Antik Dönem Graffiti Sanatından 10 İlginç Örnek
Graffiti, dünyanın her yerinde tuğla duvarlarda bulunan tamamen modern bir buluş gibi görünse de düşündüğümüz kadar modern değildir. Eski uygarlıklarda da graffiti sanatına dair örnekler mevcuttu ve bazıları bugüne kadar korunmuştur.
Graffiti deyince aklımıza hep binalar üzerindeki rengarenk, eksantrik yazılar ya da çizimler gelir. Genellikle istenmeyen bu çizimler bazen akıllara durgunluk verecek kadar iyidir. Graffiti bir kentsel sanat biçimidir ve bu sanatçılar için genellikle kendilerini ifade etmenin bir yoludur.
Ne yazık ki, nihai sonuç her zaman tamamen sanatsal değildir. Birçok bina, kaba veya anlamsız graffiti örnekleriyle mahvolmuştur. Öte yandan, birçok kentsel alan, sinsi sanatçılardan oluşan bir ekip sayesinde canlı ve benzersiz hale getirilmiştir. Bazıları saklanmak zorunda bile değildir – graffiti genellikle görevlendirilmiş ekiplerce icra edilir veya yalnızca izin verilir; her zaman yasadışı değildir. Bu durumlarda sanatçının dışa vurumu olmaktan çıkıp önceden planlanmış bir tabloya dönüşürler.
Graffiti, dünyanın her yerinde tuğla duvarlarda bulunan tamamen modern bir buluş gibi görünse de düşündüğümüz kadar modern değildir. Eski uygarlıklarda da graffiti sanatına dair örnekler mevcuttu ve bazıları bugüne kadar korunmuştur.
Antik Graffiti’nin Tarihi
Graffiti çoğu insanın düşündüğünden daha eskidir. İlk çizimler binlerce yıl önce mağara duvarlarında yapılmıştır. Bu daha sonra binalar üzerine yapılan çizimlere evrilmiştir. Romalılar ve Yunanlılar gibi eski uygarlıklarda, insanların adlarını binalara ve anıtların içine yazdığı görülür. Bunların yanı sıra şakalar, şiirler ve açık protestolar da olurdu.
Bu günlerde turistler, isimlerini yazarak veya rahatsız edici olmasa da aptalca bir şeyler çizerek antik yapıları tahrip etmeleri ile bilinirler. Eski Romalılar Mısır harabelerini ziyaret ederken aynı şeyi yaptıkları için ne kadar az değiştiğimizi fark etmek neredeyse komiktir.
Graffiti, ister bir sanat biçimi olsun, ister bir protesto biçimi olsun, binlerce yıldır varlığını sürdürmektedir. Bugüne kadar yaptığı gibi, onunla uğraşan insanların gerçek hayatını belgelemiş, sorunlarını ve mizah anlayışını göstermiştir.
1- Vahşi Hayvanlar
Tarih: M.Ö 200-0
Ülke: Sudan
Büyük Muhafaza Musawwarat es-Sufra’nın duvarlarına yapılan bu çizimler 2000 yaşındadırlar. Büyük Muhafaza Sudan da bulunmaktadır ancak bu graffitinin hayat bulduğu tarihlerde bölge Kuş Krallığı sınırları içindeydi. Büyük Muhafaza yapım şekli itibariyle bir labirenti andırır ve arkeologların kullanım amaçlarını henüz keşfedemediği odalarla doludur. Ancak, her odanın ne için kullanıldığını tanımlamak için graffiti kullanıldığı yönünde spekülasyonlar da mevcuttur.
Babunlar, köpekler, gergedanlar, filler ve timsahlar gibi çeşitli hayvanları resmeden bu grafiti, yüzeyde görünenden daha fazlasını tasvir eder. Bazı hayvanların dini simgeler barındırdıkları görülür. Yukarıda resmedilen kanatlı aslan antik ilah Apedemak’a benzer.
