Antik Mısır’ın Anahtarı; Gizemli Rosetta Taşı

Rosetta Taşı, 15 Temmuz 1799’da keşfedilmemiş olsaydı; Antik Mısırlıların binlerce yıl önce sayısız esere ne yazdıklarını okumakta hala zorlanıyor olurduk. Rosetta Taşı, Firavun Ploteme V’in adıyla M.Ö 196’da Memphis’de yayınlanan ve antik granodiyorit Mısır dikili taşına yazılmış bir kararnamenin parçasıdır. Kararname üç farklı dilde yazılmıştır: Üstteki metin antik Mısır hiyeroglifleriyle, orta kısım yalın kil yazısı ile ve alt bölüm de antik Yunan dilindedir.

Rosetta Taşı’nın içeriğinin aynı metni üç farklı dilde sunmasından dolayı, yazılar arasındaki küçük farklılıklarla birlikte, Mısır hiyerogliflerine ve antik medeniyete dair modern anlayışı şekillendirmede anahtar rol oynamıştır. Basitçe ifade etmek gerekirse, Rosetta Taşı, akademisyenlerin antik Mısır’ın yazılı dilini anlamalarına yardımcı olan eski bir Wikipedia sayfasıdır.

Rosetta Taşı’nın esasen modern zamanlarda keşfedilen ilk çok dilli metin olması, kamuoyunun dikkatini o zamana kadar anlaşılamayan Mısır hiyeroglif yazısını deşifre etme potansiyeline çekti ve sonuç olarak, litografik ve sıva kopyaları müzeler ve Avrupalı ​​bilim adamları arasında dolaştı; tarihi bir devrime neden oldu ve Rosetta taşının kopyası, eski Mısır üzerine eğitim gören herkes için olmazsa olmaz bir araç haline geldi.

Antik Yunan dilindeki metnin ilk tamamlanmış çevirisi 1803’de ortaya çıktı; ancak metin, dil bilimcilerin eski Mısır’daki diğer yazıtları ve metinleri doğru bir şekilde okumayı başarabilmelerinden çok önce, 1822’de, Jean-François Champollion’un, Paris’te Mısır hiyeroglif metinlerinin şifresinin çözüldüğünü ilan etmesine kadar asla tam olarak anlaşılamadı.

Antik Mısır Yazılarımıza Buradan Ulaşabilirsiniz

Kırık Bir Dikilitaş, Tarihten Bir Parça

Rosetta Taşı, sadece tarihte kaybolmuş daha büyük bir dikili taşın parçasıdır. Birkaç parça eksik olduğundan, Rosetta Taşı üzerine yazılmış metinlerin hiçbiri eksiksiz değildir.

Dikili taşın en çok zarar gören bölümü, hiyeroglifle yazılmış olan ve sadece 14 satırın görülebilir olduğu en üst kısmıdır; sağ taraftaki satırların çoğu kırılmıştır ve sol tarafta da 12 satır eksiktir.
Kil yazısı ile yazılan kısım daha iyi bir durumda bulunmuştur; 32 satırı olup sağ taraftaki 14 satır hafif zarar görmüştür. Alt kısımdaki Yunan diliyle yazılmış  44 satırın 27 si eksiksizdir ve kalanı da kitabenin sağ alt tarafındaki verev kırık nedeniyle kısmen zarar görmüştür.

Sitemizde Yayınlanan Antik Sırlar ve Gizemler Hakkında Tüm Yazılarımıza Buradan Ulaşabilirsiniz

Rosetta Taşıyla İlgili Hızlı Bir Özgeçmiş:

1799’da Mısır’da bir kale inşa eden Fransız askerleri tarafından keşfedilmiştir. Kitabeye yazılan metin M.Ö.196 da oluşturulmuştur.

Taş, aynı şekilde Rosetta adı verilen bir deltadaki küçük bir köyde bulunmuştur. Kitabe, antik Mısır rahipleri tarafından Firavunun onuruna yazılmış bir mesaj iletir; hükümranın Mısırlı insanlar ve rahipler için yaptığı tüm iyi şeyleri betimler.

Afrika Kıtasından Güncel Arkeoloji Haberlerine Ulaşmak İçin Bu Linki Ziyaret Edebilirsiniz

Rosetta Taşının Çevirisi

 Memphis rahiplerinin kararnamesinin hiyeroglif metninin çevirisi, Rosetta taşında ve DAMANHÛR’daki kitabede bulunduğu gibi. Kararname, Ploteme V. EPIPHANES’in hükümranlığının 9. yılında resmi olarak ilan edilmiştir.

A. Wallis Budge’ın “The Nile, Notes for Travellers in Egypt”(Nil: Mısır gezginleri için Notlar)^[1] kitabında Rosetta Taşının çevirisi şöyledir:

