarındaki Çingene Kampı” . Vincent van Gogh

Çingene Nedir?

İlgili Yazılar

“Çingene” terimi, birçok bölgede Romanlar ile eşanlamlı haldedir. Bu terim kabaca, gömleğinin kolundan kurnazca oyunlar çeviren ve parmağının ucuyla sihirli numaralar yapan, egzotik kökenli gezginleri anlatır. Bu tip yanlış inanışlar, Romanların sürekli seyahatleri sırasında yaptıkları işlerden dolayı ortaya çıkmıştır. Göçebe yaşadıklarından, işleri de kendileri ile birlikte hareket etmek veya kolaylıkla geride bırakılacak cinsten işler olmak zorundaydı. Bu bağlamda, pek çoğu, çiftlik hayvanları ticareti, hayvan eğiticiliği ve oynatıcılığı, tamircilik (metal eşya ve kaplar), müzisyenlik gibi işler yapar, kadınlar fal bakar, iksir satar, dilencilik ve komedyenlik yaparlardı.

Berne şehrinin dışına Çingenelerin ilk varışı, “vaftiz edilen kafirler” olarak betimlenmiştir.

İksir satmak ve fal bakmak, genellikle bir çeşit büyücülük olarak yorumlanırdı. Bu tip kariyer seçimleri, kesinlikle geniş kitlelere cazip gelirdi. Aksi durumda, bu seçenekler finansal olarak işe yaramazdı. Diğer taraftan, bu tip işler, Romanları zulüm konusunda hedef haline getirmiştir. Bundan dolayı sonraları, Avrupa’nın çeşitli bölgelerinde büyücülere, Yahudilere ve diğer “Hristiyan olmayan” kültürlere yapılan zulüm ve baskı hızla yayılırken, Roman kimliği de tehlike ve karanlık ile örtülmüştür. Ayrıca, dini inançlara sadık olmayan yönleri ima edilerek (Hristiyan Kilisesi söz konusu olduğunda), “çingene” tanımı, Romanları küçük düşürücü bir terim olarak kullanılagelmiştir.

‘Kartomantka’. Polonya’da Roman bir falcının tasviri, Antoni Kozakiewicz, 1884

Çingeneler Değil, Aileler

Roman kültürüne karşı bu ısrarlı güvensizlikten dolayı Romanlar, genişleyen aileler ve özel akraba grupları halinde faaliyet göstermeye devam ediyorlar. Onların, Roman olmayan dünyadan ziyade, kendi tercihleriyle belirledikleri kanunları, gerektiğinde liderleri ve meclisleri bulunuyor.

Bu gözlem, kesin olmamakla ve tüm Roman grup ve bireylerine uygulanamamakla birlikte, pek çok yaşam için önemli bir unsurdur: Şehirleşme olgusunun, birçok Roman topluluğun geleneksel kırsal kültürüne indirdiği darbeye rağmen, tüm göçleri boyunca dizginlerini tutan tek bir yüce kavram olmuştur: Aile

Bir Çingene Ailesi. Munster, “Cosmographie Universelle” deki bir ağaç oymasından kopya: kâğıt tabaka halinde, Basle, 1552

Gelenekler, aileler aracılığıyla, uzun yıllar boyunca aktarılmıştır. Yazılı olmaktan çok, sözlü olarak aktarılan yerel müzikler, adalet sistemi ve evlilik gelenekleri, bunlardan bazılarıdır. Zulüm ve sürgün yılları boyunca ve bir asırdan diğerine süregelen aşağılamalara rağmen Romanlar, birbirlerine sıkıca bağlı aile toplulukları olarak kalmışlardır.

‘Çingene Çocuklar’ , Augustvon Pettenkofen

İster İtalyan, Rumen, Rus veya İskandinav olsun; isterse Amerikan gruplarından olsun, ailenin gücü, Roman kültürünün süregelen yaşam mücadelesinde en başta yer almaktadır. Ne talihsizliktir ki, yıllar ve eylemler tersini gösterse de, bu kültürün ana imgesi, aileler yerine ya “düzenbazlar” ya da “çingeneler” olarak kalmıştır.

Bir grup Romanı, İzmir’de çadırlarının önünde gösteren posta kartı

Çeviri: Gamze Kamacı

Kaynak Ancient-Origins

Get real time updates directly on you device, subscribe now.

