Ürpertici Veba Doktoru Maskesi ve Kostümün Arkasındaki Sırlar
Bu ilginç kıyafet nasıl ortaya çıktı? Neden uzun gagalı korkunç kıyafetler tercih edildi? Yazımız içerisinde tüm detaylarını bulacaksınız. Keyifli okumalar.
Veba doktoru maskesi, Kara Ölüm’ün en tanınmış sembollerinden biridir. Görüntü ikonik olmasına rağmen ilişkisi biraz anakronistik (herhangi bir olay ya da varlığın içinde bulunduğu zaman dilimi ile kronolojik açıdan uyumsuz olması) olabilir. Veba doktorları ticaretlerini Orta Çağ’dan beri sürdürürken ancak bu dönemden sonra 17. yüzyılda ürpertici kostüm özelliğini kazandı. Ama bu ne anlama geliyor?
Veba Doktorlarının Çeşitli Rolleri
Veba doktoru, herhalde Orta Çağ’da ortaya çıkan en esrarengiz figürlerden biridir. Bunlar veba kurbanlarının tedavisinde uzmanlaşmış Avrupalı doktorlardı ve bunun en bilinen örneği Kara Ölüm idi. Veba doktorları veba vurduğunda köyler, kasabalar veya şehirler tarafından tutulan devlet memurlarıydı.
Teoride, veba doktorunun temel görevleri veba kurbanlarını tedavi etmek, iyileştirmek ve ölüleri gömmekti. Veba doktorları ayrıca kamuoyunda kayıt için kayıt defterlerindeki kayıpların sayısından bahsetmekten sorumluydu ve hastalarının son isteklerini belgelediler. Ayrıca, veba doktorları genellikle ölülerin ve ölenlerin vasiyetlerine tanıklık etmek için çağrıldı. Veba doktorlarının çoğunun işlerin bu yönüyle meşgul olduğu görülüyor. Veba doktorlarından bazen vebanın nasıl tedavi edileceğini daha iyi anlamak için otopsi yapmaları da istenmiştir.
Veba Doktorlarının Kıyafetini Kim İcat Etti?
Veba doktorları böyle ölümcül bir hastalığın kurbanları ile temas halindeyken, kendileri de hastalanma riski altındaydılar ve bu nedenle bu riski en aza indirecek önlemler almak zorunda kaldılar. 17. yüzyıldan önce veba doktorları çeşitli koruyucu giysiler giydi. Sadece 1619’da veba doktorları arasında popüler olan bir ‘üniforma’ icat edildi. Bu ‘veba kıyafeti’nin icat edilmesiyle ilişkilendirilen adam, üç Fransız kralının (Henri IV, Louis XIII ve Louis XIV) başhekimi Charles de l’Orme’dir ve aynı zamanda İtalya’nın Medici ailesinin hizmetindeydi.
l’Orme’nin koruyucu kıyafeti, kolayca tanınabilen birkaç unsurdan oluşur. En başta, veba doktorunun kafasına bir şapka takıldı. Bu deriden yapılmıştı ve giyenin bir doktor olduğunu göstermek amacı taşırdı. Şapka sembolik bir işlev görmesine rağmen, bazı bakterileri uzak tutarak bir miktar koruma sağladığı düşünülmektedir.
Veba Maskelerinde Neden Gaga Var?
İlgili Yazılar
Bir sonraki öğe, kuşlarınki gibi uzun bir gagaya sahip tanınmış veba doktor maskesi. Bir kaynağa göre, insanlar bir zamanlar vebanın kuşlar tarafından yayıldığına inanıyordu. Bu nedenle böyle bir maskenin kullanılması, hastalığın giysiye aktarılarak bir hastadan çıkarılabileceği inancından kaynaklanmış olabilir. Maske (gaga) ambergris, nane veya gül yaprakları gibi güçlü, hoş kokulu maddelerle dolu olduğu için faydalı bir işleve de sahipti. Bunlar hastalığı uzak tutmak içindi çünkü insanlar miasmanın (kötü hava) hastalığı yaydığına inanıyorlardı. Açıkçası, bugün mikroplar hakkında daha fazla şey biliyoruz ve bu çabanın etkili olmayacağını biliyoruz.
Veba Doktoru Kostümünün Diğer Parçaları
l’Orme’nin kıyafeti uzun bir paltoyla cildin en az şekilde maruz kalmasını sağlar. Bu paltonun boynu veba doktorunun maskesinin arkasına sıkışmış ve tamamen ayaklara kadar uzanmıştır. Tüm kıyafet parçası, bir hipoteze göre yarayı doktordan defedeceği ya da kurbandan uzaklaştıracağı inancına dayanan süetle kaplandı. Başka bir varsayım ise süetin vücut sıvılarının cekete yapışmasını önleme görevi olduğu yönündedir. Alt gövdeyi enfeksiyondan korumak için l’Orme, takımını paltonun altında bir çift deri pantolon ile tasarladı.
En sonunda, veba doktoru tarafından tahta bir sopa kullanılmaya başlandı. Bu sopa çeşitli işlevleri yerine getirdi. Örneğin, bir veba doktoru sopayı hastaya dokunmadan incelemek için kullanabilir. Bu araç ayrıca yardımcılarına veya mağdurun aile üyelerine hastayı veya ölen kişinin nasıl ve nerede taşınacağını göstermek için de kullanılabilir. Ek olarak, baston umutsuz hastaların saldırılarına karşı savunmada kullanılabilir.
Veba Doktorunun Maskesini ve Giysilerini Kullanma
Ünlü veba doktorunun kostümü kötü şöhretli Kara Ölüm sırasında giyilmemiş olmasına rağmen History Answers, veba doktorları tarafından “Roma’da 145.000 ve Napoli’de 300.000 kişiyi öldüren 1656 vebası sırasında” kullanıldığını belirtiyor.
L’Orme’nin “veba kıyafeti” nin ne kadar etkili olduğu belirsiz. 90’lı yaşlarında yaşıyordu ki bu yaşadığı yaş göz önüne alındığında oldukça dikkat çekici. Ancak birçok veba doktoru o kadar şanslı değildi ve vebanın kurbanı oldu. Bu nedenle, l’Orme’in icadı korkunç hastalığa karşı giysi kullanıcılarını korumak için çok az şey yaptı.
Bununla birlikte, korkutucu veba doktor maskesi başka bir kullanım alanı buldu “tiyatro”. Gagalı doktor figürü Commedia dell’Arte’de bir karakter haline geldi ve maske Venedik Karnavalı’nda hala kullanılıyor.
Çeviri: Büşra Şenel
Kaynak
Ancient-Origins
çok yararlı oldu
Keyifli okumalar…