Pantalica: Sicilya’nın Muhteşem Petek Mezarları
Nekropol, son derece dar vadilerde akan nehirler tarafından bin yıl boyunca açılan ve etrafı saran yüksek kayalıklarla birlikte büyük bir doğal güzelliğin içindedir. Bulunduğu konum Nekropolü ulaşılması zor doğal bir kaleye dönüştürmekte.
Sicilya’nın Hyblaean dağları arasında, Pantalica Kayalık Nekropolü adı verilen tarih öncesi bir mezarlık bulunmaktadır. Pantalica, MÖ 13. ve 7. yy arasında Tunç Çağı’nda kullanılmış, bir kanyonun duvarlarında dizilmiş bir kovanı andıran binlerce mezar ile doludur. Yüzyıllar boyunca çeşitli insan topluluklarının yaşadığı bu yer, Sicilyalıların merkezi krallıklarından biridir.
Nekropol, son derece dar vadilerde akan nehirler tarafından bin yıl boyunca açılan ve etrafı saran yüksek kayalıklarla birlikte büyük bir doğal güzelliğin içindedir. Bulunduğu konum Nekropolü ulaşılması zor doğal bir kaleye dönüştürmekte.
Sicilya’nın Sortino bölgesindeki Pantalica Nekropolü, kuzeyden güneye 1.200 metre ve doğudan batıya 500m uzanır. Calcinara ve Anapo nehirlerinin vadisinde yer alan almaktadır. Mağaralar ve uçurumlardan oluşan engebeli arazide, bu mezarların veya mezar odalarının 5.000’i görülebilir. Bunların çoğu kireçtaşına oyulmuştur. Mezarlar küçük boyutlu kare, dikdörtgen veya eliptik şekillidir. İçinde, bazıları birden fazla odaya sahip olan yapay mağaralara benzerler.
Nekropol, geniş bir alana yayılmış beş farklı mezarlık grubundan oluşur. Yaklaşık 1000 mezardan oluşan Filiporto nekropolü, Propanın güneybatı tarafında yer almaktadır. Kuzey Batı nekropolü bölgedeki en eskilerden biridir ve Cavetta nekropolünde tarihöncesi ve daha sonraki dönemlere ait mezarlara ve kayaya oyulmuş evlerde mevcuttur. Kuzey nekropolü Calcinara nehri manzaralı çok dik yamaçları kapsayan yaklaşık 1000 mezar yer alır. Güney nekropolü, doğusundaki yamaçlarda büyük kaya kesme konut kalıntıları ile Anapo nehri boyunca 1 kilometre boyunca uzanır.
Platonun en yüksek noktasında, Anaktoron’un (büyük saray) kalıntıları bölgenin en eski yapılardan biridir. M.Ö. 1100 civarında yapıldığına inanılan Anaktoron, Bizans döneminde kullanılmış ve Miken mimarisine sahip minyatür bir Miken sarayına benzemektedir. Muhtemelen, Pantalica yöneticisinin sarayı ya da bir tür dini yapıydı. Erozyona uğramış olan tepe üzerinde tarihöncesine ait evler bulunmadığından, orijinal prehistorik yerleşim yerlerinin yeri belirsizliğini korumaktadır.
Pantalica, Sicilya kıyılarından gelen yerli halk tarafından kurulmuş ve Tunç Çağı sonu/Demir Çağının başlangıcına kadar gelişmiştir. Mezarlar M.Ö. 12. yüzyılda başlayarak oyulmuştur ve Yunanlılar MÖ yedinci yüzyıl civarında bu bölgeye yerleştiği zamanlar büyük ölçüde terkedilmişti.
Daha sonra bölge Sicanlılarla(Sicilyalılar) özdeşleşmiştir. MÖ 1300 civarında, Sicanlılar kabilesi kıyıda bulunan yerleşimlerini terk ederek ve güneydeki Anapo nehirleri ile kuzeydeki Calcinara arasındaki vadiye yerleştiler. Savunma karakterlerine sahip olduklarından ulaşılamaz olan ve dağınık dağ bölgelerine sığındılar. Konutlar için mevcut doğal kireçtaşı mağaraları ve oyulmuş yapay parçaları kullandılar.