14 Yorumlar
  1. Bekir lokman diyor

    Çingeneleri bu kadar övüp masum gösteriyorsunuz ya , gidin Üsküdar selamsız Mahallesi’nde ev tutun bir ay yaşamaya çalışın. Tek önerim bu. Ben 27sene yaşadım ve artık çok şükür terk edebildim. Gidin sempatikliigiinizi ilginizi onlara gösterin ne olacak görün. Ayrıca nasıl geçinip yaşadıklarını ve o ovdugunuz kültürlerini tanıyın burda çingene seviciligi yapmayin

    1. markocan diyor

      allahın aşkına sen nerelsin ve sınıfın yani hangi millettensin.türkiyede yaklaşık 9 milyon kayıtlı roman var sizler sadece bir kısmının yaşam tarzına göre kötülemen çok yazık sen hangi millettensin merak ettim. 84 milyon nufusun yzde 2 hırsız yüzde 0.2 siz kötü yol dediğimiz fahişelik yüzde 0 uyusturucu baraonu ( sadece içiçi ve yoksulluktan ve fakiirlikten kullanılan torbacı törerist yüzde sfır devlete asiliği yüzde sıfır askerliğini yapıyor vergisini belkimdem daha cok veriyor bunlar içişleri bakanlığının 2021 yılı istatikleri şimdi sana soruyorum sen hangi millettensin kardeşim

    2. Ayae diyor

      Sen hangi milletten sin ya.cingenelerin en önemli özelliği vatan haini olmamalaridir.bu da onları sevmeyenlere yeter.de artar

  2. Aslı diyor

    Merhaba bu maili şuan içim acıyarak gözyaşlarıyla yazıyorum hayatım boyunca hep dışlandım allahın bana verdiği tipten dolayı ne doğru düzgün bir işim oldu nede düzgün arkadaşlarım babamı hiç tanımadım anneme biz nereliyiz benim babam nereliydi kimdi o bir çingenemiydi dediğimde baban ve ailesi bulgaristan göçmeniydi diyordu annemin akrabaları bursalı göunükbelen köyünden Fakat babam henüz 24 yasındayken trafik kazasında olmüş hiç tanıyamadım baba tarafım bizleri hiç arayıp sormadıgı için koptuk birbirimizden hala ne oldugumu kökümü bilmiyorum bu yaştan sonra amcalarımı bulup biz nereliyiz babam nereli sizlerde böyle birşey varmıydı demek saygısızca geliyor ama toplum tarafından bir çingene olduguma öyle inandım ki yanımdan gecen tanımadıgım insanlar pis pis gülüşleri daha 50 mt den beni götdüklerinde yanındakini dürtüp çingeneye bak demeleri o kadar zor bir durum ki üstelik onların hiçbir özelliğini tasımadıgım hallde bu durumu nasıl atlatacagımı bilemiyorum çok canım yanıyor ben bir çingeneye bile donup bakmaz bakamazken belki rencıde olur duygusuyla böyle bana karsı yapılan çirkinlikler çok ağır çok suan az evvel işten eve gelirken yine aynı seyle karsılaştım bir çiftin erkek “çingeneye bak”demesi ve bayanın bir öcüymüş gibi yüzüme küçümseyerek bakması”birseymi var bayan dediğimde bana “ben eve bakıyodum sana bakmadım diye karsılık vermesi.sonra eve gelir gelmez çingeneler nasıldır neye benzerler diye arastırırken siz denk geldınız benımkı sadece yurek yangını paylaşmak istedim çünkü bu konuda acı çekiyorum.Dolmuşa metroya otobüse bindiğimde markete gitdiğşmde neden bütün gözler bende niçin insanlar böyle neden görgusuz neden önyargılı neden benim gözyasıma kalbımın acımasına sebep oluyorlar?

    1. Özkan diyor

      Kardesım bosver hepımız ınsanız sadece ırkcılıgın dünyasında bu sekılde süre gelmıs sen bosver Rabbım var gayle yok bosver kafana bıle takma

    2. ali diyor

      ibliste ademe secde etmemişti neden çünkü ben ondan üstünüm dedi asıl üstünlük takva dediğimiz yaratana iman ve sadakatlı olmaktır. şimdi kısaca bakara suresinde samiri diye bir isim geçer ( kıpti) diye romanların tarihini orda ele alın araştırın yada hz. ibrahimin hanımı hacer den ele alın araştırın çünkü kendisi hint asıllı diğer değişle çingene yada roman . hz. musa nın dönemine bakarsanız odönemde ibrani dedikleri musanın kavmi vardı yada roman diyebiliriz anlıcamız şuki romanlar öyle basit insanlar değildir

    3. yumuk_39_ diyor

      Aslı instagram var mı? cidden merak ettim, çingenelere benzeyip benzemediğini.

