Kristof Kolomb Aslında Bir Katolik Değil Yahudi Miydi?

İspanyol Altın Çağı’nın keşfedilmesinde büyük rol oynayan gezginlerinden ve kaşiflerinden biri Christopher Columbus yani Kristof Kolomb’dur. Atlas Okyanusu üzerinden yeni yerlerin keşfedilmesi üzerine kurulu olan maceraları, Batı uygarlık tarihi kitaplarında neredeyse ‘olağanüstü insan’ olarak tanınan inanılmaz bir kişilik ekolüne yol açtı. Kolomb’un karşılaştığı yerli toplumlara ilişkin sömürgeci ve sıklıkla yıkıcı faaliyetlerini bilmemize rağmen, Kristof Kolomb ekol olarak kalmaya devam ediyor. 

Soy ve İnanç

Son yıllarda, Kolomb’un geçmişi ve kimliği sorgulanıyor. Tarih kitapları onun İtalya, Genoa’da doğduğunu söylüyor ancak çocukluk ve gençlik yılları tam olarak açıklanmış ya da belgelenmiş değil. Bazı teoriler Kolomb’un ‘bilinen’ hayatının ve adının bir kılıf olduğunu iddia ediyor. 2012 yılında kuramcı Fernando Branco, Kolomb’un kökeninin İtalya değil Portekiz olduğunu ileri sürdü. Bu teori kısa zaman içinde DNA kanıtıyla test edilecek ve eğer doğru olduğu kanıtlanırsa, Kolomb’un kayıtlara geçmiş olan hayat hikayesinin yeniden yazılması gerekecek.

Kolomb’un hikayesindeki boşluklardan dolayı gerçek inancı bir varsayım meselesi olmuştur. Varsayımlar, Kolomb’un inançlarının, hizmet ettiği Katolik İspanyol kraliyetlerinden olduğudur. Birçok insan için, Kolomb’un gerçek inancına alternatiflerin ortaya çıkması milliyet, inanç ve bağlılık açısından ona değer verenleri korkutabilir. Peki, neden onun dini sorgulanmalı?

Yaygın bir bilgiye göre, Kristof Kolomb, Küba’nın kuzeydoğusundaki sahilleri keşfederken, onun ilk yolculuğuna üç Yahudi de onunla birlikte gitti.( kıyıya vardığı tarih 28 Ekim 1492): Luis de Torres Santa Maria’da , Juan de Cabrera La Pinta’da , and Rodrigo de Triana La Nina’da . Üçü de Marrono’ydu (İsyanyol ve Portekizli Yahudi) .

Ortaçağ’ın En Cesur Kaşifleri Yazımızı Mutlaka Okumalısınz

Kolumb’un kendisi de Yahudi miydi?

Simon Wiesenthal, Kolomb’un Musevi olduğunu saklayan bir Sefarad, bir konverso olduğunu öne sürüyor- ancak Kolomb, zulüm gören vatandaşları için sığınma yeri bulmaya niyetliydi.

Wiesenthal, Kolomb’un Hint Adaları’na ulaşmak için batıya sefer yapma düşüncesinin, coğrafi teorilerden çok İncil’e özellikle de Yeşaya Kitabına olan inancı sonucu olduğunu savundu. Kitaptan iki ayete tekrar tekrar atıfta bulundu:

‘‘Bana umut bağlayan kıyı halklarının, ticaret gemileri öncülüğünde senin çocuklarını altınlarıyla, gümüşleriyle birlikte Tanrın RAB ‘bin adı için, İsrail’in kutsalı için uzaktan getiren gemileridir bunlar.

RAB seni görkemli kıldı, ’’ (60:9) ; ‘‘Çünkü bakın, yeni bir yeryüzü, yeni bir gök yaratmak üzereyim’’(65:17).

İbranice mi yoksa Katalanca bir yazı mı?

Estelle Irizarry, 2006’da, Kolomb’un bir Katalan olduğunu ve Yahudi mirasını gizlemeye çalıştığını iddia etti.

