Büyük Alfred’in Vikinglerle savaştığı yıllarda geçen, BBC’nin tarihi dizisi Son Krallık ikinci Sezonuyla ekranlara geri döndü. Dizi, kurgusal kahramanımız Uhtred’in hikâyesine yoğunlaşsa da ana karakter düşüncelere dalan, kitapsever bir dahi olan Büyük Alfred’dir. Büyük Alfred’i ise David Dawson canlandırıyor.
Peki, Büyük Alfred gerçekten de büyük mü? Eğer Viking Çağı ile ilgili savaş algımızı kökünden değiştiren yeni bulgulara sahip arazi arkeolojisini temel alarak Alfred’i değerlendirirsek pek sayılmaz. Anlaşılan o ki Alfred, öngörülü bir askeri liderden çok, iyi bir propagandacı.
Kral Alfred’in Vikinglerle yaptığı savaşların ana hatları herkesçe biliniyor. Vikingler tarafından çoğu kez mağlup edilen Alfred, Somerset’in ücra bir bölgesinde bir süre kaldıktan sonra 878 yılında İngiliz ordusunu toparlayarak Vikingleri Edington’da mağlup etti. Kral Alfred’in biyografisini yazan Asser’e göre, Alfred’e “büyük” lakabını kazandıran başarı bu değildi, Edington’da uyguladığı çeşitli askeri reformlardı. Tahkimat sistemi oluşturulması, ordudaki görev süresinin uzatılması ve yeni deniz kuvvetlerinin kurulması Vikingler’in bir daha asla galip olamayacakları anlamına geliyordu. Bu reformlar sayesinde mirasını güvence altına aldı.
Kral Alfred’in hikâyesi bilindik bir hikâye. Fakat bu hikâye ne kadar doğru? University College London (UCL) Arkeoloji Enstitüsü’nde ve Nottingham Üniversitesi’nde yapılan iki ayrı arkeoloji araştırması, Anglo-Sakson sivil savunmayla ilgili karşımıza daha başka bir sonuç çıkarıyor.
Alfred’in Tahkimatları
Çoğu kasabanın, İngiltere’yi savunma planının bir parçası olarak Alfred tarafından bulunduğu iddia ediliyor. Bu düşünce büyük ölçüde, Burghal Hidage adı verilen bir metne dayanıyor. Bu metinde İngiltere’nin güneyinde yer alan 33 tahkimatın adı ve bunların iaşesi için vergi toplanan birimler listelenmiş. Bu listeye göre Alfred’in emri altında en az 27,000 kişilik bir ekiple bir ordu aracı inşa edildi. Toplam nüfusun %6’sı müdafaaya çağırıldı ve Wessex tahkimatı (“fortress Wessex”) korunma altına alındı.
Son 40 yıl içinde Burghal Hidage tahkimatları ile ilgili bir sürü arkeolojik bulgu bir araya getirildi. Bu tahkimatların çoğu, Anglo-Sakson askeri bölgesi olarak yeniden kullanılan ve yeniden düzenlenen eski Roma şehirleri ve Demir Çağı’ndan kalma yüksek kalelerdi. Geri kalanlar ise yenilikçi bir tasarımla inşa edilen ve alışılmış Roma tarzını taklit eden tahkimatlardı.
Sonuncunun, Alfred’in şehir planlaması görüşünü yansıttığı öne sürülüyor. Ancak bulgular bu durumu tamamen doğrulayamıyor. Örneğin radyo karbon tarihleme yöntemi ve arkeomanyetik tarihleme yöntemi Winchester’daki şehir planının 840-880 yılları civarında kurulduğunu gösteriyor. Yani Alfred’in 878 yılındaki zaferinden ve hatta belki kral olmasından bile önce. Buna karşın Worcester’daki kazılar, özgün “Kral Alfred tipi” şehir planlamalarının 10. yüzyılın sonlarında veya 11.yüzyılın başlarında, Alfred’in ölümünden yaklaşık 100 yıl sonra kullanılmaya başlandığını gösteriyor.