2- Kelime Küpü
Tarih: M.S 177
Ülke: Türkiye
Bir Roma bazilikasının bodrum katında bulunan bu kare kelimesi, 2003 yılında arkeologlar tarafından ilk kez keşfedildiğinde ilginç bir bulguydu. Bu grafiti günümüz Türkiye’sinde bulunuyor, ancak yapıldığı sırada Antik Yunanistan’ın Smyrna antik kentindeydi.
Her biri beş harf uzunluğunda beş kelimeden oluşan bu graffiti, kelime oyunu grafitisinin bilinen ilk örneği olabilir. Yunanca yazılmış olan tüm kelimeler hem yatay hem de dikey olarak aynı şekilde okunabiliyorlar. Arkeologlar, bu kelime küpünün MS 177’de meydana gelen bir depremden bir süre sonra yapıldığına inanıyorlar.
3- Genelev
Tarih: M.S 0-79
Ülke: İtalya/Pompeii
Genelev (Lupanar), Vico del Lupanare ve Vico del Balcone Pensile’nin kesiştiği yerin yakınında bulunan bir binadır. İtalya’nın Campania kentinde, Vezüv Yanardağının tabanına yakın Pompeii harabelerindeki simge yapılardan biridir.
Bu özel konum, birçok sosyal etkileşime ev sahipliği yapıyordu. Arkeologlara göre, Lupanar popüler bir sosyal merkezdi. Duvarları, spor reklamları, günlük konuşma mesajları ve siyasi propaganda da dahil olmak üzere grafiti ile doludur. Ayrıca bazıları doğaları gereği erotik olan resimler ve günlük hayata dair diğer örnekler de mevcuttur.
4- Aşk Üçgeni
Tarih: M.S 0-79
Ülke: İtalya/Pompeii
Bir zamanlar İtalya’nın hareketli ve gelişen bir tatil beldesi olan Pompeii, MS 79’da Vezüv Yanardağının patlamasıyla yok oldu. Bununla birlikte, antik kalıntılar hala yüzlerce, hatta binlerce graffiti örneğini barındırıyor.
O dönem yaşayan yerli halkın yaşamlarının gerçek bir şahidi olarak mesajlar her zaman çok anlamlı şeylerle sınırlı değildir. Bazen basit ilan-ı aşklar da görülür ancak bunlar her zaman bütünlüklü değildir. Bunlardan biri bir Pompei pubının duvarına boyanmış, her ikisi de Iris adında yerel bir kızın dikkatini çekmek için yarışan iki adam arasındaki bir konuşmadır. Toplamda üç mesaj paylaşılmıştır. İlkinde Severus adındaki adam Successus’a seslenir, Successus’un Iris’i sevdiğini ancak kadının duygularına karşılık vermediğini ilan eder. Severus kendisinden Successus’un rakibi olarak bahseder.
Successus, Severus’u “kıskanç” ve kendisinden “daha az yakışıklı” olarak nitelendirerek yanıt verir. Severus kışkırtmaya gelmez ve bir kez daha Iris’in Successus’u sevmediğini söyleyerek iletişimi sona erdirir.
5- Al-Jawn’ın merhameti
Tarih: M.S 23-132
Ülke: Ürdün
Arapça grafiti dünyanın birçok yerinde mevcuttur. Birçok Arap grafiti önemsiz olup günlük yaşamdan bahsederken, felsefi veya dini mesajlarla dolu daha derin doğaya sahip gravürler ve resimler de vardır.
İlgili Yazılar
Yukarıda resmedilen kaya, ikinci türden bir mesaj içeriyor. Dini bir savunmadan başka bir şey değil. El-Cevn adında bir adamın veya ona yakın birinin günahları için merhamet dilediğini gösterir.
Yazıt der ki: “Ah Tanrım, bağışlanmayı El- Cevn’e layık kıl ve ona merhamet et.”
6- Afrodisiaslı Gladyatörler
Tarih: M.S 300-400
Ülke: Türkiye
Küçük Yunan Helenistik kenti Aphrodisias, birçok antik grafiti örneğine sahiptir. Günümüz Anadolu’suna yakın bir yerde bulunan Afrodisias, adını Yunan aşk tanrıçası Afrodit’ten almıştır.
