Cueva Pintada: Kanarya Adası’nın Boyalı Mağarası Antik Yerleşimcilerin Gizemini Ortaya Çıkarıyor
1862’de İspanyol köyü Galdar’ın göbeğinde, tarımsal faaliyetler sürdürülürken olağanüstü bir arkeolojik keşif yapıldı.
1862’de İspanyol köyü Galdar’ın göbeğinde, tarımsal faaliyetler sürdürülürken olağanüstü bir arkeolojik keşif yapıldı. Nesillerden beridir kayıp olan sıra dışı Cueva Pintada (Boyalı Mağara), çatısındaki bir delik sayesinde keşfedildi ve adanın İspanyol öncesi kültürüne ait olan ve o zamanı hapsetmiş bir zaman makinesi ortaya çıkarılmış oldu.
İlk bakışta bile mağaranın özel olduğu duvarlarını süsleyen muhteşem boyamalardan anlaşılabiliyordu ama 1987’de ilk kazı çalışmaları yapılmaya başlandığında hızlı bir şekilde anlaşılmış oldu ki Cueva Pintada, 7. ve 16. yüzyıllar arasında bölgede yaşamış olan insanların ve toplumların kültürlerini yansıtması itibariyle uluslararası öneme de sahip bir alandı.
İlkel Kompleks
Cueva Pintada önceden çiftlik olarak kullanılan bir yerde bulunuyor. Toprağının verimli olması özelliği dolayısıyla Cueva Pintada’yı çevreleyen bölge, ekili alanlara bölünmüş ve 17. yüzyılın başlarından kalma binalarla dolmuş durumdaydı. Bölgede yapılan ziraat çalışmaları, İspanyol öncesi kalıntıların gömülmesini ve bu sayede toprak tarafından korunmasına sebep oldu. Ama tarımsal çalışmalar için yapılan hazırlıklar tesadüfen de olsa bu alanın gün yüzüne çıkmasını sağladı.
Mağara kelimesi genellikle insanların aklına kayaların içerisindeki derin ve karanlık girintileri, tavanlardaki hayranlık uyandıran sarkıtları veya bu mağaraların içerisinde dolanan arketipik mağara adamlarını getirir. Ama Cueva Pintada geleneksel manasıyla bir mağara değil, insanoğlunun mühendislik kabiliyetinin neler yapabileceğini gösteren bir oluşum.
Mağaraya ismini veren “Boyalı Salon”, insan eliyle yapılmış olan mağara ağının tam ortasında bulunur. Bütün mağara ağı, “İlkel Kompleks” olarak bilinir çünkü yeraltı konutları olarak inşa edilmiştir.
İlkel Kompleks’teki evler tobadan (bir çeşit sıkıştırılmış volkanik kaya) oyulmuştu ve Boyalı Mağara’nın etrafında kümelenmişti. Arkeologların tahminine göre Boyalı Mağara bu topluluğun kalbini oluşturuyordu çünkü evler en çok bu mağara etrafında yoğunlaşıp dışarıya çıktıkça seyrekleşmeye başlıyordu. Buna ek olarak da bu alan aynı zamanda İspanyol öncesi dönemlerde adanın başkentiydi.
Boyalı Mağara
İlkel Kompleksin ortasında bulunan Boyalı Mağara kuşkusuz o alanda yaşayan insanlar için büyük bir öneme sahipti. Mağaranın duvarları 12. yüzyıldan kalma çok renklilik özelliğine sahip bir sürü muralle bezenmişti. Bu boyalı frizler, Büyük Kanarya Adasındaki yerli sanatının en iyi ve karmaşık örneklerinden ve Boyalı Mağara’nın bu kadar farklı olmasını sağlayan nedenlerden sadece bir kısmı.
Mağarayı boyayabilmek uzmanlık ve incelik isteyen teknikleri gerektiriyordu. Öncelikle mağaranın duvarlarını oluşturan volkanik kayaların sert yüzeylerinin harçla pürüzsüzleştirilmesi, ardından özel bir kil karışımıyla cilalanması gerekir. Duvarın pürüzsüzleştirilmesinin ardından, bir tasarım çizilir ve sonra boyanın daha kolay emilmesi için kil nemlendirilir. El veya keçi tüyünden yapılmış fırçalar yardımıyla çeşitli renklere sahip boyalarla duvar boyanır. Kullanılan boyalar minerallerden elde edilir, mesela; kırmızı renk için okra veya beyaz için beyazlaştırılmış kil.
Boyalı Mağaradaki tasarımlar bu teknikler sayesinde ortaya çıktı ve içerdikleri simetri miktarı da aynı zamanda İspanyol öncesi sanat eserleri göz önüne alındığında eşsiz bir yerde.
Orda Kimler Yaşadı?
İlgili Yazılar
Kazı alanı, İspanyol öncesi Büyük Kanarya Adaları’nda yaşayan Gaunche insanlarının hayatlarına, özellikle de adanın önemli bir zamanına göz atmamızı sağlıyor. Adadaki ilk yerleşimin 3000 yıl önce Afrika’dan gelen insanlar tarafından başlatıldığına inanılıyor ancak Büyük Kanarya’daki yerleşim hakkında hala bir gizem mevcut, çünkü orada yaşayan insanlar 16. yüzyılda kendileriyle temasa geçilmesine kadar yelken açıp, denizlerde seyahat etmeyi bilmiyorlardı.