Arkeolojik bulgular çoğu tahkimatın savunma bölgesi olarak kullanıldığı, daha sonradan şehre dönüştürüldüklerini gösteriyor. Bazen bu durum aynı yerlerde meydana gelebiliyor ancak Burpham (Sussex), Chisbury (Wiltshire), ve Pilton (Devon) gibi Demir Çağı’ndan kalan yüksek kalelerdeki tahkimatlar için daha uygun konumlar aranıyordu. Acil durum önlemlerinin gelişmesi (savunma politikası, ulaşılmazlık ve amaca uygunluk üstüne kuruluydu) Alfred’in sivil savunma stratejisinin bir ispatıydı. Özel bir amaçla inşaa edilen şehirlerin uzun vadeli gelişimi, sadece Alfred’den sonra gelen kralların hükümdarlığında gerçekleşti.
İlgili Yazılar
Savunma Arazileri
Burghal Hidage’da listelenen çoğu tahkimat ilgi çekti ama şimdi arazi araştırmaları sayesinde önemli yolları ve nehir geçiş noktalarını görebiliyoruz. Bu da tahkimatları daha detaylı inceleyebilmemizi sağlıyor.
İsimlerinde eski İngilizce’den “ordu yolu” anlamına gelen kelimeler içeren yerler özellikle önem taşıyor (here-pæðve fyrd-weg. İkisi de “ordu yolu” anlamına geliyor). Yer isimleri aynı zamanda bize işaret kulelerinin ve gözetleme kulelerinin ayrıntılı sistemini de gösteriyor. Genellikle birbirine eşit uzaklıkta bulunan, birbirlerine ve bilinen tahkimatlara görünen bu yapılar önemli yollar üzerinde denetim sağlıyor. Yazılı kaynaklar ve arkeolojik kazılar, işaret kulelerinin 11.yüzyılın başlarında kullanıldığını doğruluyor. Arazi incelemeleri önemli toplanma bölgelerinin tespit edilmesine yardımcı oluyor.
Tüm bulgular bir araya toplandığında ortaya çıkan sonuç Büyük Alfred’in askeri yenilikleri, 8. yüzyıl Mercia Krallığı’nda başlayıp ölümünden sonra da devam eden ilerlemenin bir parçasıydı. Alfred zaten varolan yapıların üstüne inşaa etti. 8. ve 9. yüzyılda o alanda bulunan tepebaşı savunma bölgelerini, toplanma alanlarını kullandı. Ancak birçok yenilikçi gelişme oğlu Kral Edward’ın (Yaşlı Edward) zamanında meydana geldi (899-924). Tahkimatlardan edinilen tarihi belirlenebilir tüm bulgular uzun bir tahkimat kronolojisini işaret ediyor.
Alfred’in savunma zekâsı tahkimat yapımına değil, önceki stratejileri orduya yeniden adapte etmesine dayanıyor. Viking dönemindeki ordu sistemini değiştirip askerlerin elverişliliğini arttıran, daha güvenilir daha sabit bir askerlik sistemine ilk adımları atıyor. Ancak “Fortress Wessex’in mimarı” ünü artık yokmuş gibi görünüyor.
Bu makalenin asıl adı “Yeni Araştırmalar Büyük Alfred’in O Kadar da Büyük Olmadığını Gösteriyor”. Makalenin yazarı: Stuart Brookes.
ORTA ÇAĞ AVRUPASI’NIN EN İYİ KORUNMUŞ 10 ŞEHRİ
Arkeologlar, İskoç Kralının Uzun Süredir Kayıp Olan Mezarının Peşindeler
Demir Çağı Yerleşim Şekillerini Anlamak
Çeviri: Eylül Özgiray
Kaynak: ancient-origins “Was Alfred the Great Just a King that was Great at Propaganda?”