 “Ta-Mert (Mısır) ahalisinin Pert^[2] mevsiminin 4. ayının 24. gününe denk eden Gorpiaios (Ağustos) ayının 24. gününde, babasının tahtından Kral olarak yükselen HORUS-RA^[3](Osiris ve İsis’in oğulları Horus^[4] the Child -Hor pa khered olarak anılır) saltanatının 23. Yılında Nekhebet ve Uatchet tapınaklarının tanrısı, iki kat güçlü kudretli olan, aşağı ve yukarı diyarların efendisi, Mısır’ı güzelleştiren, tanrılara karşı kalbi mükemmel (yada yardımsever) Altın Horus^[5], insanlığın hayatını mükemmel kılandır, Ptah gibi Otuz Yıl Festivalleri’nin efendisi, RĀ gibi yüce bir prenstir; Güneyin ve Kuzeyin kralı, Güneş’in oğlu Ptolemeios^[6], Ptah^[7]’ın sevgilisi, ölümsüz, kendini tezahür ettiren tanrıdır. Ploteme ve ARSINOË’un oğlu babasını seven tanrılar; PYRRHIDES’in oğlu Ploteme, Alexander’ın  ve Kurtarıcı-Tanrıların ve Kardeşi seven Tanrıların ve hayırsever Tanrıların, babasını seven Tanrıların ve kendini tezahür ettiren tanrının rahibiydi; Telemakhos^[8]’un kızı DEMETRIA, Berenis zaferinin ödülünün hamili, hayırsever bir tanrıça idi ve Cadmus’un kızı ARSINOË’nin sepet taşıyıcısı, Kardeşini seven Tanrıça Ploteme’nin kızı IRENE, babasını seven Tanrıça ARSINOË’nin rahibesi oldu. Bugün tapınakların yöneticileri ve tanrının hizmetkarları ve tanrının gizli şeyleri üzerinde olanlar ve tanrıları süslemek ve giydirmek için en kutsal yere giren şarap dökücüler ve kutsal yazıların katipleri, ve İkili Hayatın hikmet sahipleri ve festival günü Memphis’in Kuzeyindeki ve Güneyindeki mabetlerden diğer şarap dökücüler huzura geldiler. Majesteleri, Güney ve Kuzeyin kralı Ploteme, Ptah’ın sevgilisi, ölümsüz, kendini tezahür ettiren tanrı, güzelliklerin efendisi, hükümdarlığı babasından aldı, toplanmak için gittikleri MAKHA-TAUI^[9]’deki SEHETCH^[10]  odasına girdiler ve şöyle bildirdiler:—

“Tanrılar tarafından sevilen Kral kadar, Güneyin ve Kuzeyin Kralı, güneşin oğlu Ptoleme, Ptah’ın sevgilisi, ölümsüz, kendini tezahür ettiren tanrıların, güzelliklerin efendisi, Horus’un topraklarına ve onların üzerinde yaşayan, içinde vakar olan herkese her şeyin en bereketlisini verdi. O, bir tanrı gibi, bir Tanrı’nın oğlu olarak bir Tanrıça tarafından verildi, ve o, Isis ve Osiris’in oğlu Horus’un mevkidaşıdır, babası Osiris’in intikamını alandır— ve işte majesteleri. “

Yukarıdaki parça metnin sadece bir kısmıdır, orijinal çeviri metin sacred-texts-com’da bulunabilir.

Rosetta Taşı (parçası) 114 cm uzunluğunda, 72 cm genişliğinde, 28 cm kalınlığındadır. Eser, 1802’den beri sergilendiği Londra’daki British Museum tarafından korunmaktadır.

Eğer Bu İçerik İlginizi Çektiyse Mutlaka Bunu da Okumalısınız:

Gizemli Rosetta Taşını Bu Kadar Özel Yapan Ne?

^[1] 9th Edition, London, Thos. Cook and Son, [1905], pp. 199-211.

^[2] Antik Mısır takviminde hasat mevsimi.

^[3] Ra, Mısır mitolojisinde güneş tanrısıdır. Kutsal merkezi Heliopolis’dir. Genellikle başında bir disk bulunan şahin kafalı insan biçiminde canlandırılmıştır. Eski tanrı Atum’la bir tutularak; IV. sülale döneminde devlet tanrısı olmuştur.Kefren’den başlayarak firavunlar, onun soyundan geldiklerini ilan etmişlerdir. Ra daha sonra Osiris firavun ilan edilmiştir. Osiris’ten sonra ise Set Osirisi öldürerek başa geçmiştir.Set’en sonra babasının öcünü alarak Horus firavun olmuştur Horus’u da kapsamış ve Ra-Horakhty (ya da Ra-Horus) ismini almıştır.

^[4] Horus adı, Predavüs Döneminde başlayan firavunun en eski halidir. En eski bilinen Mısır firavunlarının çoğu yalnızca bu unvanla biliniyordu.

^[5] Golden Horus (Altın Firavun) olarak da bilinen bu firavun adı genellikle altın hiyeroglifinin üstünde veya yanında tünemiş Horus şahin görüntüsünü içerir.

^[6] M.Ö 323 -30 arasında hüküm sürmüş antik Mısır kralları hanedanı

^[7] Antik Mısır’da evreni ve diğer her şeyi yarattığına inanılan tanrıdır. El sanatçılarının -özellikle heykelcilerin- koruyucusu sayılır.

^[8] Telemakhos, İthaki’nin mitolojik kralı. Odysseus ile Penelope’nin oğludur.

^[9] İki diyarın dengesi. Mısır daki Mephis şehri ve yakınlarındaki Ptah, Sekhet, Bast, Hathor tapınaklarının bulunduğu mahallelerden oluşan bölgeye verilen ad.

^[10] Koruyucu Tanrılardan biri, Aai olarak da bilinir..

Yazar: Ivan, ancient-code.com da genel yayın yönetmenidir. Universe Explorers da da yazmaktadır. Discovery ve History Channel da programlar yapmaktadır.

Çeviri: Zeynep Şenel Gencer