Irizarry , ‘‘Kolomb’un Metin Üzerindeki Kanıtlarının Üç Kaynağı, Kripto Yahudi’’ de derki;

Kolomb daima İspanyolca yazdı, bazen yazısında İbranice de oluyordu, ilk seferi sürecince yolculuğunda ki Yahudi Bayramlarından söz ediyordu. Ayrıca, Kolomb yazısında cümle içinde duraksamaları belirtmek için belirli noktalama işaretleri kullandı.

Virgül diye adlandırılan bu sembol Kastilya belgelerinde kullanmazdı sadece günümüz Katalancasında, Katalanca konuşan İber Yarım Adası bölgesinde ki dosyalarda ve mektuplarda kullanılırdı. Irizarry’e göre, ‘‘virgüller bir nevi Kolomb’un DNA’sı gibi çünkü virgül kullanmak onun alışkanlığıydı. Kolomb, noktalama işaretlerini çok kullanırdı ve onun çağında noktalama işaretlerini kullanan çok az insan vardı.’’

Bütün bunlar göz önüne alındığında, Irizarry, Kolomb’un Aragon Krallığından geldiği ve ana dilinin aslında Katalanca olduğu sonucuna varmıştır.

İsteksiz bir dönüşüm mü?

Jane Francis Amler, Kolomb’un bir konverso (Hristiyanlığa geçen İspanyol Yahudi) olduğunu ileri sürdü. İspanya’da din değiştirmiş bazı Yahudiler bile gördükleri zulüm sonrasında, İspanya’dan ayrılmak zorunda kaldılar;  birçok konversonun dinlerini gizli bir şekilde yaşıyor oldukları bilinmektedir. Çoğu bilim adamı, İber Yarımadası Yahudiliğinin zengin ve canlı geleneğinin kaybolduğunu söylüyor. Ancak karşılaştıkları zulüme rağmen çoğu Yahudi geleneklerini uygulamaya devam ettiler. En tanınmış olanlardan biri Heredics (kafirler) ya da Daughters of Israel yazılarıyla Renee Melammed’tir.

Vefatı

Kristof Kolomb 20 Mayıs 1506 tarihinde İspanya’nın Valladolid kentinde hayatını kaybetmiştir. Ancak naaşı Sevilla’ya taşınmıştır. Oğlu Diego 1526 yılında hayatını kaybetmiştir. Kolomb’un gelini cenazelerin Hispanyola’ya getirilmesini ve yan yana gömülmelerini istemiştir. Aşırı Katolik olan Santo Domingo Katedralinin mezarlığına gömülmüşlerdir.  1795 yılında, Fransızlar Hispanyola’yı işgal etti. Kolomb’un ve oğlunun mezarlarının “Fransız topraklarında” kalması alenen küfür olurdu bu yüzden İspanya, mezarlarını Havana’ya götürdü.Yüzyıl sonra, Jose Marti önderliğinde Küba bağımsızlığını ilan etti, böylece İspanyollar Kolomb’u Sevilla’ya geri götürerek orada Katedral’e gömdü. Ancak Kolomb’un gerçek kalıntılarının nerede olduğu konusunda hala tartışmalar devam ediyor. Mezarının yeriyle ilgili herkes övünmek için yarışırken, Kolomb’un mezar araştırmalarının sürmesi şaşırılacak durum değil. En son yapılan DNA testi, kaşifin gerçek kalıntılarının Sevilla’daki Katedral’de olup olmadığını ortaya çıkarmak için bir umut oldu. Bununla birlikte en azından hayat hikayesinin bir kısmı doğrulanabilir. Ancak onun Küba aşkı beyninin içinde gömülüydü. Belki de İspanya’ya dönüşünde bir ‘son durak’ yapmıştır. Bunca yıl sonra yeniden keşfedildiğinde ki etkiyi hayal edebiliyor musunuz?

Dergimizde Yayınlanan Tüm Tarih Araştırmalarına Buradan Ulaşabilirsiniz

Çeviri: Ayşegül Çıklakarslı

References:

Simon Wiesenthal, “Sails of Hope”

Estelle Irizarry, “Three Sources of Textual Evidence of Columbus, Crypto Jew”

Jane Francis Amler, “Christopher Columbus’s Jewish Roots”