II. Agesilaus, M.Ö 4. Yüzyılda Antik Yunan site devletine hükmeden bir kraldı. Sparta’nın iki soylu hanedanlığından biri olan Eurypontid ailesinden geliyordu (diğeri Agiad ailesi). Bu Sparta kralı, Korint Savaşları’ndaki başarıları kadar Anadolu’da Perslere karşı kazandığı zaferleriyle de tanınıyordu. Fakat M.Ö 371 yılında Agesilaus’un hükümdarlığı sırasında meydana gelen Leuctra Savaşı’nda Thebailer’e yenilince, Peleponnes’deki Sparta hakimiyeti son buldu.
Agesilaus, M.Ö yaklaşık 477-426 yıllarında hükümdarlık yapan bir Sparta kralı olan II. Archidamus ve Melesippidas’ın kızı olan ikinci karısı Eupolia’nın ikinci oğluydu. Archidamus’un ölümünden sonra, taht M.Ö 400 yılına kadar site devletini yöneten Agesilaus’un büyük üvey kardeşi II.Agis’e geçti. Normal şartlar altında, Agis’in varisi oğlu Leotychidas idi. Fakat bu çocuğun gerçek babası, birkaç kez Sparta’da sürgünde yaşamış olan Atinalı General Alcibiades idi. Güçlü Sparta Generali Lysander(gençken Agesilaus’un aşığı olan) tarafından desteklenen Agesilaus, Eurypontid ailesinden gelen yeni Sparta kralı olarak taç giydi.
Yunan biyografi yazarı Plutarch’ın “Agesilaus’un Hayat” adlı kitabında kral, geleneksel olarak Sparta krallarıyla anlaşmazlık içinde olan Sparta politik sisteminde iki insan grubu olan eforlar ve senatorlara yalakalık yapan biri olarak kayıtlara geçti. Örneğin, bir kişi senatoya üye olduğunda, kral her zaman o kişiye onur göstergesi olarak pelerin ve öküz gönderirdi. Böyle yaparak kendi itibar ve etkisini artırırdı ve ona karşı iyi niyetleri yükselterek gücüne güç katardı.
Ordu Komutanı ‘’Agesilaus’’
Askeri bir komutan olarak, Agesilaus’un ilk seferi, Anadolu’daki Yunan site devletlerini azad etmek amacıyla Perslilerle yaptığı savaştır. Perslilere karşı savaş açmak, oradaki arkadaşına yardım etme niyetinde olan Lysander’in fikriydi. Plutarch bunu şöyle ifade etmiştir: “Şu anda Lysander tekrar Asya’ya gönderilmek ve oradaki arkadaşlarına yardım etmeyi istiyor. İşlerin haksız ve zalimce yürütülmesi yüzünden onun terk ettiği valiler ve üstleri, vatandaşlar tarafından kovuluyor ve hatta idama mahkum ediliyor. Bu yüzden, Yunanistan adına savaşma ve seferleri üstlenmesi konusunda Agesilaus’u ikna etti.”
Sivil Cephedeki Aksilikler
Agesilaus başarılıydı ve Pers satrapları Pharnabazus ve Tissaphernes’e karşı birçok zafer kazandı. Fakat, bir önceki yaz özellikle Boeotia bölgesinde meydana gelen Sparta egemenliğine karşı yapılan ayaklanmalar yüzünden, M.Ö 394 baharında anavatanı Yunanistan’a geri getirildi. Boeotiyalılar M.Ö 14 Ağustos 394 yılında Coronea yakınlarında yenilgiye uğradılar.
Bu zamanlarda, Korint Savaşları başladı ve Agesilaus, Sparta’nın çıkarlarını korumak için Yunanistan’da kaldı. Korint Savaşları Sparta ve onun müttefiklerini, Pers hazinesi ve donanması tarafından desteklenen Korintler, Atinalılar, Boeotiyalılara karşı savunma ihtiyacı hissettirdi. Savaşın ilk yıllarında, Agesilaus, birçok galibiyet elde etti. Fakat ne Spartalılar ne de onların düşmanları karşı tarafı etkili bir şekilde yıpratamadı. Savaş M.Ö 387 yılına kadar sürdü ve Spartalı ve Persliler arasında, Spartalıların gerçek bir tehdit olarak algıladığı bir barış anlaşması imzalandı. Savaşı bitirmesinin yanında, anlaşma Yunanistan’da diğer Yunan site devletlerinin hâkimiyetini sağlarken, Asya’da Pers yönetiminin geri gelmesini sağladı.
Diğer şehir devletleri arasında anlaşmazlıklar baş gösterdiği için Sparta hâkimiyeti uzun sürmedi. Örneğin, Thebaililer M.Ö 379 yılında isyan çıkardı ve başarılı oldular. Peş peşe gelen bu başarılar Atinalılar’a devleti ‘’İkinci Atinalı Konfederasyonu’’şeklinde yeniden düzenlemelerine olanak sağladı. M.Ö 371 yılında, Spartalılar, Yunanistan’da egemenliklerini bitiren Leuctra Savaşı’nda Thebailer’e yenildiler.
İlgili Yazılar
Agesilaus krallığına devam ederken, Tebliler ile savaşabilmek için Sparta’nın ihtiyaç duyduğu parayı kazanmak umuduyla paralı asker olarak çalışmaya başladı. Aynı yıl Pers kralına karşı gelen bir satrap olan Ariobarzones tarafından görevlendirildi. Daha sonra Suriye’deki Perslere saldırmayı planlayan Mısır kralı Teos’a hizmet etti. Ancak firavun iktidardan düştü. Agesilaus yeni yönetici II. Nectanebo’nun yanında yer aldı. Agesilaus ve onun askerleri tahta talip olan birinden kurtulmak için Mendes’e ve sonrasında Sparta’ya geri gönderildi. Ne yazık ki, Cyrene şehrine ulaştığında hastalandı ve öldü.
BÜYÜK İSKENDER’E BABASINDAN KALAN MİRAS “YUNAN BİRLİĞİ”
Çeviri: Gülizar ÇAKMAK
By Wu Mingren
Kaynak: ancient-origins
References
Cartwright, M., 2016. Agesilaus II. [Online]
Available at: http://www.ancient.eu/Agesilaus_II/
Lendering, J., 2015. Agesilaus II. [Online]
Available at: http://www.livius.org/articles/person/agesilaus-ii/
Plutarch, Parallel Lives: Agesilaus[Online]
[Perrin, B. (trans.), 1917. Plutarch’s Parallel Lives: Agesilaus.]
Available at: http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Agesilaus*.html
Rickard, J., 2015. Agesilaus II, king of Sparta, c.444-360 BC. [Online]
Available at: http://www.historyofwar.org/articles/people_agesilaus_II_sparta.html
www.thelatinlibrary.com, 2017. Agesilaus II (c. 444-360 B.C.). [Online]
Available at: http://www.thelatinlibrary.com/historians/notes/agesilaus.html
Xenophon, Agesilaus [Online]
[Dakyns, H. G. (trans.), 1897. Xenophon’s Agesilaus]
Available at: http://www.gutenberg.org/ebooks/1169?msg=welcome_stranger