Sicels (Sicilyalıları oluşturan üç topluluktan biri) geldiğinde, Sicilya’nın birçok yerinde yerleşik olan ve orijinal Sicilya halklarından biri olarak kabul edilen Sicanlıları yerlerinden ettiler. MÖ 800’lü yıllarda bu topluluklar isimlerini taşıyan Sicanian Dağları bölgesinde batıya doğru yerleştiler.
İlgili Yazılar
“Pantalica” adı Bizans dilindedir. Nekropolün eski adı tarihsel kaynaklarda ortaya çıkmamıştır. Pantalica, Yunan öncesi dönemdeki yerleşim yerlerinden biri olan antik Hybla ile ilgili olabilir.
Bilim adamlarına göre, Yunan kolonisi olan Megara Hyblaea’dan Kral Hyblon, MÖ 728 yılında bölgeyi kurdu. İç kesimde genişleyen Syracuse krallığı ve 664 yılında Akrai’nin kuruluşuyla bölgede yerleşik olan koloninin çöküşüne neden oldu. MÖ 665 yılında, Syracuse şehrinin Helenistik kolonileşmesi sırasında yerleşim yerle bir edildi. Palazzo del Principe (Anaktoron), küçük mağaralardaki kayalardan oyulmuş binlerce mezarın yanı sıra o dönemden kalan son izlerdendir.
Erken Hıristiyan ve Bizans döneminde yeni mezarlar kuruldu. Yüzyıllık bir sessizlikten sonra Pantalica, MS 8. ve 9. Yüzyıllarda Sicilya’nın Arap istilasına karşı büyük bir savunma noktası olarak hizmet etmiştir.
Pantalica, daha sonra Arapların “Buntarigah” ( mağara) diye adını verdikleri bir sığınak yeri haline geldi. Saracens (Müslümanlar) bu erişilmez kanyonun onlar için mükemmel bir saklanma yeri olduğunu keşfetmişti. Vadi, Normanlar tarafından işgal edildikten sonra, tamamen terk edildi.
Bizans dönemlerinde kayalara inşa edilen eski evler, Grottas denilen küçük kaya şapelleriyle birlikte Bugün bile görülebilmektedir.
İtalyan bir arkeolog olan Paolo Orsi, 1895 ve 1910 yılları arasında bölgeyi kazmaya başlamış, ancak mezarların çoğu çok önce yağmalandığı anlaşılmıştır. Kazılarda Anaktoron’un tanımlanmasını sağlayan Miken kökenli materyaller ve anıtsal kalıntılar ortaya çıkartılmıştır. Birçok buluntu (çanak çömlek, tunç aletler, kemikler), Sicilya’daki Syracuse’daki Paolo Orsi Arkeoloji Müzesi’nde sergilenmektedir.
Pantalica, üç bin yıl boyunca uygarlığın gelişmesine tanıklık etmiş Avrupa’nın en büyük taş nekropolüdür. Bugün, Bölge koruma altına alınmış ve çok iyi şartlarda korunmaktadır. 2005 yılında, yakındaki tarihi Syracuse şehri ile birlikte UNESCO Dünya Mirası Listesi seçildi.
Pantalica’nın mezarlarını görmek ve gezmek isterseniz, bölgeye Syracuse ilindeki Ferla ve Sortino kasabalarından ulaşabilirsiniz. Ferla bölgeye en doğrudan erişimi sağlar. Ancak, eğer zamanınız varsa, Sortino’dan Pantalica’ya kadar olan yol en güzelidir ve bu yolu tercih ederseniz Anaktoron da olmak üzere birçok harabeyi de görülebilme şansınız vardır.
Yürüyüş parkurları korucu kontrol noktasından başlar. Alternatif olarak rehberli turlar mevcuttur.
Çeviri: Bülent Pekardan
Kaynak
Ancient-Origins