Skara Brae’de Zamanda Geri Gitmek: Tarih Öncesi Orkney’in Kalbinde Neolitik Bir Yerleşim
V. Gorgon Childe başlangıçta buranın bir Demir Çağı köyü olduğunu düşündü ve M.Ö. 500 yıllarına tarihlendirdi, ancak 1970'lerin başında çıkan radyokarbon, aslında M.Ö. 3200 ile 2200 yılları arasında yaşanmış olan bir geç Neolitik alan olduğunu ortaya çıkardı. Site yaklaşık 600 yıl kullanıldı.
1850’de şiddetli bir fırtına Orkney takımadalarının ana adasındaki Skaill Körfezi’ni vurdu. Bunu yaparken, daha sonra Skerrabra olarak bilinen, eski bir taş evin kalıntılarını ortaya çıkarmak için bir tepeden çim sökmüştü. Daha ileri araştırmalar, tepenin ve yakın çevresinin bir zamanlar uzun zamandır unutulmuş bir tarım köyünün alanı olduğunu ortaya koydu. Bununla birlikte, yakınlardaki tüm önemli ritüel sitelerde, Skara Brae sakinlerinin hikayesi çiftçilikten daha fazlası olabilir.
Skara Brae Kazısı
Skara Brae olarak bilinen köyün kazıları, 1925’ten sonra Avustralyalı arkeolog Vere Gordon Childe (1927 yılında yapılan saha kazılarının sorumluluğunu üstlenen) başkanlığında ciddi bir şekilde başlamıştır.
Skara Brae köyüyle ilgili ilginç bir gerçek, büyük bir ritüel kompleksine yakın olmasıdır. Bu, bir zamanlar orada yaşayan insanların statüsü hakkında bir şeyler gösterebilir. Mükemmel bir şekilde korunan köy alanı, bir geçiş mezarı ve iki henge yapısı içeren, tarih öncesi Orkney’in kalbinin bir parçasıdır. Henge’lerden biri, Britanya Adaları’ndaki en eski henge yapılarından biridir.
İklim Değişikliği Tehditleri
Ne yazık ki, Skara Brae şu anda tehdit altında görünüyor. Son zamanlarda yayınlanan bir raporda, yükselen deniz seviyelerinin ve iklim değişikliğine eşlik eden şiddetli yağışların arkeolojik alan için endişe kaynağı olduğu öne sürülmektedir.
İskoçyalı teknik araştırma ve bilim başkanı Ewan Hyslop, “Buradaki tehdit sitenin hayatta kalması açısından çok önemli. Deniz seviyesinin yükselmesi üzerine küresel tahminler oldukça şaşırtıcı.” dedi. Ve yükselen deniz seviyelerinin yerleşim yerinde hasar yaratma potansiyeli olduğuna inanılıyor.
Skara Brae’da Kim Yaşıyordu?
V. Gorgon Childe başlangıçta buranın bir Demir Çağı köyü olduğunu düşündü ve M.Ö. 500 yıllarına tarihlendirdi, ancak 1970’lerin başında çıkan radyokarbon, aslında M.Ö. 3200 ile 2200 yılları arasında yaşanmış olan bir geç Neolitik alan olduğunu ortaya çıkardı. Site yaklaşık 600 yıl kullanıldı.
Terk edildikten sonra, yerleşim, yakındaki kıyı kumullarından gelen kumlarla doldu. Arkeologlar arasında, sitenin hızlı bir şekilde bir fırtınaya gömülüp gömülmediği ve dolayısıyla hızla terkedildiği veya başka nedenlerden dolayı bırakıldığı ve daha sonra işgal altındaki kum tepecikleri ile yavaşça kumla kaplı olduğu konusunda bir tartışma var.
Site, kapalı geçitlerle birbirine bağlanmış sekiz taş evden oluşuyor. Her evin aynı düzeni vardır- ortasında şömineli kare bir oda. Girişin en uzağında odanın sağ köşesinde büyük bir yatak, girişin en uzağında odanın sol köşesinde daha küçük bir yatak bulunmaktadır.
