Yaklaşık 1400 yıl önce, Loma Caldera yanardağı patlaması küçük bir Maya köyü olan Ceren’i küllerle kaplamış ve günümüze kadar da bozulmayacak şekilde korumuştur. İtalya, Pompeii’de Vezüv Yanardağının MS 79 yılında patlaması sakinlerini hem şaşırtmış hem de öldürmüştür;
Ceren köylüleri ise patlamayla başa çıkabilmeyi başarmış ve patlamadan dolayı ölmemişlerdir.
1978’de keşfedilen Ceren’i kazmakta olan arkeologlar, patlamadan önce şiddetli bir depremin 200 köylüye zamanında kaçmak için yeterince uyarı verdiğini tahmin etmektedirler.
Boulder, Colorado Üniversitesinin bir basın bültenine göre, bazı Maya köylerinden farklı olarak toplumun yöneticileri sakinler üzerinde hakimiyet kurmamışlardır. Latin American Antiquity dergisi UNESCO’nun 1993 yılında Dünya Miras Alanı ilan ettiği 10 dönümlük Ceren araştırma alanı hakkında bir makale yayımlamıştır.
Haber bülteninin belirttiği üzere, El Salvador’da 1400 yıl önce volkanik küller tarafından zamanda dondurulmuş bir Maya köyüne bakıldığında orada yaşayan çiftçi ailelerinin vadi boyunca kraliyet tarafından güçlü bir donanma olmaksızın hayatlarına devam ettikleri gözükmektedir.
Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Bilim Vakfı tarafından finanse edilen yeni bir Colorado Boulder Üniversitesi çalışması, onun yerine arkeolojik kanıtlar Ceren’in antik köyünün belirgin etkileşimlerinin aileler, köy büyüklerinin, zanaatkar ve özel bakım işçileri arasında yer almış olduğunu göstermekte olduğunu söylemektedir. ‘’Latin Amerika’nın en iyi korunmuş antik Maya köyü olan Ceren, lav bombalarıyla vurulmuş zehirli gazla yıkılmış ve MS 660 yılında Loma Caldera volkanı yarım milden daha az uzakta bir yerde patladıktan sonra da birkaç gün süren 17 metrelik kül katmanıyla kaplanmıştır.’’
İlgili Yazılar
Colorado Üniversitesi antropolog Payson Sheets, Yeni Dünya Pompeii olarak adlandırılan köyü keşfetmiş ve uzun yıllardır üzerinde kazılar yapmaktadır. Volkanik kül köyü koruyarak çok iyi bir iş yapmıştır, araştırmacılar seramik kaseler içerisinde parmak izleri, mısır saplarından kül tabakaları oluşmuş bahçelerde ayak izlerine rastlamışlardır. Yıllar boyunca Profesör Sheets’in ekipleri sazdan yapılmış çatılar, içerisinde fasulyeler bulunan çömlekler ve dokuma battaniyeler bulmuşlardır.
Arkeologlar, bazı Maya köyleri ve şehirlerinde saraylar içerisinde ve piramitler, tapınaklar ve gösterişli mezarların yakınlarında yaşayan güçlü erkeklerin ekonomik ve politik kararları aldıklarını ileri sürmektedirler. Basın bültenine göre bazı yerlerde liderler köylerden iş gücü veya haraç çıkarmışlardır.
“Ceren’de köylüler, mimarileri, ürün seçimleri, dini faaliyetleri ve ekonomileriyle ilgili olarak özgür bir saltanata sahipmiş gibi görünüyorlar. Kazıyı yönetmekte olan Sheets, ‘Bu, herkesin günlük aktiviteler ve o dönem Maya hayatının yaşam kalitesi hakkında sahip olduğu ilk açık penceredir. ’sözlerinde bulunmuştur. ‘Ceren’de elitlerin görüntüde hiçbir etkilerinin olmadığını ve kesinlikle onlar tarafından bir kontrol olmadığını gördük.”
Profesör Sheets, Ceren halkının Maya yöneticileri ile olan tek ilişkisinin Zapotitan Vadisi’ndeki pazar yeri işlemlerinde olduğunu belirtmiştir. Ceren çiftçileri büyük olasılıkla uzun bir mesafeden gelmiş olan renkli polikrom çömlekleri, obsidyen bıçaklar ve yeşim baltaları gibi parçalar için el işi ya da fazladan ekin satmışlardı. Hemen hemen tüm Ceren evlerinde çelikten daha sert olan yeşim baltaları vardı. Basın bülteni ise baltaları köylülerin kereste kesiminde, ağaç işleri ve inşaat yapımında kullandıklarını söylemektedir. Arkeologlar köyde yaklaşık dörtte biri çok renkli olan yüzlerce çömlek bulmuşlardır.
Çeviri: Gülnihal Kafadar
Kaynak
Ancient-Origins