Oriyon dikilitaşların kutsal derebeyi miydi?
1960’lı yıllarda Dikilitaşların batısındaki kireç ana kayanın içinden çıkarılan bir hendek parçası bir yıl öncesine kadar Dikilitaşlara erişim sağlayan yaya alt geçidinin inşası sırasında keşfedildi. 2014 yılında jeofizik testi hendeğin Dikilitaşların güneybatısından Greater Cursus güney hendek dizisinin yakınında bir alan olan kuzey batısı boyunca 900 metreye (2952.7 ft.) uzandığını saptadı. Hendek genelde Güneybatı- Kuzeydoğu yönlüydü ve cursusun hendeğine yaklaştığı için saatin tersi yönünde kuzeybatıya doğru eğilmeden önce neredeyse diklerdi. Yaklaşık 1.2 metre (3.9 ft.) genişliğinde ve 1.3 metre (4.3 ft.) derinliğinde V şeklinde çapraz kesit bir şekli vardı.
Hendeğin boyutunun ve yerinin keşfinin kendisi bir sürprizdi fakat bir o kadar da şaşırtıcı olan hendeğin dibi boyunca uzanan büyük çaplı oyuk bulgularıydı. Oyuklar yaklaşık 0.25-0.4 (0.8 – 1.3 ft.) metreydi, oyukların bu derinliği yer altında 1.7 metreye (5.6 ft.) tekabül ediyordu. Oyukların genişliği ve derinliği arkeologları sütunların yaklaşık 20 fit, 6-7 metre yüksekliğinde olabileceği sonucuna ulaştırdı.
Arkeologlar başka yerlerde benzer yapılar buldular ve bunların her birinin bir hiza oluşturmak amacıyla koyulmuş uzun ahşap sütunlar içeren palisat kalıntıları olduğu sonucuna vardılar, kullanım amaçları hala bilinmemektedir.
Amaçlı Diziler
Dikilitaşlara bitişik olan hendek hakkında merak uyandıran bir gerçek daha var. Güneybatı- Kuzeydoğu dizilimi Cursus’a doğru sola eğiliminden önce Dikilitaş Yolu’nun batı hendeğinden yaklaşık 2 metre (6.6ft) uzaklığında olan Dikilitaş Tabanı’nda sona eriyor. Bu yüzden Palisat, Yol, Greater Cursus ve Dikilitaşın bizzat kendisi arasında amaçlı bir coğrafi düzenleme olduğu görünüyor.
Arkeologlar hendek boyunca uzanan büyük sütunların diziliminin genellikle savunma yapıları olarak kullanılan ağaç sütunlardan inşa edilen çit ve duvarlardan oluşan palisat kalıntıları olabileceğini düşündüler. Taş aletler gibi parçalanmış kendine has yapısıyla ve neredeyse bir kilometre (0.6 mil) uzunluğundaki büyük yapının olduğu bu istisnai durum dışında kemikten iğneler, kil kavanozlar ve palisatlar antik kültürün eserlerindendir. Bu tarih öncesi kültürün ve bir gizemin bir parçasıdır.
Palisatlar tarih boyunca dünyada birçok kültür tarafından inşa edildiler. Dikilitaş Palisatı’nın 6 metre (20ft) uzunluğunda devasa bit çit olduğu sonucuna uzunluğunun sütunların uzunluğu kadar olduğu tahmininden ulaşılmıştı. Çit sütunun gömülü parçası sütunun toplam uzunluğunun %25-30’u kadarıdır. Yer altında 1.7 metre (5.6ft) uzanan büyük sütun ile birlikte, sütun yeryüzünde 5.5-6.7 metre (18-22ft.) olabilirdi.
### Stonehenge Yakınlarındaki Ölüler Evi Haberimizi Okulamısınız
Koruma veya başka bir şey?
Neolitik ve Tunç Devri Dikilitaş manzarasının ortaya koyduğu kutsal doğa ile arkeologlar Dikilitaşlar çevresinde böylesine büyük çitler inşa edilmesinin sebebinin taşların içerisinde gerçekleştirilen dini törenlerin olabileceği sonucuna vardılar. Çit Dikilitaşlara batıdan direk ve görsel ulaşımı engellemek amacıyla inşa edilmiş olabilir. Dikilitaşların mimarisinin yaz gündönümü akşamında gün batımının kuzeybatı yönünün yanı sıra tam kuzeye ve batıya doğru olmak üzere dört kardinal yönle bilinmesi ilginç bir sonuçtur. 6.1 metre (20 ft) uzunluğundaki duvar palisatın dört kardinal yönün ikisinin görüşünü ve yılın en önemli güneş etkinliklerinden birini engellediğini göstermektedir. Dikilitaşların kuzeybatısındaki insanların taşların içine bakmaları engellenmek istenmiş olabilir, fakat taşların içindekiler kuzeye, kuzeybatıya ve batıya doğru kutsal bir şekilde düzenlenen etkinliklere katılamadılar. Böyle bir yapı neden inşa edilmiş olabilir ve yüzyıllar içinde yaklaşık M.Ö 2500 yılında megalitik Dikilitaşların inşasından kısa bir süre sonra neden tekrar inşa edildi?
