İskender Doğu Seferine Para İçin Mi Çıktı?
Gerçekten her şey intikamla ilgili miydi yoksa daha fazlası var mıydı? İskender’in sadece paraya ihtiyacı olması mümkün mü?
Daha çok Büyük İskender olarak bilinen Makedonyalı İskender, tarihin en ünlü fatihlerinden biridir. Pek çok tarihçi, şair ve yazar onun fetihleri karşısında büyülenmiştir. İskender’in eylemlerinin büyüleyici görüntüleri, onun hakkında sonsuz romantik bir izlenim yarattı.
Çoğu istilalarından ve sömürülerinden bahsettiği için MÖ 335’teki güçlü Pers İmparatorluğu’nu neden işgal ettiğini duymamış veya okumamışsınızdır.
Romalı tarihçi Arrian bize İskender’in geçmişteki yanlışların intikamını almak için İran’ı fethetmeye başladığını söyler. İskender bunu Darius’a yazdığı mektubunda şöyle anlatıyor: “Atalarınız Makedonya’ya ve Yunanistan’ın geri kalanına geldi ve bizden herhangi kötü bir tavır görmedikleri halde bize kötü davrandılar. Perslerden intikam almak isteyen ben, Yunanların komutanı ve şefi olarak atandım, düşmanlığı sizin tarafınızdan başlatılan Asya’ya geçtim.”
Gerçekten her şey intikamla ilgili miydi yoksa daha fazlası var mıydı? İskender’in sadece paraya ihtiyacı olması mümkün mü?
İskender’in Pers istilasını tartışan kitapların çoğu, intikamın geçmişteki Pers-Yunan Savaşları için temel motivasyon kaynağı olduğunu söyler. Yine de İskender’in birdenbire atına binmeye karar vermesi ve ordusunu İran topraklarına götürmesi, özellikle de yüz yıldan fazla bir süredir savaşın sona ermesinden dolayı olması düşüncesi oldukça tuhaftır.
Ancak Romalı tarihçimiz Arrian’ın sağladığı başka bir pasaj daha var. Görünüşe göre İskender, MÖ 324’te adamları ikinci kez isyan ettiğinde Opis’te bir konuşma yapmış ve burada bize neden İran’a savaş ilan ettiğine dair ilginç bir açıklama veriyor: para.
“Babamdan birkaç altın ve gümüş kupa ve hazinede 60’tan az talent miras aldım; II. Filip’in 500 talent tutarında borcu vardı ve ben 800’lük bir kredi daha topladım.”
İlgili Yazılar
Tabii bunun arka planı var. İskender’in babası II. Filip gözlerini İran’a dikmişti ve bir istila gücü hazırlıyordu ama amacına ulaşamadan suikasta kurban gitti. Ölümüyle birlikte İskender, doğrudan kralın kendisi tarafından ödenen bir savaş gücü olan yarı profesyonel bir orduyla kaldı.
İskender’in bu orduyu karşılayabilmesi için ya para biriktirmek için bir kısmını dağıtması, bunu yaparken çok fazla riske atması ya da krallığını kurtarmak için sınıra yürümesi gerekiyordu. Sonunda, krallığını başka bir imparatorluğun pahasına kurtarmayı seçti. Esasen, İskender’in İran’ı fethedip el koyarak faturaları ödemesi gerekiyordu. Az söylemek riskli bir yatırımdı.
20. yüzyılın başlarındaki entelektüel Randolph Bourne’un dediği gibi: “Savaş, devletin sağlığıdır.” Gerçekten öyleydi, çünkü İskender devletti ve savaş onun işiydi. Bu nedenle, intikam açıkça İskender’in motivasyon kaynağı değildi.
Bunun yerine intikam, kasasını doldurmak için ve siyasi araçları genişletmek için sadece bir cepheydi. İskender yeterli imkanlara sahip olduğunda ve hazineleri dolduğunda, bilinen tüm dünya onun olana kadar acımasız bir şekilde sürekli savaşa devam edebilirdi.
Talent: Antik bir ölçü birimi.
Filip adı “Philip” olarak geçiyor fakat diğer tarihi kişilerle karıştığı için bilinen şekliyle metne aktarılmıştır.
Çeviri: Büşra Şenel
Kaynak
classicalwisdom