Bazı arkeologlar, kadın ve erkeklerin odanın kenarlarını belirlediklerini ve daha küçük yatağın kadına ait olduğunu belirtmişlerdir. Kadınlar tarafından tutulacak olan saksılar ve boncuklar daha küçük yataklarda bulundu- bu teoriye olası destek sağladı. Girişin tam karşısında bir şifoniyer de var.
Ayrıca, Skara Brae’de bulunan ve M.Ö 3000 yıllarına kadar dayanan ısı taşları ve büyük kaplar hakkında ilginç bir teori var. Yerel arkeolog Merryn Dineley, çömleklerin bir zamanlar maltın ısıtılması için kullanıldığına, “alkol üretmek için çimlendirilmiş ve ısıtılmış tahıl tanelerinin” malt ısıtılmasında kullanıldığına inanıyor.
İlgili Yazılar
Diğer Önemli Yerel Arkeolojik Sitler
Aynı döneme tarihlenen antik bir alçak yol, köyden Maeshowe olarak bilinen yakındaki bir mezar kompleksine gider. Maeshowe, Newgrange ve Loughcrew’deki mezarlara benzeyen bir geçiş mezarıdır ve geçişi, gündüz ışığı girecek şekilde hizalanır.
Skara Brae yakınlarında bulunan bir diğer önemli arkeolojik alan, uzun zamandır sihir ve İskandinav tanrısı Odin ile ilişkilendirilen ritüel bir mekandır. Bu site ayrıca arkeo-astronomik öneme sahip olabilir.
Buraya ek olarak Brodgar Halkası da vardır. Ayaktaki mukavemet taşları M.Ö. 3100 yıllarına kadar uzanır (Skara Brae köyünde bulunuyor) ve alan, Britanya Adaları’ndaki en eski henge yapılarından biridir.
Megalitik yapıların yakınlığı ve sayısı bunun ritüel öneme sahip bir alan olduğuna işaret eder. Bu bilgiyi akılda tutarak, Euan MacKie gibi bazı araştırmacılar, Skara Brae köyünün, kutsal bölgelerin korunmasından sorumlu bir grup astronom rahip barındırdığını öne sürüyor.
Diğer bilim insanları bu fikri reddetmekte ve bölgenin maddi kültürünün oldukça tipik bir Neolitik tarım köyü ortaya çıkardığını söylemektedir- başka bir şey yoktur. Diğer bir olasılık, bunun, ritüel bölgelere ziyaretleri sırasında hacılar için bir tür konaklama yeri olması olabilir- bununla birlikte, tanınmış araştırmacılar tarafından önerilmemiştir.
Skara Brae’nin özellikle önemli olduğuna inanılmasının bir başka nedeni de ağırlıklı olarak taştan yapılmış olmasıdır. Bu öne çıkıyor, çünkü Neolitik dönem boyunca Britanya Adaları’ndaki çoğu köy yerleşimi muhtemelen tahtadan veya diğer bozulabilir malzemelerden yapılmış.
Öte yandan, Skara Brae’nin yapıldığı sırada kereste ağaçlarının bol olmadığı görülebilir. Loughcrew Cairns ve Stonehenge, Neolitik dönem boyunca muhtemelen bol ağaç bulunan bölgelerde inşa edildi. Öte yandan, Skara Brae, ağaçların kıt olma eğiliminde olduğu bir kıyı kumul alanının yakınında inşa edildi.
Kereste eksikliği, sakinleri köyü taştan inşa etmeye zorlamış olabilir. Taş yapılar daha iyi korunur ve sonuç olarak, ritüel alanlara bitişik olması, ahşaptan yapılmış yerleşimlere göre daha muhtemel olacaktır.
Bu açıklamaların hiçbirinin doğru olmaması mümkündür, ancak Skara Brae’nin ritüel bir siteye yakınlığı konusunda oldukça sıra dışı olduğu, ancak orada yaşayan insanların da kendine özgü bir topluma sahip olabileceğini öne süren bir gerçek var.
Çeviri: Bünyamin Tan
Kaynak
Ancient-Origins