Demografik olarak zirveyi gördüklerinde adada 20.000 civarı yerli yaşıyordu. Bu yerliler büyük köylerdeki evlerde ve mağaralarda aynı zamanda Boyalı Mağara gibi insan yapımı mağaralarda da yaşıyorlardı. Soyluluk kavramını de içeren zengin ve gelişmiş hiyerarşileri, politik sistemleri ve çok tanrılı dinleriyle, Gaunche kültürü karmaşık bir yapıya sahipti. Onlar tarımsal bir topluluktu, ekinleriyle uğraşıp, koyun, keçi, köpek ve domuz yetiştiriyorlardı.
Gaunche kültürü çeşitliydi ve adetler her Kanarya Adası’nda farklılık gösterebiliyordu. Bunun en çarpıcı örneği ise suçluların ne tür cezalar aldığıydı. Bütün Kanarya Adaları’nda suçlular mahkeme tarafından cezalandırılmalarına rağmen örneğin Fuerteventura adasında bütün suçlular kafaları taşlarla ezilerek idam edilirken, Büyük Kanarya adasında sadece katiller idam ediliyordu. Boyalı Mağara bölgesi tamamıyla terk edildiğinde, Büyük Kanarya adasında yaşayan sadece 3000’e yakın yerli kalmıştı. Bunun en büyük nedeni ise yerli nüfusunun çoğunu köleleştiren Kastilyalıların adayı kolonize etmiş olmalarıydı.
“Boyalı Mağara” Ne İçindi?
Konutlarının duvarlarını boyamak ve ritüel binalarının varlığı İspanyol öncesi kültürüne ait insanlar için olağan olmasına rağmen, tasarımların komplike olması, bu tür salonların ne için kullanıldığını bulmak isteyen arkeologlar ve antropologların ilgisini önemli ölçüde cezbediyordu.
Mağaralardaki boyamaların dikkatlice hazırlanmış bir takvim olduğu öne sürüldü. Bu boyamalardaki kırmızı ve beyaz renkler sırasıyla aysal ve güneşsel ögeleri simgeliyordu. Takvim bilgisi, toplumda ellerinde gücü tutan insanlar için önemli bir ayrıntıydı. Boyalı Mağara toplumları gibi tarımsal toplumlarda mevsimlerin döngülerini bilmek ve zamanın kaydını tutmak hayatsal bir görevdi ve bu görevi yerine getirenler de toplum tarafından büyük bir saygı ile karşılaşıyorlardı.
Aynı zamanda Gaunche insanları yıl içerisinde pek çok seremoni gerçekleştiriyordu. Meyve ve tahıl hasatlarından sonra yapılan festivalin adı “beñesmen” di ve en büyük festivalleri buydu. Ancak insanların sosyalleşebileceği, oyunlar oynayıp ticaret yapabileceği başka festivaller de mevcuttu. Bu tür festivaller Gaunche insanları için öylesine önemliydi ki, eğer savaşlar bu festivallere denk gelirse, kabileler arasında ateşkes ilan edilip herkesin katılımı sağlanmaya çalışılırdı.
Gaunche toplumunda festivallerin bu kadar büyük yer tutmasından sebebiyetle, Boyalı Mağaradaki boyamaların bir çeşit takvim olduğu teorisi doğru olabilir çünkü bu tür festivallerin ne zaman olacağı bilgisi, bu tür toplumların kültürlerinde önemli bir yer tutmaktadır.
Başka Teoriler
Mağaralardaki boyamaların takvim olduğuna inanılmasına karşın mağaranın kullanılış amacı hala gizemini koruyor. Arkeologlar geniş çaplı kazı çalışmaları sonucunda bulunan eşyalar ve Gaunche kültürü hakkında yazılanlarla birlikte, mağaraların hangi amaçlarla kullanıldığına dair birtakım bilgilere ulaşabildi.
Gaunche kabileleri arasında defin törenlerine dair gelenekler çeşitli olmasına rağmen, mumyalama yaygındı ve Boyalı Mağarada da birkaç mumya keşfedildi. Bu kanıtlar mağaranın defin mekânı olarak kullanıldığını destekler niteliktedir ama aynı zamanda vazolar, kaplar ve başka eşyalar da bulundu. Boyalı Mağara ve İlkel Kompleks, Gaunche insanları için çok önemliydi ve özellikle Boyalı Mağarayı daha farklı bir yere koyuyorlardı.
İspanyolların Kanarya Adaları’nı kolonize etmesinden sonra, çoğu yerli Gaunche insanı ya öldürüldü ya da yurtlarından edildi ve kültürlerine ait çoğu şey kayboldu. Bugün Gaunche insanlarının günlük hayatlarına dair ayrıntılar veren çoğu yer mevcut. Ama Boyalı Mağara daha farklı ve eşsiz bir fırsat sunuyor; Gaunche insanlarının ezoterik hayatlarına ve kültürlerini özgün yapan gizemli ritüellerini anlayabilme fırsatını.
Çeviri: Kudret Yıldırım
Kaynak
Ancient-Origins