Afrodisya duvarlarında bulunan grafitilerin çoğu oldukça basittir. Yukarıdaki resim, bir gladyatörün çocuksu bir çizimini göstermektedir. Bölgenin her yerinde yerel eğlenceleri, hayvanları veya dini sembolleri gösteren benzer örnekler vardır.
7- “Yazıt baki kalacak.”
Tarih: Hicretten sonra 91
Ülke: Ürdün
Ürdün’den oldukça ilginç bir başka graffiti da bu Arapça yazı parçasıdır. Doğası gereği şiirseldir, okuyucunun grafitinin anlamını ve bu eski sanat eserlerinin ne kadar kalıcı olduklarının görmesini sağlar.
Kitabeyi İmran oğlu Mûsâ diye bir kimse yazmıştır. Onun dileği, Palmira’daki grafitinin yüzlerce veya binlerce yıl sonra insanlar tarafından görülmesiydi. Mūsā bunu yazarken, grafitisini ortaya çıkaran arkeologların hayalini çoktan kurmuştu.
Eski metin şöyle der: “Bu, kendi elimle yazdığım bir yazıttır; elim yıpranacak, ama yazı kalacak.”
8- Huysuz Turist
Tarih: M.S 0-100
Ülke: Mısır
Mısır’daki Krallar Vadisi’ni hepimiz biliyoruz. Akıllara durgunluk veren mezarları ve piramitleriyle ünlü, insanlığın en büyük anıtlarından bazılarının bulunduğu yerdir. Ne yazık ki, insan başarısının bu vasiyetleri zaman zaman tahrip ediliyor. Vandalizmin eski zamanlarda bile yaygın olması şaşırtıcı olabilir.
Bunun kanıtı, firavun VI. Ramses’in mezarında yatmaktadır. Arkeologlar, turistler tarafından yapılmış, mezarın duvarlarına oyulmuş ve boyanmış 1000’den fazla yazıt buldular. Göze çarpanlardan biri, gezisinden memnun olmayan bir turistin yaptığı açıklamaydı.
Turist, “Geldim ve lahit dışında hiçbir şeyi beğenmedim!” yazmıştır.
9- Rakip Piramit Çeteleri
Tarih: M.Ö 2550
Ülke: Mısır
Giza’daki ünlü piramitleri inşa etmek, çok çaba gerektiren yorucu bir süreçti. On binlerce Mısırlı, bu devasa anıtların inşasına katkıda bulundu. İşçilerden bazıları arkalarında graffiti bırakarak arkeologların ve tarihçilerin dönemin politikaları hakkında daha fazla bilgi edinmelerini sağladılar.
Piramitler üzerindeki bazı yazıtlarda “Mikanos Sarhoşları” ve “Keops Çetesi Yarenleri”dir. Hem Mikanos hem de Keops piramitlerin inşasını emreden krallardı. Öyle görünüyor ki çeteler birbirleri ile rekabet halindeydiler. Bazı piramitlerin her iki yanı her bir çeteden yazıtlarla doludur.
10- Maius Castricius Evi
Tarih: M.S 0-79
Yer: Pompeii
Bu güzel korunmuş graffiti, evlerin duvarlarına mesaj bırakmanın sadece kamu binalarıyla sınırlı olmadığını gösteriyor. Arkeologların çabaları sayesinde, Maius Castricius Evi, dünyanın en kaliteli antik graffitilerinden bazılarını içeriyor.
Evin duvarları antik Latince şiir örnekleriyle doludur. Bu şiirler ilk bakışta düzensiz görünebilirler; ancak dikey olarak konumlandırılmışlardır ve diğer şiirlerin alanına girmezler. Bazı yazıtlar hem yazı hem de resimlerden oluşur.
Yukarıdaki fotoğraf, bu antik sitede bulunan bazı şiirleri içeren Maius Castricius Evi’nin merdivenlerini göstermektedir.
Çeviri: Zeynep Şenel Gencer
Kaynak
Oldest
