Noel Geleneğinin Kökeni Pagan Şenliklerine Dayanıyor

Romalıları düşündüğümüzde hediye verme, ilahiler söyleme ve İsa’nın doğumunu kutlama gibi ritüeller, hemen göze çarpmazlar. Savaşları sürdürme, yaygın baskı ve hiç bitmeyen bir dünyayı yönetme tutkusunun akla gelmesi daha muhtemeldir. Fakat çeşitli Noel gelenekleri, Roma’nın Saturnalia kutlaması dâhil eski pagan festivallerinden geliyor.

Tarihçi ve kültürel araştırmacı Polydore Vergil (1470-1555) belirli bazı pagan ve Hristiyan uygulamaları arasındaki benzerlikleri yazan ilk kişiydi. Noel günü ortaya çıkmış ağırlıklı olarak bir İngiliz geleneği olan “Kötü yönetimin efendisi” ve Saturnalia’nın eşit bir geleneği arasındaki bağlantıya dikkati çekti. Her ikisi de efendiler ve hizmetçiler ya da bir günlüğüne rollerini değişen köleleri içeriyordu.

Romalıların böyle bir aptallığa izin verme sebepleri, Saturnalia’nın doğasına dayalıdır. Aralığın ortasında tanrı Satürn’ün şerefine yapılan bir kutlama olan Saturnalia, sosyal düzende bir gevşeme ve karnaval tarzı bir atmosfer ile karakterize edilmiş.

Bir zamanlar İtalyanların ana tanrısı olan Satürn; zamanın, tarımın ve bereketli şeylerin tanrısıydı. Barış, mutluluk ve bolluk çağı olan Altın Çağı’na hükmetti. Aslında Altın Çağı ile ilişkilendirilen hazlar, muhtemelen Saturnalia’nın kendisinde yeniden canlandırıldı.

Saturnalia, tanrıyı kaygı mevsiminin gözeticisi rolünde kutladı. Kışlar sert ve yiyecek bazen çok kısıtlıydı. Günler kısaldıkça ve dünya sembolik olarak öldükçe, bu mevsimlik zamanın anılmaya ihtiyacı vardı ve tanrı bundan dolayı mutlu olurdu.

Saturnalia, Jülyen takviminde Aralığın 25’i olarak kaydedilen, yılın en kısa günü olan kış gündönümüne götüren bir kutlamaydı.

Şenlikler, eğlenceler ve resmi işlerin bitmesiyle Romalılar, güneş ışığının gelmesini dört gözle beklerlerdi. Baharın gelişiyle yeniden bolluk, bereket olurdu. Ekinler büyür ve çiftlik hayvanları doğurur, dolu karınlarla ve lütfun bol olduğu bir başka yıl daha gelirdi.

Şenliklerin bir parçası olarak Romalılar hediyeleşirlerdi; mumlar, mühür yüzükleri, kürdanlar, taraklar, diş macunları, bebek çıngırakları, saç tokaları, yünlü terlikler, sıcak tutan başlıklar, masa örtüleri ve evet hatta çoraplar ve Noel köpek yavruları bile! Bunlar, köleler işlerinden paydos etmenin keyfini yaşarken, ev ahalisinin başı ya da muhtemelen çocukları tarafından sunulan bir ziyafet sonrası ya da ziyafet sırasında verilirdi.

Satürn’ün hediye verme ile ilişkilendirilmesi, Samuel L. Macey gibi bilim adamlarının onu Santa Claus ile bağlantı kurmalarına yol açmıştır. Fakat Macey’in de bildiği gibi Satürn’ün karanlık bir tarafı vardı ve çoğu Roma tanrıları gibi gizli odasında iskeletler vardı! Mesela gücünü koruma maksadıyla çocuklarını yemeye karar veren birisi, ideal bir Santa prototipi değildir. Diğer yandan, bazı çocuklar Santa’yı oldukça korkunç buluyorlar.

Televizyon henüz icat edilmemiş ve internet ışık yılı uzakta olduğundan dolayı, zavallı eski Romalılar, Satürn bayramlarında boş vakitlerini insanlarla iletişim kurarak doldurmak zorundaydılar. Çeşitli oyunlar oynarlar, şık giyinirler ve ezbere şiirler ( yabani doğadan esintiler)  okurlardı. Tatil sezonunun modern kamçısı olan içme de, Saturnalia’nın bir özelliğiydi. Bazılarımız, Noel’de bir araya gelmeler üzerine yapılan alaycı yorumlarda suçlu olurken, Romalılar basitçe onlara saçma sezonun tersine dönmesinin ritüelleşmiş bir parçası olarak bakarlardı.

Saturnalia’nın yanında, Noel ile ciddi bağları olan başka bir önemli Roma festivali vardı: 25 Aralıkta Yenilmemiş Güneşin kutlaması. Dördüncü yüzyıl takvimi Philocalus’a göre, “Yenilmemiş Güneş” e bir gönderme olduğu kuvvetle muhtemel olan, 25 Aralıkta “Yenilmemiş” in kutlaması üzerine bir bahis vardır. Aynı el yazmasında 25 Aralık, İsa’nın doğumu olarak ta kaydedilmiş. Philocalus Takvimi bu nedenle bazı bilim adamları tarafından İsa’nın doğumunun kutlanması ile Yenilmemiş Güneş festivalinin beraberliği için potansiyel kanıt olarak bahsediliyor. David M. Gwynn’in önerisine göre: “25 Aralıkta İsa’nın doğumunun kutlanması kısmen Güneşin doğumuna bir Hristiyan eş sağlamak için batıda ortaya çıkmış gibi gözüküyor.”

Roma Döneminin sonlarına doğru Noel, Hristiyan takviminin bir parçasıydı. Pagan festivalleri, resmi olarak ortadan kaybolmuş olabilir, ancak eski usullerin izleri kalmış.

Ve böylece Noel’in uzun tarihi başlamıştı.

Demir Çağı Yerleşim Şekillerini Anlamak

Çeviri: Elif Nur Targan

Kaynak: Ancient Origins