Basit bir şekilde açıklarsak, savunduğumuz tüm kanıt, Dikilitaşların amacı ve kutsal manzarası Palisatların devasa bir duvar olduğu teorisini desteklemez. Peki ya bir palisat değilse, neydi bu?
Grand Design
2014’te Dikilitaşların Kutsal Manzarasında bir Grand Design’ın inşa edildiğini ileri sürdüm (Burley, 2014). Tasarım Salisbury Ovası’nda Kış Altıgeni olarak bilinen yıldız kümesinin yerini değiştirme ürünüydü. Doğru bir şekilde gözlemlenen ve konumlandırılan yapı alanda yıldızları temsil eden belirli anıtlar ile bulunmaktadır. Larkhill tepesinden Normandy Down’a ve Durrington’dan yeni Dikilitaş Ziyaretçi Merkezi’ne kadar uzanmaktadır. Bugüne kadar Salisbury Ovası’ndan toplanan tüm arkeolojik kanıtlar Grand Design’ın manzaranın çevresinden tasarlandığı ve inşa edildiği teorisini destekliyor.
Kış Altıgeni’nin Sümerliler, Mısırlılar, Çinliler, Maya ve daha birçok Neolitik kültür tarafından evrendeki yaşam ruhunun kaynağı ve kozmik kaynağı olduğuna inanılıyordu. Oriyon takımyıldızı altıgen içine yerleştirilmiştir. Dikilitaş ve Palisatları inşa eden çağdaş kültürler olan Hanedan öncesi ve Erken Hanedan Mısır’ı Oriyon’un her bir firavunun koruyucusu ve alıcısı olan Duat’taki ölülerin ruh saltanatı olan Osiris’i temsil ettiğine inanıyordu. Firavunun ruhu Sirius’tan Capella’ya uzanan Milky Yolu olan ruh yolu aracılığıyla Dünya’dan Oriyon’a taşındı.
İlgili Yazılar
### Gizemli Rosetta Taşını Bu Kadar Özel Yapan Ne?
Salisbury Ovası’ndaki Kış Altıgeni de bir Oriyon’dur. Oriyon Takımyıldızı’nın üç yıldızından biri olan Alnitak, dikili taş ve ikonik taş yapıları tarafından temsil edilen Dünya’nın kaynağına bitişik megalit olan Dikilitaşlardaki Topuk Taşı tarafından temsil edilir. Greater Cursus, Sirius yıldızı (cursusun batı ucu) ve güneşin yolunun galaktik düzlemi kestiği tutulma çemberi (uzun höyük Amesbury 42) arasındaki Milky Yolu’nu temsil ediyor. Daha doğuda ise Woodhenge, çoban Auriga takımyıldızındaki Capella yıldızını temsil ediyor. ‘Stonehenge: As Above, So Below’ kitabı (2014, Yeni Nesil Yayıncılık, Londra) Dikilitaşlardaki Grand Design’ın planlamasını, tasarımını, yapımını ve kullanımını detaylı bir şekilde anlatıyor.
Megalitik Dikilitaşların inşası sırasında ve sonrasında doğuda Topuk Taşı ve Avon Nehri arasında yol inşa edildi. Kitapta da gösterildiği gibi M.Ö yaklaşık 2480 yılına kadar Grand Design bu yolu ölülerin bedenlerini almak için ulaşan Oriyon’un sağ kolunun temsilcisi olarak barındırıyordu çünkü ölü Durrington Duvarlarındaki nehirden aşağı sürüklendikten sonra alana getiriliyordu. Dikilitaş manzarasının Oriyon (ruh dünyasının derebeyi)olması nedeniyle, sadece Avenue’dan Dikilitaşlara uzanan bedenleri değil Sirius’dan Capella’ya Greater Cursus tarafından temsil edilen ruh yolu aracılığıyla ölülerin ruhlarını da almaya hazırlandı. Bu antik Mısır anlayışına da benzerdir. Beden Toprak Ana ile kalır ve ruh gökyüzüne, Oriyon’a döner.
