Koyu Ten ve Mavi Gözler: Avrupalı Avcı-Toplayıcılar Yaygın Betimlemeye Uymadı

Avrupalı avcı-toplayıcıların yaygın olan açık ten imajı doğru değil. 2006’da İspanya’da bulunan 7000 yıllık 20 yaş dişinden alınan DNA farklı bir hikayeyi ortaya çıkarıyor. Bu diş ile yapılan bir araştırma, dişe sahip olan kişinin siyah saça, mavi göze ve Afrikalıların koyu ten rengi genlerine  sahip olduğunu gösteriyor fakat bilim insanları bu dişe sahip olan kişinin tam olarak ten rengini bilmiyor. Bu sonuçların en ilginci mavi göz genleri, çünkü bu araştırmadan önce bu genin 5000 yıl önce, kıtaya sonradan gelen çiftçilerle birlikte geldiği düşünülüyordu.

2014 yılındaki çalışma, tarım öncesi Avrupa insanının genomu(canlıdaki hücrenin içindeki genler bölgesi) analiz eden ilk çalışmaydı. Avrupa’daki tarım öncesi modern insanın görünüşü hakkında önemli bilgiler veren çalışma, Barselona’daki Evrimsel Biyoloji Enstitüsü’nden İnigo Olalde tarafından yapıldı ve Nature isimli dergide yayınlandı.

Dergimizde Yayınlanan Tüm Evrim Yazılarına Buradan Ulaşabilirsiniz

Diş, 2006 yılında İspanya’nın kuzeybatı bölgesindeki León kentinin yanındaki Cantabrian mağarasında bulunan mezolitik dönem insanı iskeletinden çıkarıldı. Bu iskelet başka bir mezolitik dönem insanının iskeletinin yanına bulundu. İkisi de 30’lu yaşlarının başında ölmüş ve iskeletleri mağaranın serin ortamında iyi korunmuştu. Kemiklerin yaşı ve kıyafetlerinde geyik dişleri için bulunan delikler gibi bölgedeki diğer kalıntılar araştırmacılara bu insanların avcı-toplayıcı olduklarını gösterdi.

Bilim insanları ekibinin, 20 yaş dişinden alınan DNA ile tekrardan bir tam genom yaratması için birkaç kere denemesi gerekti. Sonunda başardıklarında, çok şaşırdılar. Barselona’daki Evrimsel Biyoloji Enstitüsünden Dr. Carles Lalueza-Fox, araştırmacılar tarafından yapılan büyüleyici keşiflerin ilkini şöyle açıkladı:

“En büyük sürpriz, günümüzdeki Avrupalıların hafif pigmentasyonunu(bir organ veya organizmadaki renk veren maddelerin birikimi) belirleyen genlerin Afrika türü genler olduğunu keşfetmemizdi, çünkü bu, avcı-toplayıcı Avrupa insanının koyu tenli olduklarını gösteriyor. O dönemin avcı-toplayıcı Avrupa insanlarının birçok canlandırmasını görürsünüz ve bu canlandırmaların hepsi günümüzdeki Avrupalılar gibi açık tenlidirler. Asla koyu tenli bir mezolitik Avrupa avcı-toplayıcısı canlandırması göremezsiniz.”

Dergimizde Yayınlanan Tüm Antropoloji Yazılarına Buradan Ulaşabilirsiniz

Bu sonuçla beraber, araştırmacılar dişte bulunan mavi göz genlerini gördüklerinde şaşkına döndüler çünkü bu özelliğin Avrupa insanına sonradan geldiğine inanıyorlardı. Mavi göz genlerinin bu insanda bulunması, bu mezolitik adamın en eski mavi gözlü Avrupalı olduğuna işaret ediyor. Dr. Lalueza-Fox araştırma ekibi için bu sonucun mezolitik Avrupa insanının ten renginden daha şaşırtıcı olduğunu şu şekilde söyledi, “ Daha da şaşırtıcı olan günümüz Avrupalılarının taşıdığı mavi göz genlerini mezolitik insanın taşıdığını bulmamız oldu. Kuzey Avrupalılardaki, genomlarda bulunan benzersiz fenotipin(fiziksel tip) mezolitik insanda bulunmasının sonucunda ortaya çıktığı anlaşıldı”

2008 yılında yapılan bir araştırma mavi göz renginin yaklaşık 10 000 yıl önce bir genetik mutasyon sonucunda ortaya çıkmış olduğunu gösterdi. Bu özelliğin ilk örneklerinin Karadeniz etrafında ortaya çıktığı düşünülüyor. 2014’te yapılan bir araştırma, bugün mavi gözlü olan herkesin atalarının Karadeniz’deki o mutasyonu yaşayan aileden geldiğini öne sürüyor. 2014’teki çalışma, mavi göz rengi genine sahip olan insanların avcılık-toplayıcılığın yerini tarım almadan önce Karadeniz’den Avrupa’ya geldiklerini belirtiyor. Ayrıca tarımın doğudan batıya doğru yayıldığı da iddia ediliyor.

Modern İnsanı Diğer Maymunlardan Ayıran Özellik Nedir? Mutlaka Okumalısınz

Eski Avrupalılarda mavi gözün neden yaygınlaştığını kimse bilmiyor fakat bu konuda iki tahmin var: Mavi göz renginin Avrupa kışlarının düşük ışık koşullarında göz rahatsızlıklarını önlemesi ve erkekte mavi göz renginin çekici olduğunun düşünülmesi.

Sonuç olarak, araştırmacıların mezolitik dönem insanının sadece görünüşü hakkında çok şey keşfettiklerini belirtmek gerekir. Bulgular, günümüz insanlarıyla aynı bağışıklık sistemine sahip olduklarını ve laktoza karşı alerjilerinin olduklarını gösteriyor. Bağışıklık sistemlerinin modern insanlarınkiyle benzer olduğunun ortaya çıkması da şaşırtıcı sonuçlar arasında. Önceden bağışıklıkla ilgili genlerin hastalıkların sabit yerleşim yerlerinde daha kolay yayılması ve hayvanlarla yakın temasta bulunulması nedeniyle tarımla beraber ortaya çıktığı düşünülüyordu. Avcı-toplayıcıların modern insanlarla aynı bağışıklık geni taşımalarının bir sebebinin de modern insanlarla kolera gibi aynı hastalıkları yaşamaları olduğu düşünülüyor.

En Güncel Bilim Haberlerine Ulaşmak İçin Bu Başlığımızı Takip Etmelisiniz

Çeviri: Samet Kılıç