  3. Selime Hollanda diyor

    Hayir Cingeneler Hint degil Asil Turk kokenlilerdir Oguz boylarina dayaniyorlar Afsarlar,Hunlara ISkit Sakalara , Khalajlara !Cingeneler asli HINT degil TURKTUR! Bunlar asirlar onceki bizim Sibirya’dan orta asyaya gocen Oguz boylarindan ordan Hindistana goc eden Hunlar’Iskit Sakalardan dir .!Cengiz Hanin Avrupa istilasi ile Romanyaýa Nogay Han olumunden sonra köle olarak kalmislardir,ve bir kismi ‘da Ingiltere 1857 ‘de Baburler’e son verilmistir Ingiltere ve Avrupa ulkeleri Portekiz 1456 ‘ta ilk Hindistan seferinde bircok Hintlileri Köle yapmislar Trans Atlantik Köle Ticareti denen Ticaretle Avrupalilar Kuzey Dogu Hindistandaki Turk asilli ‘lari kole olarak Avrupa Amerika ve dunya capindaki Sömürgelerine sevk etmisler köle olarak!Bu nedenle Cingenelerin tarihi k’ölelikle baslar ,bunlar Avrupalilar Tarafindan Hollanda,Bohemler(Almanya,Macaristan Cekoslsovakya,Norwec-Danimarka ,Silezya ,Ispanya,Italya,bircok somurge ulkeleri Hindistandan kole sevk etmistir Somurgelerine ve Amerika kitasina .Cingeneler bu nedenle Asli Turk kokeni dayanir .Bunlar bizim Kadim Turk Oguz boylaridir!Kuzey-Dogu Hindistan’dan bunlar kole olarak dunyaya yayilmistir bir bolumu Avrupa ulkelerinin kolelik doneminde ,ve ikincisi Cengiz Han istilasinda Cengiz Hanin Avrupa istilasinda yer almislar asker i alanlarda burda kole olarak teslim olmuslar Mogol ordusundan Avrupa’da Mogolar Hemen hemen her ulkeyi talan etmisler Polonya Silezya,Italya,Almanya Avusturya macaristan Cekosovakya,Romanya Bulgaristan,Yunanistana a kadar bircok yeri Mogollar istilasina ugrmistir.
    Cingeneler adini ”cingene” Avrupalilar takmistir her dilde,aslen onlar ”Gocmendir”Turktur!

    1. aleyna diyor

      kanıt olarak hangi kaynak?

  4. yumuk_39_ diyor

    Aslı instagram var mı? cidden merak ettim, çingenelere benzeyip benzemediğini.

    1. Aya diyor

      Cansın kardeşim fakat gördüğün gibi bu ülkede malesef. Kompleksli kendini veya ırkını.tertemiz günahsız. gören .hatta ben bu kişilere sonradan görme insanlar dicem . başkalarını hakir . gören çok birileri var.uzulmeyin ve dik durun .kendinizle öğünün.sukur edelim. Olsun

  5. Yasin diyor

    Kerdeş ben sana nasıl insan olduklarını yakintan daha yakından hissetireyim adresini telefonunu ver gerisini düşünme

  6. RABİA diyor

    Bende Roman Vatandaşıyım ama her zaman aranan kişi oldum Arkadaş çevremde de şuan da da saygınlık duyulacak bir yerde çalışıyorum Milletimi güzel bir şekilde temsil ettiğimi düşünüyorum. Bunda birçok etken var tabii insanın kendisini geliştirmesi de gerekiyor. O zaman yaşanılan zor durumları yaşamıyorsun. Ayrımcılık yapılması başlı başına bir cehalettir. İnsan olarak bakalım birbirimize o zaman yaşam da kolaylaşır.Selamlar.

    1. Aya diyor

      Cansın kardeşim fakat gördüğün gibi bu ülkede malesef. Kompleksli kendini veya ırkını.tertemiz günahsız. gören .hatta ben bu kişilere sonradan görme insanlar dicem . başkalarını hakir . gören çok birileri var.uzulmeyin ve dik durun .kendinizle öğünün.sukur edelim.

Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Accept Read More