Bu yapılar Neolitik Çağı’n ortalarına- sonlarına doğru ve Erken Tunç Devri’nde ortaya çıktı. Avcılık ve toplayıcılığın yerini hızla tarım ve hayvanların evcilleştirilmesi aldı. Antik dinler ve kutsal yaşam tarzları Mısır piramitleri ve dahası Dikilitaşlar ve benzeri manzaralar gibi ihtişamlı mimari yapılar oluşturmak için Neolitik alet takımlarına başvurarak Neolitik kültürü benimsemeye başladılar.
M.Ö 2500 yılına kadar devasa yapıtların çoğu Salisbury Ovası’ndaydı. En son inşa edilenlerden biri Dikilitaş Palisatı’ydı. Greater Cursus ve sembolik Kış Altıgeni’nden yaklaşık bin yıl sonra ve Dikilitaşlardan ölü kabulüne ulaşan yoldan (Oriyon kolu) kısa bir süre sonra inşa edildi. Neolitik Kültürel Devrim tamamlanmıştı. Bölgede tarımsal etkinlik hakimdi. Tahıl beslenmede değişmez bir unsur haline gelmişti.
Sembolizmin Önemi
Erken Tunç Devri çiftçileri tarafından kullanılan en önemli aletlerden biri tırpandı. Bıçağın ağzı elle tutulabiliyor ya da el ile yönetilebiliyordu veya bıçağa hasadın verimini artırmaya ve kullanıcının daha iyi ulaşmasına olanak sağlayan ahşap bir sap ekleniyordu. Ürünleri kolaylıkla kesen bu aletin kullanımı tehlikeliydi. Şüphesiz Keltik efsanesi tırpanı yeni hayat ileriki bahara dönmeden önce insanlar diğer kış hayatta kalabilsinler diye ilk hasatta kurban edilen yaşamın olgun kralı olarak olgun tahılların metaforunda bir seçim aracı olarak anlatır.
İkinci resimde gösterilen Tunç Devri’nden kalma saplı tırpan ile Palisat dahil olmak üzere Dikilitaş manzarasının plan görünümü ile karşılaştırıldığında Palisat’ın şeklinin aletin şeklini doğru bir şekilde yansıttığını görüyoruz. Oriyon takım yıldızı yolun batı yanı gibi doğuya doğru uzanan takımyıldızının sağ kolunun yönelimi ve ölçüsü ile alan ölçümünde gösterilmektedir.
Oriyon’un yanına yerleştirilmiş tırpan ile yeryüzünde ifade edilen sembolizm – Gök Tanrı, ruh saltanatı, yaşam ruhunun koruyucusu, kozmik kaynağındaki temel- orta güney İngiltere’deki geç Neolitik ve erken Tunç Devri hakkında bildiklerimiz ile tutarlıdır. Tırpan geçmiş bin yıl içinde bölgede inşa edilen yapıtlara uygun bir ekti. Hem insan hem de hayvan tüketimi için tahıl üreten yaşamın yıllık hasadını temsil etmektedir. Kralın dini ölümünde bir seçim aracı ve yeninin hatırına eskinin kurban edilmesiydi. Aslında tahılın biçilmesi ölümün biçilmesiydi, bu Gök Tanrı’nın çağrısıydı. Yaşam ruhunun koruyucusu Oriyon aynı zamanda ölülerin de alıcısıydı. Ruh Oriyon’un yanında evrende kaynağına doğru yol alırken, beden alınır ve geldiği yerden dünya tanrıçalarına defnedilirdi.
Kozmik Oriyon’un sembolleri, Dikilitaşların derebeyi ve tırpanı hala Salisbury Ovası’ndadır. Lughnassadh’ın Keltik Festivali insanların yaşam döngüsündeki önemli olaylardan birine ve Dikilitaş Kutsal Manzarası’nın eserleri ve kaplamaları gibi sonsuza dek sembolik bir şekilde kazınmaları için hayati kabul edilen etkinliklere katılmaları için araçlar sağlıyordu. Ve Dikilitaş Palisatı bunlardan sadece biriydi. 6 metreden (20ft.) daha uzun inşa edilirse edilsin ya da ek taşlanmış yüzeyin eğiminde bitse de sembolizm son derece aşikardır.
4000 YAŞINDA ESKİ VE GİZEMLİ BİR MEGALİTİK MEZAR KEŞFEDİLDİ
Çeviri: Belgin Avşar