Kuzey kutbu bölgesi bir zaman kapsülüne benzer. Burada ölen her şey geçmişin bir görüntüsü gibi donarak saklanıp kalmıştır.
Bizlere binlerce yıl öncesinden gelen bilgilerin çoğu dünyanın en soğuk bölgelerinden gelmiştir. 5,300 yıl önce vücudu donmuş olarak bulunan taş devri insanı Ötzi geçmiş hakkında bize birçok bilgi sağladı. Bu sayede birçok atılımlar yaptık. Bugün, bizlerin bilgi kaynağı olan arkeolojik bölgeler hızla bozulmaya ve dağılmaya başladı.
Grönland, Sibirya, Alaska ve Kuzey Kanada’daki 180.000 arkeolojik alan, küresel ısınma nedeniyle sıcaklığın istikrarlı yükselişiyle yok oluyor ve arkeologlar, bu siteleri korumayacak olursak, sonsuza dek kaybedeceğimizden endişe etmeye başladılar.
Toronto Üniversitesi’ndeki bir arkeolog olan Max Friesen, “Bu bir felaket” diyor. “Arkeolojik sit alanlarının en önemlileri yok oldu.”
Küresel Isınma Arkeolojiyi Nasıl Etkiliyor?
Kutup bölgesi, dünyanın diğer bölgelerinden iki kat daha hızlı ısınıyor. Küresel ısınmanın günlük yaşamlarımızda fark ettiğimiz küçük etkileri, dünyanın soğuk bölgelerinde tam bir yıkıma yol açmaktadır.
Kuzey kutbunun sürekli donmuş olan bölgelerindeki hızlı erime büyük sorunlara neden olmaktadır. Arkeologlar için en iyi buluntular, donmuş zeminin altında mükemmel bir şekilde saklananlardır.
Donmuş zemin altında bulunanların çoğu organik yapıdadır. Bazen binlerce yıl önce ölen insanların bedenlerini bulmaktayız. Özellikle organik yapıdaki buluntular çıkarıldıktan sonra hava ile temas ve sıcaklık etkisi ile hızlı bir şekilde bozulmaya başlaması büyük dezavantajdır.
Günümüzde küresel ısınma ile donmuş zemin hızla çözülüyor. Geçmişimizin kanıtları dünyamızın iklimi ile karşı karşıya geliyor. Toprak altındaki donmuş bitki örtüsü buzulların erimesi ile büyümeye başlayarak eserleri yüzeye doğru çıkarmaya başlıyor. Ortaya çıkan buluntular hava ile karşılaşarak ve iklim şartları ile birlikte parçalanıp yok oluyorlar.
Kıyıya yakın olan eserlerin ömürleri daha kısa olmaktadır. Normal bölgelerden daha hızla çözülen sahil buzları ve gel-git olayının oluşturduğu erozyon yok oluşu hızlandırıp geçmişimizin kanıtlarını zamandan siliyor.
En Önemli Arkeolojik Sit Alanları Kayboldu
Sadece birkaç malzeme ya da bir avuç dolusu eser değil, bir zamanlar Kuzey Kutbu’ndaki mükemmel korunmuş köyler bile tamamen yok oldu.
Kanada’daki Mackenzie Nehri Deltası’nda bir zamanlar Nuvugarmiut Inuit adı verilen küçük bir kasaba vardı. Bu kasaba halkı balina avcılığı konusunda uzmanlaşmıştı. 1826 tarihli bilgilerde, 17 ev ve kalabalık bir insan topluluğunun olduğu iddia edilmekteydi.
Şu an hepsi yok olmuş durumda. Arkeologlar çalışma için bölgeye geldiklerinde buz tabakasının eridiğini, fırtınalarla yapıların denize taşındığını gördüler. Bunlar asla geri gelmeyecek.
İlgili Yazılar
En İyi Korunan Arkeolojik Alanlarımız
Sayıları tükenmekte olan bu arkeolojik alanlarda bazen inanılmaz eserler bulunmaktadır. Kanada’da arkeologlar mükemmel korunmuş Kuukpak evlerini buldular. Sibirya’da, 31.000 yaşında insan yapımı araçlar, Norveç’te, yüzlerce yıl öncesine ait canlı kırmızı renkleri korunmuş ortaçağ kıyafetleri buldular.
Önemli keşiflerden biri, 500 yıl önce Grönland’da, Qilakitsoq mumyalanmış bebeği bulunmuştur. (Qilakitsoq: Grönland, Nuussuaq Peninsula’da arkeolojik bölge) Eskimo bebeği buzaltında yeni ölmüş düşüncesini verecek şekilde korunmuştur.
Şimdi, bütün bu alanlar tehlike altında. Buzlar eriyor ve organik maddeler parçalanıyor.
İnsanlığın Geçmişiyle Bağlantı Siliniyor
Her şeyden önce, bu Kuzey Kutbu bölgeleri, orada yaşayan insanlar için önemlidir. Sadece insanlığın geçmişine bir bakış açısı dışında, o bölgede gömülü alanlar bölgede yaşayan insanların anılarına ve tarihlerine bağlantıyı sağlamaktadır.
Binlerce yıldır, Arktik bölgelerde yaşayan insanların çoğunun tarihleri, atalarından kalan sözel hikâyelerdir.
Arkeoloji, bu hikâyeleri hayata geçirme şansı verir. Geçmişlerine ait bilgi edinmelerini sağlar.
Grönland’da bulunan bir arkeolojik alan, 4000 yıl öncesine ait Saqqq ve Dorset Paleo Eskimo kültürlerinin kalıntılarını ortaya çıkardı. O zamana kadar bu yerli halkların tarihi tamamen unutulmuştu.
Bugün bu değerli arkeolojik alanlar tamamen tahrip olmuştur. Son 20 yılda, sıcaklık 2,2 ile 5,2 ° C arasında arttı (35.96 ve 41.36 ° F). Yaptıkları aletler sıcaklıkla birlikte yok olup artık insanların hafızalarına gömülmüştür.
Onları Kurtarmak İçin Son Bir Şans
Arkeologlar, sıcaklık yükselmelerini protesto ederek küresel ısınmayı durduramayacaklarını çok iyi bilmektedir. Bunun yerine çok geç olmadan bu bölgeleri keşfetmek istiyor.
Kanada Arkeoloji Birliği’nden Matthew Betts’e göre “tek gerçekçi çözüm”, “yıkılmadan önce arkeolojik alanları olabildiğince hızlı şekilde kazarak bu bölgeleri belgelendirmek”.
Bu bölgeler kaybolmadan belgelemek için kutup bölgelerine çok sayıda arkeolojik ekip oluşturulup gönderilmesini istiyorlar. Bu konuda öncelikli davranılması gerektiğini düşünüyorlar.
Danimarka Ulusal Müzesi ile birlikte Jorgen Holleson da aynı fikirde. Bunu şöyle ifade ediyor: “Gelecek nesillerin geçmişten bilgi öğrenme fırsatına sahip olmaması bizler büyük bir utanç kaynağı olacaktır.”
Yazı: Mark Oliver
Çeviri: Bülent Pekardan
Kaynak
Ancient-Origins