Tripolis antik kenti kazıları, 2012 yılından bu yana Pamukkale Üniversitesi (Denizli) tarafından Prof. Dr. Bahadır Duman başkanlığında yürütülmektedir. Antılsal Çeşme’deki çalışmalar ise araştırmacısı Tommaso Ismaelli’nin koordinatörlüğünde CNR ISPC iş birliğiyle yapılan sistematik kazılara sahne olmuştur. İtalya ve Türkiye arasındaki ortak arkeolojik araştırma projesi, 2016 yılında keşfedilen Lidya şehrinin (Denizli, Türkiye) Anıtsal Çeşmesi’nin (Nymphaeum’unun) mimari çalışmasına odaklanıyor.
İstisnai Bir Vaka Çalışması
Nymphaeum, MS 2. yüzyılda inşa edilmiş ve MS 5. yüzyılda etkileyici bir yeniden inşa süreci (anastylosis) geçirmiştir. Beyaz ve renkli mermerden yapılmış, heykeller ve yazıtlarla bezenmiş çok katlı cephesi, havuzun içinde çökmüş durumda bulunmuştur. Mükemmel koruma durumu nedeniyle, Nymphaeum, büyük bir imparatorluk döneminden kalma inşaat alanını ve geç antik restorasyonunu analiz etmek için istisnai bir vaka çalışmasını temsil ediyor.
Tripolis Kazıları Durmadı
COVID pandemisi nedeniyle 2020 afet döneminde bile Nymphaeum’daki çalışmalar durmadı. Prof. Bahadır Duman (Pamukkale Üniversitesi) başkanlığındaki Tripolis Kazıları ekibi, havuzun güney tarafındaki kazıları tamamladı.
Bu arada, İtalya’da İyonik sütunların ve küçük yapıların (aedikula) yeniden inşa projesi geliştirildi. Tripolis kazılarının çabaları sayesinde, bu zor dönemde bile, Mısır graniti ve yerel kaymaktaşından yapılmış güzel sütunlar, etkileyici bir kromatik ve mekansal etki ile sütun sekisi (stylobat) üzerine dikilmiştir.
Bir Adım İleri
2021 yazı girişimi süresince, CNR ISPC ekibinin sahasındaki çalışmalara kaldıkları yerden devam edilmişti ve şimdi Tripolis ad Maeandrum’daki Ortak Arkeoloji Laboratuvarı, Anıtsal Nymphaeum’un yeniden inşasında bir adım öne çıkıyor. Faaliyetlerde öncelikle Nymphaeum’un monolitik strüktürlerinin (in-situ) araştırılmasına odaklanıldı. Duvarların iyi korunmuş mermer ve harç kaplamaları ile mevcut durumu belgelemeyi amaçlayan, takeometre ölçümleriyle doğru bir 3D fotogrametrik model geliştirildi. Yapıların araştırılması ve incelenmesi, Nymphaeum’un inşa ediliş tarihi hakkında birçok fikir verdi.
MS 5. yy. başlarında dış duvarlar tamamen tuğla ve küçük bloklarla yeniden inşa edilirken, havuzun iç kısmı var olan tasarımıyla korunmuştur.
İlgili Yazılar
Yeni Veriler Elde Edildi
Doğu-batı caddesi ile kesişen Nymphaeum’un kuzey kesiminin yerleşim planı hakkında da önemli yeni veriler elde edildi. Çok sayıda yıkılan mermer ve traverten bloğunun analizi, birinci ve ikinci katta, üçüncü tasarıma ait revak ve alınlığı destekleyen iki üst üste bindirilmiş beşik tonozun varlığını ortaya çıkarmıştır. Bu etkileyici ve barok çözüm, Tripolis Anıtsal Nymphaeum’unun benzersiz bir özelliğini temsil ediyor. Bloklar dikkatlice kataloglandı çizildi ve daha fazla inceleme ve yeniden inşa (anastylosis) için tiplerine göre sergilendiler.
Daha önce incelenen pervaz zeminlerindeki birleştirme yoluyla birinci tasarımın küçük yapılarının düzenlenişi hakkında da önemli bilgiler elde edildi. Teknik özellikler ve dekorasyondan yola çıkarak tahmin edilen çeşitli küçük yapıların yerleşimi, yerde yapılan birleştirme işlemi ile önemli ölçüde teyit edildi; bu da gelecekteki yeniden inşa projeleri için büyük avantajlar sağlayacaktır.
Ortak Arkeoloji Laboratuvarı Tarafından Sağlanan Daha Fazla İlerleme
Son olarak, ekip, modilyonlarla pervazlar hakkında yeni veriler toplayarak ikinci tasarımın incelenmesinde daha fazla ilerleme kaydetti. Kataloglama ve belge fotoğraflama kayıp parçaların aranması ve ardından Pamukkale Üniversitesi öğrencileri sayesinde devam eden restorasyon çalışmaları ile birleştirildi.
CNR ISPC nin çalışmaları, ikinci katın sütun pervazının zemine montajını ve mermer kemerlerin yeniden inşasını (anastylosis) tamamlamak için sonbahar döneminde de devam edecektir.
Başta Sara Bozza (CNR ISPC) olmak üzere, Tripolis Kazıları direktörü Prof. Bahadır Duman ve İtalyan ve Türk arkeologlardan ve restoratörlerden, MA ve Doktora öğrencilerinden oluşan tüm ekibe Sezer Sayan, Emre Avcı, Selim Voyna, Serkan Katırancı, Tolga Candur’a binlerce teşekkürler.
Çeviri: Zeynep Şenel Gencel
Orijinal Yazı: CNR İSPC
