Antik Yunanlılar Kanada’yı Ziyaret Ettiler Mi? – Bölüm 1

Araştırmacılar Plutarkhos’un De Facie adlı eserinde Yunan denizcilerin yaptığı tehlikeli bir Atlantik aşırı yolculuğun hikayesini anlattığı kanısında. Bunun nasıl mümkün olabileceği konusunda ise bilime başvuruyorlar.

Avrupalıların Kuzey Amerika’ya yerleşmelerinin hikayesi genellikle geçici yerleşkeler kurmak için buzlu denizlerden geçen kızıl saçlı Norveçlileri, İspanyol istilacıları, beyaz yakalı bölücü İngilizleri, tuzak kuran Fransızları ve sömürgeci Hollandalıları akla getirir. Şimdi ise Yunan bilginleri çok daha erken gerçekleşmiş olan başka bir Avrupa göçünü gündeme getiriyor: Helenistik Yunanların yelken ve küreklerle güçlendirmiş oldukları kadırgalarla M.S. 1. yüzyılda yani Vikinglerden tam bin yıl önce yapmış oldukları yolculuk.

Antik Keşifler Hakkında Yazılarımıza Buradan Ulaşabilirsiniz

Bu çalışmanın yazarlarına göre bu antik Yunanlar şu an Kanada’da Newfoundland olarak geçen yeri düzenli olarak ziyaret ettiler. Yüzyıllar süren sömürgeler kurdular ve yeraltından altın çıkardılar. Bu yolculuklar 30 yılda bir tekrar ederdi. Bazı gezginler kısa bir süre sonra evlerine dönerken, bazılarının bileti tek yönlüydü – onlar artık sıcak Ege’yi değil, Kuzey Atlantik’i evleri bellemişlerdi.

Açık konuşmak gerekirse, antik Yunanların yolculuklarına dair sağlam bir kanıt yok. Ne Kuzey Amerika’da tarihi Yunan yerleşkelerine dair fiziki bir kalıntı var, ne de yolculuklardan bahseden birinci el bir kaynak var. Bu fikir ise Romalı Plutarkhos (M.S. 46-119) tarafından yazılmış olan bir diyalogun başka anlamlara gelebileceği fikrinden ortaya çıktı.

Kolomb Öncesi Keşifleri Merak Ediyorsanız Bu Yazımız Tam Size Göre

“Niyetimiz bu yolculukların yapılmış olabileceğini modern bilimin yardımıyla kanıtlamak,” diyen Ioannis Liritzis; Aegean Üniversitesi’nde bir arkeolog olmakla birlikte, bu antik yolculukların gerçekleştiği fikrini ortaya atan kişi. Liritzis bu savını astronom Panagiota Preka-Papadema, filozof Konstantinos Kalachanis, meteorolog Chris G. Tzanis ve bilişim teknolojileri danışmanı Panagiotis Antonopoulos yardımıyla yeni bir raporda sundu. Yunan tarihçiler ve denizaltı arkeologları ise temkinli davranıyor. Bu hikâye için iletişime geçen kişiler Liritzis’in iddialarının temelsiz olduğunu, en iyi ihtimalle olasılık dışı olduğunu söylüyor.

Yazının 2. Bölümünü Okumak İçin Tıklayınız

Liritzis ve çalışma arkadaşlarının neden antik Yunanların Kanada’ya ulaştığına inandıklarını anlamak için bu kanıya nereden geldiklerine bakmak yardımcı olabilir. Plutarkhos M.S. 120 civarlarında ölmüş bir Yunan bir tarihçi ve bir Roma vatandaşıydı. Üretken bir yazardı, aynı zamanda bolca biyografi yazdı. On the Face Which Appears in the Orb of the Moon(Ay’ın Yüzeyinde Görünen Yüz) – kısa adıyla De Facie – adlı eserde birkaç karakter Ay’ın başka bir dünya olup olmadığı ve hayat barındırıp barındırmadığı gibi felsefi soruları tartışır. Bölümlerden birinde, bir karakter uzaktaki “büyük bir kıtaya” olan bir yolculuktan yeni dönmüş bir yabancıyla tanışma hikayesini anlatır. Yabancıya göre, yeni gezginler kabaca 30 yılda bir bu yolculuğu yaparmış – yani Satürn gezegeninin Boğa takımyıldızına girdiği zamanlarda. Liritzis bazı gezginlerin kıtada kaldığını, bazılarının evine döndüğünü söylüyor.

Antik Sırlar Hakkında Tüm Merak Ettikleriniz Bu Başlıkta

Plutarkhos’un eserine yakından bakılırsa, Liritzis ve çalışma arkadaşları bu büyük kıtanın aslında Kuzey Amerika’da olduğunu iddia ediyor. Yazdıkları raporda Yunanların astronomi üzerine olan detaylı bilgi birikimlerini, onları batıya yönlendirebilecek Atlantik akıntıların yerini tespit etmede kullanmış olabilecekleri ileri sürülüyor. Hatta savlarının büyük bir çoğunluğu astronomi üzerine kurulu ve hepsi bir güneş tutulmasıyla başlıyor.

De Facie’nin ilk bölümleri kayıp olduğu için kimse muhabbetin başlangıcının kesin tarihini bilmiyor. Ama hikâyede bulunan bir ipucu, öğle vakti gerçekleşen bir güneş tutulmasından bahseder. Liritzis ve diğerleri hikayedeki zamana ve Plutarkhos’un yazma zamanına uyacak tutulmayı bulmak için beş bin yıllık tutulma kayıtlarını inceledi. (M.S. 59 senesinde bir tam tutulma olmuştu ama Plutarkhos o zamanlar sadece 14 yaşındaydı.) Nihayetinde araştırmacılar M.S. 75 yılında gerçekleşmiş olan bir tutulmada karar kılabildiler. Bir astronomi yazılımının yardımıyla, araştırmacılar bu tutulmanın zaman çerçevesinde Satürn’ün Boğa takımyıldızında üç zaman aralığında bulunduğunu keşfetti: M.S. 26-29, M.S. 56-58, M.S. 85-88.

M.S. 75 yılındaki tutulma, Plutarkhos’un muhbiri ve büyük kıtaya geziler yapan gezgin arasındaki muhabbetin tam vaktini hesaplamak için kullanıldı. Buna göre, Liritzis ve çalışma arkadaşları gezinin kendisinin Satürn’ün en sık Boğa’da bulunduğu zaman dilimi olan M.S. 56 yılında yapıldığını belirledi. Araştırmacılar Plutarkhos’un yabancısının anlattıklarına göre bu gezi için hazırlıkların bu yılda başladığını varsayıyor. Gezginler Kuzey Amerika’ya M.S. 57’de varırlardı, zaten var olan Yunan kolonisi içinde bir sene yaşadıktan sonra 58’in sonbaharında, Satürn Boğa’dan çıktığında, memleketlerine geri dönerlerdi. Plutarkhos’un bunları yazış zamanına en yakın vakit buydu ve metne göre bu geziler yüzyıllar boyu her 3o yılda bir tekrarlandı.

Dergimizde Yayınlanan Tarih Araştırmalarına Buradan Ulaşabilirsiniz

Yazının 2. Bölümünü Okumak İçin Tıklayınız

Çeviri: Sena Yılmazkarasu